Tòa trọng tài thường trực tuyên bố sốc với Ukraine

Mới đây, Tòa Trọng tài Thường trực (PCA), trụ sở tại The Hague đã gửi đi thông báo cho rằng, họ không có thẩm quyền đối với các yêu sách của Ukraine với Nga xung quanh vụ kiện về việc sáp nhập bán đảo Crimea.

Tòa Trọng tài không ủng hộ yêu sách của Ukraine về sử dụng chung biển Azov sau khi Nga sáp nhập bán đảo Crimea. Ảnh minh họa: TASS

Thông báo nêu rõ, PCA từ chối đưa ra phán quyết liên quan đến tranh chấp giữa Nga và Ukraine liên quan đến quyền lợi nhà nước ven biển ở Biển Đen, Biển Azov và Eo biển Kerch.

Điều này thể hiện PCA tán thành các ý kiến của phía Nga cho rằng, Tòa này không có thẩm quyền đối với những yêu sách của Ukraine. Như vậy, sẽ là không đúng khi Tòa Trọng tài Ukraine đưa ra yêu cầu PCA quyết định một cách trực tiếp về chủ quyền của một trong hai bên đối với bán đảo Crimea.

Do đó, Ukraine cần phải trình bày một phiên bản sửa đổi các yêu sách của họ đối với phía Nga.

Tòa án yêu cầu, các yêu sách cần phải được hoàn thiện trước ngày 20/11/2020. Phía Nga sẽ phải đưa ra phản hồi trước ngày 20/8/2021.

Tại lần ra phán quyết hồi cuối tháng 2, Tòa PCA cũng đã nhấn mạnh tới việc họ không đủ thẩm quyền để ra phán quyết về những yêu sách của Ukraine.

"[Tòa án-ND] thấy sự phản đối của Liên bang Nga rằng Tòa án Trọng tài không có thẩm quyền đối với các yêu sách của Ukraine liên quan đến các hoạt động ở Biển Azov và Eo biển Kerch là không được đề cập đến và do đó quyết định bảo lưu vấn đề này để xem xét" - thông báo hồi cuối tháng 2 cho thấy.

Ukraine đã khởi xướng tố tụng về vấn đề này vào ngày 16 tháng 9 năm 2016. Theo Ukraine, Nga vi phạm quyền chủ quyền của Ukraine trong việc sử dụng các khu vực hàng hải và thềm lục địa ở Biển Đen, Biển Azov và Eo biển Kerch gần Crimea, bao gồm cả quyền tự nhiên tài nguyên.

Kiev yêu cầu Moscow ngừng vi phạm các quyền của Ukraine và bồi thường thiệt hại phát sinh. Nga đã bác bỏ mọi yêu sách này.

Ukraine đã từng khiếu nại Nga tại WTO sau khi Moscow cấm đường bộ và đường sắt từ Ukraine nếu không đi qua Belarus, trong bối cảnh căng thẳng giữa hai nước gia tăng liên quan vấn đề sáp nhập bán đảo Crimea và xung đột ở miền Đông Ukraine. Kiev cho rằng những hạn chế này làm suy giảm mạnh thương mại của Ukraine với châu Á và khu vực Kavkaz.

Phán quyết cuối cùng của WTO cho thấy, ban giải quyết tranh chấp WTO nhận định, Nga có quyền viện dẫn lý do quan ngại về an ninh quốc gia để áp đặt các hạn chế đối với hoạt động trung chuyển hàng hóa của Ukraine qua đường bộ hoặc đường sắt.

Trong phán quyết, WTO khẳng định tổ chức này có quyền xem xét các đòi hỏi liên quan an ninh quốc gia, qua đó, bác bỏ lập luận của Mỹ cho rằng vấn đề an ninh quốc gia không thuộc thẩm quyền xem xét của WTO.

Theo WTO, nếu Nga áp đặt các hạn chế trong thời điểm quan hệ hai nước bình thường thì Ukraine sẽ được phân xử thắng kiện trong vụ tranh cãi này. Tuy nhiên, trong bối cảnh hai nước căng thẳng rõ rệt, Nga có quyền viện dẫn quan ngại về an ninh quốc gia để áp đặt hạn chế.

Hải Lâm