Toàn cảnh năng lượng Arập Xêút

Quốc gia này nằm ở trung tâm bán đảo Arập, tiếp giáp với biển Đỏ ở phía tây, tiếp giáp Vịnh Ba Tư ở phía đông. Arập Xêút là một trong những thành viên sáng lập của Tổ chức Các nước xuất khẩu dầu mỏ OPEC và cũng là một trong những cường quốc về năng lượng trên thế giới.

Arập Xêút có trữ lượng dầu đứng thứ hai trên thế giới, chỉ xếp sau Venezuela nhưng dầu của Arập Xêút lại có chất lượng tốt hơn và dễ khai thác hơn (trữ lượng dầu mỏ của Venezuela chủ yếu gồm dầu nặng và dầu cát, chi phí khai thác cao). Mặc dù ngày càng có nhiều quốc gia chú trọng phát triển sản xuất các nguồn nhiên liệu phi truyền thống, đặc biệt là ở Mỹ, nhưng Arập Xêút vẫn là quốc gia đóng vai trò quan trọng trong lĩnh vực dầu mỏ toàn cầu.

Arập Xêút là quốc gia có trữ lượng dầu mỏ thứ hai thế giới

Lịch sử phát hiện dầu mỏ

Vào tháng 5/1938, mỏ dầu đầu tiên của Arập Xêút được phát hiện tại Hassa thuộc khu vực Dhamman bởi một công ty dầu mỏ của Mỹ có tên Standard Oil of California, sau đổi thành Công ty Saudi Aramco vào năm 1944.

Nhiều mỏ dầu lớn khác tiếp tục được phát hiện sau đó. Đặc biệt, mỏ dầu Ghawa được phát hiện năm 1948 là mỏ dầu trên đất liền lớn nhất thế giới. Sau đó, năm 1951, mỏ dầu Safaniyah - mỏ dầu ngoài khơi lớn nhất thế giới - được phát hiện.

Sau chiến tranh thế giới thứ hai, Arập Xêút bắt đầu xuất khẩu dầu. Điểm nổi bật của giai đoạn này là việc ký kết Hiệp định Quincy giữa Washington và Riyadh: Tổng thống Roosevelt và Đức vua Ibn Saud đã đạt được thỏa thuận, theo đó Arập Xêút bảo đảm nguồn cung dầu cho Mỹ để đổi lấy sự bảo hộ quân sự từ Washington. Hiệp định này kéo dài trong 60 năm, sau đó tiếp tục được Tổng thống Mỹ George W.Bush gia hạn vào năm 2005.

Dầu mỏ

Arập Xêút sản xuất các loại dầu thô khác nhau, từ loại dầu nặng nhất đến các loại dầu siêu nhẹ. Arập Xêút có trữ lượng dầu lớn (có chi phí khai thác thấp) với 15,7% trữ lượng dầu mỏ đã được xác thực vào cuối năm 2014 (tương đương với 267 tỉ thùng).

Ngoài ra, đây cũng là quốc gia sản xuất dầu lớn thứ 2 trên thế giới chỉ xếp sau Mỹ. Trong năm 2014, mỗi ngày, Arập Xêút sản xuất gần 11,5 triệu thùng.

Arập Xêút là nước xuất khẩu dầu thô hàng đầu thế giới. Xuất khẩu dầu mang lại 85% doanh thu cho Arập Xêút và chiếm 17,8% giá trị xuất khẩu dầu thô trên thế giới. Đặc biệt, Arập Xêút là nhà cung cấp dầu lớn thứ 2 cho khu vực Đông Á chỉ sau Canada, với 1,4 triệu thùng dầu thô/ngày được xuất khẩu sang Đông Á vào năm 2012.

Thị trường tiêu thụ dầu nội địa của Arập Xêút tăng liên tục. Hiện nay, theo Tập đoàn Điện lực quốc gia Arập (SEC), tiêu thụ dầu nội địa chiếm gần 1/3 sản lượng dầu tự sản xuất ra, chủ yếu là cung cấp cho các nhà máy điện và giao thông vận tải. Arập Xêút hiện đang đứng thứ 6 trong số những nước tiêu thụ dầu thô lớn nhất thế giới.

Khí đốt

Kể từ đầu những năm 80 của thế kỷ trước, trữ lượng khí đốt đã được chứng minh của Arập Xêút liên tục được đánh giá lại theo chiều hướng tăng lên. Ngày nay, vương quốc Hồi giáo này có trữ lượng khí đốt lớn thứ 6 trên thế giới sau Iran, Nga, Qatar, Turkmenistan và Mỹ. Vào cuối năm 2013, trữ lượng khí của Arập Xêút được điều chỉnh lên đến 8,2 tỉ m³, chiếm 4,4% trữ lượng khí đốt toàn cầu.

Arập Xêút là nước sản xuất khí tự nhiên lớn thứ 8 trên thế giới, với gần 103 tỉ m³ vào năm 2013, tương đương với 3% tổng sản lượng khí của thế giới. Vương quốc này xuất khẩu khí tự nhiên ở dạng khí thiên nhiên hóa lỏng (LNG).

Theo tập đoàn dầu khí Arập Xêút Saudi Aramco, lượng tiêu thụ khí thiên nhiên nội địa (chủ yếu được sử dụng trong các ngành công nghiệp và hóa dầu) có thể tăng gần gấp đôi vào năm 2030.

Điện

Hiện nay, công suất điện của Arập Xêút đang tăng nhanh, đạt khoảng 30GW. Nguồn cung cấp điện hầu hết đến từ các nhà máy nhiệt nhiệt điện chạy bằng dầu và khí.

Arập Xêút đang đối mặt với sự gia tăng nhu cầu năng lượng nội địa, đặc biệt là điện năng. Từ nay đến năm 2032, Arập Xêút dự tính sẽ tăng gấp đôi sản lượng điện.

Arập Xêút là nước xuất khẩu dầu thô hàng đầu thế giới. Xuất khẩu dầu mang lại 85% doanh thu cho Arập Xêút và chiếm 17,8% giá trị xuất khẩu dầu thô trên thế giới.

(Xem tiếp kỳ sau)

S.Phương