Tình trạng việc nhũng nhiễu, tiêu cực, đòi hối lộ vẫn còn xảy ra

Công tác phòng chống tham nhũng trong năm 2017 đạt kết quả tích cực trên nhiều mặt

Trình bày báo cáo của Chính phủ về phòng chống tham nhũng năm 2017, tân Tổng thanh tra Chính phủ Lê Minh Khái thừa nhận "ý thức, đạo đức công vụ của một bộ phận cán bộ, công chức, viên chức còn hạn chế. Tình trạng việc nhũng nhiễu, tiêu cực, đòi hối lộ trong quá trình giải quyết công việc của người dân, doanh nghiệp vẫn còn xảy ra".

Tổng Thanh tra Chính phủ Lê Minh Khái, thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ trình bày Báo cáo về công tác phòng, chống tham nhũng năm 2017

Khẳng định công tác phòng chống tham nhũng trong năm 2017 đạt kết quả tích cực trên nhiều mặt và dự báo trong thời gian tới thì sự quyết tâm, quyết liệt sẽ tiếp tục có tác dụng rất lớn trong răn đe, cảnh tỉnh, cảnh báo, ngăn chặn tham nhũng, nhưng tân Tổng Thanh tra vẫn thừa nhận "một bộ phận cán bộ chính quyền còn hành động vô cảm hoặc gây tai tiếng cho bộ máy nhà nước do tham nhũng, lợi ích nhóm".

Một trong những nguyên nhân khiến công tác phòng chống tham nhũng năm 2017 vẫn chưa đạt yêu cầu, theo báo cáo của Chính phủ, là một số văn bản, đề án quan trọng phục vụ cho công tác phòng chống tham nhũng năm chậm được ban hành. Việc rà soát, đánh giá, sửa đổi, bổ sung khắc phục những sơ hở, bất cập của chính sách, pháp luật vẫn còn chậm.

Báo cáo của Chính phủ cũng cho rằng, việc tổ chức thực hiện pháp luật còn yếu kém, một số nơi còn buông lỏng quản lý để xảy ra vi phạm, tham nhũng. Việc đánh giá trách nhiệm của của cán bộ, công chức trong quản lý còn hạn chế; chế độ trách nhiệm, chế độ công vụ chưa rõ ràng, cụ thể. Một số giải pháp phòng ngừa tham nhũng triển khai thiếu đồng bộ, kiểm tra đánh giá không thường xuyên nên tác dụng phòng ngừa còn hạn chế.

Công tác phát hiện, điều tra, theo tân Tổng thanh tra Chính phủ Lê Minh Khái, tuy có tiến bộ nhưng vẫn chưa đạt yêu cầu, việc xử lý một số vụ việc, vụ án tham nhũng kinh tế còn chưa đạt được tiến độ đề ra; thu hồi tài sản tham nhũng đã được chú ý và có kết quả tích cực hơn nhưng tỷ lệ thu hồi còn thấp; công tác phát hiện, xử lý tham nhũng ở nhiều địa phương chưa có chuyển biến mạnh mẽ và quyết liệt.

Phòng ngừa tham nhũng còn hình thức, hiệu quả thấp

Trình bày báo cáo thẩm tra Báo cáo của Chính phủ về công tác phòng, chống tham nhũng năm 2017, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội Lê Thị Nga cho biết, cơ quan này tán thành với đánh giá của Chính phủ về những chuyển biến tích cực trong triển khai thực hiện một số biện pháp góp phần phòng ngừa tham nhũng. Tuy nhiên, một số biện pháp phòng ngừa tham nhũng còn hình thức, hiệu quả thấp.

Ủy ban Tư pháp nhận thấy, việc công khai, minh bạch hoạt động của một số cơ quan, tổ chức, đơn vị mặc dù được Chính phủ, Thủ tướng, các bộ, ngành, địa phương quan tâm, chỉ đạo, thực hiện và có cải thiện so với những năm trước nhưng kết quả vẫn còn hạn chế.

Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội Lê Thị Nga trình bày báo cáo thẩm tra Báo cáo của Chính phủ về công tác phòng, chống tham nhũng năm 2017

Hiệu quả công tác thanh tra, kiểm tra việc thực hiện các quy định về công khai, minh bạch còn hạn chế, số vi phạm được phát hiện còn ít, chưa phản ánh đúng tình hình thực tế. Qua kiểm tra tại gần 8.000 đơn vị, chỉ phát hiện 66 trường hợp có vi phạm về công khai, minh bạch.

Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội Lê Thị Nga cho biết: “Nhiều ý kiến cho rằng thời gian qua, trong khi Ủy ban Kiểm tra Trung ương Đảng công khai thường xuyên, đúng thời hạn các kết luận kiểm tra và nhận được sự đồng tình, ủng hộ cao thì việc công khai kết luận của cơ quan thanh tra còn chậm, cá biệt một số nội dung kết luận thanh tra chưa nhận được sự đồng tình của cả đối tượng bị thanh tra và dư luận… Tình trạng vi phạm quy định về công khai, minh bạch đã làm giảm đáng kể hiệu quả của công tác phòng ngừa tham nhũng thời gian qua”

Về kê khai tài sản, thu nhập năm 2017, Ủy ban Tư pháp nhận thấy, số lượng bản kê khai là rất lớn (1,113 triệu), nhưng chỉ xác minh đối với 78 người (giảm 81,4% so với năm 2016), kết quả xác minh chỉ phát hiện 5 trường hợp vi phạm. Trong khi đó, theo phản ánh của báo chí, cử tri cho thấy còn có nhiều trường hợp kê khai không trung thực, không kê khai, nhất là nhiều người không kê khai khi được bổ nhiệm chức danh lãnh đạo, quản lý theo quy định, nhưng không được kịp thời phát hiện, xử lý. Việc giải trình nguồn gốc tài sản tăng thêm trong một số trường hợp còn chưa hợp lý, thậm chí phản cảm, gây bức xúc trong dư luận…

Theo đó, Ủy ban Tư pháp của Quốc hội cho rằng, thực trạng trên cho thấy biện pháp phòng ngừa này còn hình thức, hiệu quả thấp. Nguyên nhân của tình trạng này là do chưa có cơ chế đủ mạnh để kiểm soát tài sản, thu nhập của người có chức vụ, quyền hạn. Chưa có cơ chế kiểm soát hữu hiệu để phát hiện, xử lý đối với những trường hợp kê khai tài sản, thu nhập thiếu trung thực và chưa có cơ chế xử lý tài sản không chứng minh, không giải trình được nguồn gốc hợp pháp.

Cùng với đó, báo cáo của Ủy ban Tư pháp nêu rõ, một số trường hợp việc chuyển đổi vị trí công tác, tuyển chọn, quy hoạch, đào tạo, bổ nhiệm cán bộ còn thiếu minh bạch, có biểu hiện tiêu cực, “chạy chức, chạy quyền”. Có trường hợp điều động, bổ nhiệm cán bộ thiếu nhiều điều kiện, tiêu chuẩn, phẩm chất, năng lực, đặc biệt là chưa đáp ứng điều kiện về chuyên môn, nghiệp vụ, bằng cấp, chưa thật sự tiêu biểu, thiếu kinh nghiệm thực tế, bố trí người thân trong gia đình vào vị trí vi phạm pháp Luật Phòng chống tham nhũng.

Bên cạnh đó, việc tự phát hiện tham nhũng qua công tác thanh tra, kiểm tra vẫn là khâu rất yếu từ nhiều năm nay. Trên toàn quốc phát hiện được 15 vụ với 21 đối tượng qua tự thanh tra, kiểm tra; còn qua khảo sát của Ủy ban Tư pháp tại 6 tỉnh, thành phố thì chỉ có tỉnh Long An phát hiện được tham nhũng qua công tác tự kiểm tra nội bộ.

Nhiều cơ quan, tổ chức, cá nhân có sai phạm nhưng không bị áp dụng bất kỳ hình thức kỷ luật nào, cá biệt có địa phương qua hoạt động thanh tra kiến nghị xử lý 971 người thì có đến 940 người được “phê bình nghiêm khắc”, “kiểm điểm rút kinh nghiệm".

THANH NHUNG