Toàn cảnh nhà báo Ả Rập Xê Út mất tích nghi bị giết hại gây chấn động

Nghi vấn nhà báo đối lập Jamal Khashoggi, người thường xuyên viết các bài phê bình về chính phủ Ả Rập Xê Út trên Washington Post bị sát hại sau khi mất tích tại lãnh sự quán Ả Rập Xê Út ở Istanbul, Thổ Nhĩ Kỳ đã khơi mào cho hàng loạt căng thẳng trong mối quan hệ ngoại giao giữa quốc gia Trung Đông và phương Tây, trong khi nước này chịu áp lực phải đưa ra một câu trả lời thỏa đáng cho cộng đồng quốc tế.

Trong diễn biến mới nhất, CNN dẫn lời 3 nguồn tin cho rằng một quan chức cấp cao trong chính phủ Ả Rập Xê Út, có mối quan hệ mật thiết với Thái tử Mohammed bin Salman, đã tổ chức một nhiệm vụ thẩm vấn và có thể là bắt cóc nhà báo Washington Post, nghi ngờ ông có liên hệ với đối thủ Qatar. Một trong số các nguồn tin nói những người đứng sau không minh bạch về những gì báo cáo lại với chính quyền Riyadh, vì vậy chính phủ Ả Rập Xê Út không có thông tin rõ ràng về vụ việc trong nhiều ngày.

Trước đó, một nguồn tin khác nói với CNN rằng Ả Rập Xê Út chuẩn bị thừa nhận nhà báo Khashoggi chết do một cuộc thẩm vấn sai lầm, khi mục đích ban đầu là bắt cóc ông từ Thổ Nhĩ Kỳ.

Dù vậy các nguồn tin của CNN chưa được xác nhận chính thức.

CCTV cho thấy hình ảnh nhà báo Khashoggi bước vào lãnh sự quán ngày 2/10 ở Istanbul. (Ảnh: AP)

Vụ mất tích còn nhiều uẩn khúc

Jamal Khashoggi, nhà báo Ả Rập Xê Út viết cho tờ Washington Post lần cuối cùng được nhìn thấy khi đến lãnh sự quán Ả Rập Xê Út tại Istanbul, Thổ Nhĩ Kỳ ngày 2/10 để lấy giấy tờ làm thủ tục kết hôn. Giới chức Ả Rập Xê Út cho rằng ông rời lãnh sự quán chiều cùng ngày nhưng không đưa ra được bằng chứng.

Vợ chưa cưới của nhà báo, Hatice Cengiz đợi bên ngoài lãnh sự quán, cho biết không thấy ông quay trở lại. Bà Cengiz cũng cho biết, ngày 28/9 ông Khashoggi từng đến lãnh sự quán và được hẹn ngày 2/10 quay trở lại. Nhưng dường như linh tính được điều gì đó không bình thường, ông đã dặn bà nếu không thấy ông trở ra hãy gọi điện cho một quan chức cấp cao của Thổ Nhĩ Kỳ.

Các quan chức Thổ Nhĩ Kỳ cho rằng một nhóm 15 người Ả Rập Xê Út đến Istanbul ngày 30/9 và rời khỏi đây ngày 2/10 có liên quan đến vụ mất tích của ông Khashoggi. Ankara cáo buộc chính 15 người Ả Rập Xê Út này là những người thực hiện bắt cóc, tra tấn và sát hại ông Khashoggi. Ít nhất một trong số này dường như có mối liên hệ cấp cao với chính quyền Ả Rập Xê Út.

Báo Thổ Nhĩ Kỳ đăng danh sách 15 nghi phạm được cho là nhóm sát thủ Ả Rập Xê Út sát hại nhà báo.

Theo Washington Post, Jamal Khashoggi, nhà báo Ả Rập Xê Út thường viết những bài phê bình, chỉ trích thái tử Ả Rập Xê Út và các phương diện cải cách trong chương trình của ông.

Thổ Nhĩ Kỳ điều tra vụ mất tích, tuyên bố sở hữu các đoạn ghi âm và hình ảnh cho thấy Khashoggi bị tra tấn và sát hại, theo Daily Sabah. Ngày 16/10, cảnh sát Thổ Nhĩ Kỳ kết thúc cuộc tìm kiếm đầu tiên dài 9 giờ đồng hồ tại lãnh sự quán Ả Rập Xê Út ở Istanbul.

Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Tayyip Erdogan cho biết một số đồ vật bên trong lãnh sự quán Ả Rập Xê Út tại Istanbul, Thổ Nhĩ Kỳ dường như đã bị sơn lên để che giấu những thứ bên dưới. Ngoài ra, ông cho biết các nhà điều tra Thổ Nhĩ Kỳ dự định mở rộng tìm kiếm nơi ở của Tổng lãnh sự Ả Rập Xê Út tại Istanbul.

Trong cùng ngày, báo Thổ Nhĩ Kỳ Anadolu đưa tin Tổng lãnh sự Mohammed Otaibi đã rời khỏi nước này. Cảnh sát Thổ Nhĩ Kỳ nói một cuộc tìm kiếm khu nhà ở bị hủy do các quan chức Ả Rập Xê Út không thể tham gia.

Sáng 17/10, CNN và Al Jazeera có được nguồn tin từ Thổ Nhĩ Kỳ, cho biết thi thể nhà báo Ả Rập Xê Út Jamal Khashoggi đã bị cắt thành từng mảnh sau khi ông bị giết hại bên trong lãnh sự quán Ả Rập Xê Út ở Istanbul cách đây 2 tuần. Nguồn tin nói với Al Jazeera rằng vụ sát hại nhà báo Jamal Khashoggi diễn ra trong khoảng 7 phút và chuyên gia pháp y Ả Rập Xê Út Saleh al-Tubaiqi là người đã phân xác nhà báo này trong khi bảo đồng nghiệp nghe nhạc.

Hiện lãnh sự quán Ả Rập Xê Út và các quan chức nước này vẫn chưa đưa ra bất cứ bình luận nào trước những thông tin trên.

Người ủng hộ ông Khashoggi cầm ảnh ông đứng bên ngoài lãnh sự quán Ả Rập Xê Út ở Istanbul. (Ảnh: Reuters)

Ả Rập Xê Út giữa làn sóng nghi ngờ

Ả Rập Xê Út ra tuyên bố phủ nhận mạnh mẽ và gọi những cáo buộc từ quan chức Thổ Nhĩ Kỳ là vô căn cứ, nhưng ngày càng chịu áp lực nặng nề từ cộng đồng quốc tế về việc phải giải thích những gì xảy ra với nhà báo Khashoggi.

Vụ việc đã khiến mối quan hệ ngoại giao giữa quốc gia này và phương Tây có phần rạn nứt. Các tổ chức quốc tế rút khỏi một hội nghị thượng đỉnh đầu tư nổi tiếng, "Sáng kiến đầu tư tương lai", dự định được tổ chức vào cuối tháng 10 ở Riyadh, Ả Rập Xê Út. Vụ việc cũng làm ảnh hưởng đến mối quan hệ Ả Rập Xê Út và Thổ Nhĩ Kỳ khi Istanbul liên tục buộc tội Riyadh thiếu hợp tác điều tra.

Trong cuộc phỏng vấn với CBS News ngày 12/10, Tổng thống Trump cảnh báo Ả Rập Xê Út sẽ phải đối mặt với “sự trừng phạt nặng nề” nếu thực sự ra chỉ thị sát hại nhà báo Jamal Khashoggi của tờ Washington Post. Ông Khashoggi cũng đang làm thủ tục xin nhập tịch Mỹ sau một thời gian sống lưu vong.

Ả Rập Xê Út đe dọa đáp trả bất cứ lệnh trừng phạt nào chống lại nước này. “Vương quốc Ả Rập xê Út khẳng định chống lại tất cả các mối đe dọa và cố gắng phá hoại nào, dù đó là đe dọa trừng phạt kinh tế, sử dụng áp lực chính trị hay những cáo buộc sai." - tuyên bố viết.

Tuyên bố không nói chi tiết biện pháp Ả Rập Xê Út sẽ sử dụng. Dù vậy trong một bài báo tiếng Anh xuất bản không lâu sau đó của truyền thông nhà nước Ả Rập Xê Út, nhà báo Turki Aldakhil viết nước này có thể sử dụng hoạt động sản xuất dầu làm vũ khí.

Theo Guardian, Ả Rập Xê Út sở hữu một vị trí khá lợi thế về cả địa lý và kinh tế, vì vậy nước này sẽ có nhiều công cụ đối phó trong trường hợp căng thẳng với Mỹ và phương Tây lên cao và họ hoàn toàn có thể thực hiện lời cảnh báo đáp trả các lệnh trừng phạt.

Trong những lợi thế này, trữ lượng dầu khổng lồ được cho là tương đương khoảng 260 tỷ thùng, sẽ là lợi thế rõ ràng nhất. Với tư cách nhà xuất khẩu dầu lớn nhất thế giới, bơm hoặc vận chuyển đi khoảng 7 triệu thùng một ngày, Riyadh sẽ tác động lớn đến kinh tế toàn cầu vì có sức mạnh đẩy giá lên cao.

Tổng thống Mỹ Donald Trump cử Ngoại trưởng Mike Pompeo đến Ả Rập Xê Út ngày 16/10. Theo Ngoại trưởng Mỹ, lãnh đạo Ả Rập Xê Út mạnh mẽ phủ nhận biết về những gì đã xảy ra bên trong lãnh sự quán. Tổng thống Mỹ Donald Trump cũng viết trên Twitter rằng Thái tử Ả Rập Xê Út hoàn toàn phủ nhận biết về những gì đã xảy ra tại lãnh sự quán ở Istanbul, bên cạnh đó đã bắt đầu điều tra về vụ việc và sẽ sớm có câu trả lời.

Ông Pompeo sẽ đến Ankara, Thổ Nhĩ Kỳ ngày 17/10 gặp Ngoại trưởng Mevlut Cavusoglu, theo người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ Heather Nauert.

(Tổng hợp)

Phương Anh