Tỉnh táo và linh hoạt trước áp lực đa chiều

Ngày 26-9-2018, Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED) đã tăng lãi suất USD lần thứ ba trong năm 2018 và dự báo sẽ có thêm một lần tăng nữa vào cuối năm 2018 và ba lần trong năm 2019. Lãi suất USD hiện ở mức từ 2 đến 2,25%, cao nhất hàng chục năm trở lại đây và đồng USD đang tăng giá khá mạnh so với phần lớn các đồng tiền trên thế giới (chỉ số đồng USD đã tăng 8,5%). Ngược lại, đồng CNY giảm giá hơn 9,5% so với USD trong năm 2018. So với đồng Việt Nam (VND), CNY cũng đã giảm 6,4% kể từ đầu tháng 4-2018 tới nay.

Xu hướng tăng giá đồng USD kéo theo nhiều hệ lụy toàn cầu, nổi bật là có thể làm khan hiếm và đắt đỏ hơn dòng vốn USD trên thị trường tài chính quốc tế và trong mỗi nước; làm giảm động lực đầu tư mở rộng dòng vốn FDI và giảm tốc thị trường chứng khoán, cũng như làm tăng nghĩa vụ nợ bằng đồng USD của cả Chính phủ và doanh nghiệp. Đồng thời, xu hướng mất giá đồng CNY đang và sẽ tạo sức ép giảm giá thích ứng của các đồng tiền khác, tăng hiệu ứng lan tỏa lên lạm phát kỳ vọng và làm tăng rủi ro giá trị nắm giữ cho những khoản thanh toán hay dự trữ quốc gia bằng CNY và bằng những đồng tiền có xu hướng tiếp tục giảm giá khác. Cộng hưởng hai xu hướng: Một mặt tăng giá USD, mặt khác giảm giá CNY, như nhiều đồng tiền khác trong khu vực và trên thế giới, VND cũng đang và sẽ chịu sức ép tăng tỷ giá, tức giảm giá nội tệ để có thể duy trì sức cạnh tranh hàng xuất khẩu.

Trong bối cảnh tình hình phức tạp trên thị trường tài chính - tiền tệ quốc tế nêu trên, đòi hỏi cả Chính phủ và doanh nghiệp xuất, nhập khẩu phải cân nhắc thận trọng lựa chọn phương tiện thanh toán quốc tế và cơ cấu dự trữ ngoại hối, cũng như cần tăng cường sử dụng các công cụ phòng ngừa, giảm thiểu rủi ro tỷ giá. Các phản ứng thị trường và phản ứng chính sách phải linh hoạt và bám sát các động thái lên xuống giá trị các đồng tiền cụ thể, sao cho giảm thiểu các rủi ro từ việc lựa chọn đồng tiền thanh toán sẽ bị mất giá hoặc lên giá; kiên quyết ngăn chặn hiệu quả tình trạng thất thu ngân sách nhà nước do các thủ đoạn, hành vi mới, như thanh toán qua POS trái phép, thanh toán qua các ví điện tử bất hợp pháp, không thông qua ngân hàng trong nước; xử phạt nghiêm khắc tình trạng sử dụng trái quy định tiền nước ngoài trong các giao dịch mua - bán hàng hóa và dịch vụ du lịch trên lãnh thổ Việt Nam qua hoạt động du lịch chui hoặc các tua 0 đồng.

Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, Bộ Tài chính và các cơ quan hữu quan cần chủ động cập nhật tình hình thị trường và các động thái chính sách liên quan; tăng cường rà soát, đánh giá các tác động hai mặt và tăng tính linh hoạt của các chính sách hiện hành; chủ động can thiệp thị trường ngoại tệ từ nguồn dự trữ ngoại hối; điều chỉnh linh hoạt tỷ giá trung tâm; kiểm soát cung cầu VND thông qua thị trường mở; điều chỉnh lãi suất VND đi đôi với chống đầu cơ và tác động tiêu cực từ khai thác chênh lệch tỷ giá trung tâm với tỷ giá thị trường, chênh lệch lãi suất USD trong nước với nước ngoài;… nhằm đáp ứng mục tiêu ổn định thị trường tài chính - tiền tệ, kinh tế vĩ mô, tiếp tục duy trì động lực tăng trưởng kinh tế.

Nói cách khác, áp lực phức tạp đa chiều trên thị trường tài chính - tiền tệ thế giới đòi hỏi các cơ quan chức năng và Chính phủ cần tỉnh táo nhận diện và giải quyết tốt bài toán kép, vừa giữ được sự ổn định đồng tiền Việt Nam, kiểm soát lạm phát, vừa duy trì động lực tăng trưởng và sức cạnh tranh kinh tế chung, cả trước mắt và trung hạn, vĩ mô và vi mô… trên cơ sở thực hiện đồng bộ và linh hoạt các giải pháp, công cụ chính sách tài chính - tiền tệ phù hợp tình hình thị trường trong và ngoài nước; tăng cường cập nhật thông tin đầy đủ, kịp thời chính xác tình hình thị trường và chính sách tài chính - tiền tệ quốc tế và trong nước; thường xuyên thanh tra chuyên đề, sớm nhận diện và xử lý nghiêm các sai phạm theo quy định.

TS NGUYỄN MINH PHONG