Tổ chức và sử dụng lực lượng tác chiến linh hoạt

Thực hiện quyết tâm của Bộ Chính trị, Bộ Tổng tư lệnh tổ chức lực lượng tham gia chiến dịch. Lần đầu tiên trên chiến trường miền Nam, trong một chiến dịch, ta tổ chức lực lượng quân sự lớn gồm: 4 sư đoàn bộ binh (304, 320, 325, 324), Trung đoàn 270 (Vĩnh Linh), 2 tiểu đoàn bộ đội địa phương tỉnh Quảng Trị; 5 trung đoàn pháo binh (45, 84, 164, 204, 675), 3 trung đoàn pháo phòng không (128, 282, 241), 1 đoàn và 5 đại đội đặc công, 1 tiểu đoàn xe tăng PT76 (4 đại đội), 1 tiểu đoàn thông tin, 1 tiểu đoàn trinh sát, 1 tiểu đoàn hóa học, 1 trung đoàn và 2 tiểu đoàn công binh, 1 đại đội súng phun lửa và LLVT địa phương các huyện Cam Lộ, Do Linh, Hướng Hóa (tỉnh Quảng Trị). Sau này, từ tháng 5-1968, Bộ Tổng tư lệnh đưa Sư đoàn 308 và Trung đoàn 246 vào thay Sư đoàn 324 và 325 chuyển chiến trường khác.

Trong khi đó, lực lượng địch trên địa bàn chiến dịch có khoảng 45.000 quân (có 28.000 quân Mỹ) gồm 3 trung đoàn tăng cường thuộc thuộc sư đoàn lính thủy đánh bộ 3 (từ tháng 4-1968 có thêm sư đoàn kỵ binh bay 1) Mỹ, 1 chiến đoàn dù, nhiều đơn vị biệt động và bảo an Sài Gòn, 9 tiểu đoàn pháo binh, 3 tiểu đoàn và 1 đại đội cơ giới, bố trí thành 3 khu vực: Khu đông, khu giữa và khu tây, kéo dài từ Cửa Việt đến biên giới Việt-Lào, trong đó Khe Sanh là khu vực tác chiến chủ yếu.

Nữ giao liên Đoàn 559 trên đường đưa bộ đội vào Mặt trận Đường 9-Khe Sanh năm 1968. Ảnh tư liệu.

Căn cứ vào điều kiện địa hình, tình hình địch và khả năng của ta, Bộ tư lệnh chiến dịch tổ chức, bố trí lực lượng theo hai hướng: Trên hướng tiến công chủ yếu (hướng tây), ta sử dụng 2 sư đoàn bộ binh và 1 đại đội bộ đội địa phương, 2 trung đoàn pháo binh, 1 trung đoàn phòng không, 1 tiểu đoàn xe tăng (thiếu) và một số đơn vị công binh, trinh sát, thông tin tiến công quận lỵ Hướng Hóa, Huội San, có nhiệm vụ bao vây cứ điểm Làng Vây, đánh viện binh và vây hãm địch ở Tà Cơn. Hướng tiến công thứ yếu (hướng đông), ta sử dụng 2 sư đoàn, 1 trung đoàn bộ binh, 3 trung đoàn pháo binh và 1 tiểu đoàn pháo phản lực A12, 2 trung đoàn phòng không, 1 tiểu đoàn và 2 đại đội đặc công, 1 tiểu đoàn xe tăng (thiếu), 1 tiểu đoàn và 2 đại đội bộ đội địa phương cùng các phân đội trinh sát, thông tin tiến công địch phòng ngự trên đường số 75, bao vây Cồn Tiên, Dốc Miếu… Các lực lượng còn lại do Bộ tư lệnh chiến dịch trực tiếp chỉ huy hỗ trợ từng hướng tiến công tiêu diệt các cứ điểm và đánh địch ứng cứu giải tỏa.

Chiến dịch được chuẩn bị chu đáo và diễn ra 4 đợt. Đợt 1 (từ ngày 20 đến 7-2), ta sử dụng pháo binh chi viện cho bộ binh tiến công đột phá liên tục vào tuyến phòng ngự, bằng cách đánh hiệp đồng binh chủng, phá vỡ từng cứ điểm riêng lẻ của địch, từ vòng ngoài vào vòng trong, tiêu diệt địch, làm chủ quận lỵ Hướng Hóa; sau đó tiêu diệt cụm cứ điểm Huội San và cô lập Làng Vây. Điển hình là trận Làng Vây (từ ngày 6-2 đến 7-2), lần đầu tiên ta sử dụng nhiều binh chủng kỹ thuật mạnh, nhất là pháo binh và xe tăng; đặc biệt là sử dụng lực lượng xe tăng bí mật, bất ngờ tiến công diệt địch. Đợt 2 (từ ngày 10-2 đến 31-3), ta sử dụng lực lượng tiến công vây hãm cứ điểm Tà Cơn suốt 50 ngày đêm, tạo sức ép lớn buộc địch phải đưa quân tới ứng cứu giải tỏa, diệt nhiều địch; tiếp đó, ta bao vây Cồn Tiên, đánh một số trận ở hướng đông đường số 1. Đợt 3 (từ ngày 1-4 đến 7-5), ta sử dụng lực lượng đánh địch ứng cứu, giải tỏa, giữ vững các khu vực Làng Khoai, Cu Bốc, các điểm cao 698, 622, triệt phá giao thông trên đường số 9, đánh bại nhiều đợt phản kích của địch, làm thất bại các cuộc hành quân “Ngựa bay” và “Lam Sơn 207” của quân Mỹ và quân ngụy Sài Gòn, giải tỏa cho Khe Sanh. Đợt 4 (từ ngày 8-5 đến 15-7), ta sử dụng lực lượng tập kích địch ở Điểm cao 552, Làng Khoai, Làng Giả; khôi phục thế trận vây lấn Tà Cơn, đánh bại cuộc hành quân “Scotland II”, đánh địch rút chạy khỏi Khe Sanh, kết thúc chiến dịch.

Chiến dịch tiến công Đường 9-Khe Sanh thắng lợi có ý nghĩa to lớn, đánh dấu bước phát triển của Quân đội ta, trong đó nổi lên nghệ thuật tổ chức và sử dụng lực lượng tác chiến linh hoạt giữa các mũi, hướng trong quá trình tác chiến chiến dịch. Đặc biệt là tiến công vây hãm quân địch trong căn cứ và đánh địch đến ứng cứu, thay quân và rút chạy. Ta kịp thời chuyển từ tác chiến chủ yếu bằng bộ binh sang tác chiến hiệp đồng binh chủng, lấy đánh địch ngoài công sự và vây hãm, tiêu diệt địch trong căn cứ làm chính. Đối với quân địch trong công sự, ta chỉ đánh khi xét thấy cần thiết và nắm chắc thắng lợi. Còn những cứ điểm địch riêng lẻ do 1 tiểu đoàn (tương đương) đóng giữ, ta tiến công tiêu diệt trong thời gian ngắn. Điểm nổi bật là ta sử dụng lực lượng đột phá liên tục vào tuyến phòng ngự của địch bằng cách đánh hiệp đồng binh chủng, phá vỡ từng cứ điểm riêng lẻ, tiêu diệt địch từ vòng ngoài vào vòng trong để giành thắng lợi, góp phần tạo nên yếu tố bất ngờ và điều kiện thuận lợi cho quân dân ta trên toàn chiến trường miền Nam Tổng tiến công và nổi dậy Tết Mậu Thân 1968.

Đại tá, TS DƯƠNG ĐÌNH LẬP