Tính cách anh hùng dân tộc Võ Nguyên Giáp
(Vanhien.vn) Trân trọng giới thiệu bài tham luận "Tính cách anh hùng dân tộc Võ Nguyên Giáp) của Trần Minh Thu tại Hội thảo "Đại tướng Võ Nguyên Giáp với văn hóa dân tộc" do Trung tâm Nghiên cứu Bảo tồn và Phát huy Văn hóa Dân tộc, Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam, Bảo tàng Lịch sử Quân sự Việt Nam, tạp chí Văn hiến Việt Nam phối hợp tổ chức ngày 21/12/2018 nhân kỷ niệm 74 năm ngày thành lập Quân đội Nhân dân Việt Nam (22/12/1994 - 22/12/2018) và 5 năm ngày mất của Đại tướng.
“Văn hóa là cái tâm lý phóng chiếu ra bên ngoài còn tâm lý là cái văn hóa phóng chiếu vào bên trong” (G. Devereux)
Tính cách thuộc về bản chất cá nhân, mang tính chất ổn định, bền vững. Võ Nguyên Giáp đã thể hiện phẩm chất tư cách của người Việt Nam. Vì vậy, tính cách cá nhân Võ Nguyên Giáp có sự thống nhất giữa cái chung và cái riêng, điển hình và cá biệt của dân tộc Việt Nam. Khi hiểu tính cách của con người, ta có thể đoán được cách cư xử của người ấy trong một tình huống cụ thể nào đó.
Như khi, trang thiếu niên Anh hùng Trần Quốc Toản phẫn kích, tay bóp nát quả cam lúc nào không biết, trong lòng hừng hực trí lớn, thêu lá cờ “Phá cường địch, báo hoàng ân” (phá giặc mạnh, báo ơn Vua), quyết giết giặc lập công.
Hay là lúc, Trần Bình Trọng bị giặc bắt ở bãi Thiên Mạc vẫn cứng cỏi lòng trung nghĩa, trả lời dụ dỗ của tướng giặc Nguyên, rằng: - “Ta thà làm quỷ nước Nam, chứ không thèm làm vương đất Bắc.”
Chiến sĩ biệt động Thành Sài gòn Nguyễn Văn Trỗi trước họng súng đen ngòm của giặc vẫn hô vang: “Hãy nhớ lấy lời tôi!... Hồ Chí Minh muôn năm! Việt Nam muôn năm!”
Năm 1946, bằng kinh nghiệm đàm phán của một chính khách, Võ Nguyên Giáp tham dự Hội nghị trù bị Đà Lạt (19-4- 1946 đến 11-5-1946) – một hội nghị mang màu sắc chính trị, có tầm quan trọng đặc biệt vào thời điểm ấy của Chính phủ Việt Nam độc lập, với thái độ thận trọng, rõ ràng.
Đoàn đại biểu Pháp có 14 người, do Georges Thierry d’Argenlieu là Đô đốc Hải quân, Cao ủy Pháp tại Đông Dương làm Trưởng đoàn, nhưng đã không tới dự; và người được thay thế ông ta là Nghị sĩ Max André. Đoàn đại biểu Việt Nam có 12 người, do ông Nguyễn Tường Tam là Bộ trưởng Ngoại giao Chính phủ Liên hiệp Kháng chiến Việt Nam làm Trưởng đoàn, nhưng cũng không dự họp, mà người thay thế ông khi ấy, là ông Bộ trưởng Nội vụ Võ Nguyên Giáp. Hội nghị đã diễn ra trong quá trình lịch sử phức tạp, căn bản là chính trường Việt Nam.
Không khí Hội nghị căng thẳng, mâu thuẫn ngay từ đầu, phía chính quyền Pháp ở Đông Dương vẫn mang tư tưởng thực dân, cổ hủ lỗi thời, đòi tách Nam Bộ khỏi Việt Nam, không thừa nhận quyền ngoại giao độc lập của Việt Nam, tách Tây Nguyên thành khu vực riêng thuộc Pháp. Với tư cách đại diện đoàn Việt Nam, lòng trung thành với nhân dân, quốc gia Việt Nam, ông Võ Nguyên Giáp kiên định giữ vững lập trường hòa bình, độc lập dân tộc và thống nhất Tổ quốc, khảng khái: - " Việc ấy thuộc nội trị của chúng tôi". "Chính phủ Việt Nam đã có chương trình và thi hành chương trình ấy". Khi đại diện Pháp, nói: "Các ông không có quyền được nói trong vấn đề này". Lập tức đối đầu, ông Võ Nguyên Giáp giơ nắm tay, đứng dậy, đấm mạnh tay xuống mặt bàn, dõng dạc: - "Nếu các ông cố tình phá hoại cuộc thương thuyết để tiếp tục chiến tranh xâm lược thì chắc chắn Việt Nam sẽ trở thành mảnh đất buộc người Pháp các ông phải đền tội". Sẽ biết tay! ... Nói đoạn, Võ Nguyên Giáp xách cặp bước ngay ra khỏi phòng, đóng cửa đánh "sầm"!!!...
Tinh thần bất khuất, tư tưởng dân tộc tự quyết lan tỏa... Việt Nam có chính quyền hợp pháp, có Hiến pháp năm 1946. Khẩu khí anh hùng Võ Nguyên Giáp được tiếp lửa yêu nước của đồng bào Nam Bộ (ngày 23/09/1945). Tư tưởng dân tộc Việt Nam đã được Võ Nguyên Giáp đưa lên bàn Hội nghị trù bị Đà Lạt, “Thà chết tự do hơn sống nô lệ” (…). Chúng ta nhất định thắng lợi vì chúng ta có lực lượng đoàn kết của cả quốc dân. Chúng ta nhất định thắng lợi vì cuộc đấu tranh của chúng ta là chính đáng” (Bác Hồ). Đồng bào Nam bộ, nhân dân thành phố Sài Gòn đã nhất tề đứng lên theo “Lời kêu gọi Nam Bộ Kháng chiến” của Chủ tịch Ủy ban kháng chiến Nam Bộ Trần Văn Giàu: - “Hãy nắm chặt vũ khí trong tay xông lên đánh đuổi thực dân Pháp xâm lược, cứu nước. Cuộc kháng chiến bắt đầu!”. Chính phủ Trung ương cũng ra Huấn lệnh: “Hỡi đồng bào Nam bộ! Lòng kiên quyết, dũng cảm của nhân dân Nam bộ chống lại quân đội xâm lăng của Pháp chẳng những làm cho đồng bào toàn quốc cảm phục, mà đã chứng tỏ cho thế giới đều biết cái quyết tâm độc lập của nhân dân Việt Nam (…). Làm cho thế giới biết rằng nhân dân Việt Nam không chịu ách nô lệ của Pháp một lần nữa…”.
Sự chuẩn bị của Bộ trưởng Nội vụ Võ Nguyên Giáp đại diện phái đoàn Việt Nam, được tiến hành theo hướng thời đại, cả về thông tin và tính chính trị; ngược hẳn lại với phía đại diện Pháp. Chính họ cần phải khen ngợi ông Võ Nguyên Giáp, vì nước cộng hòa Pháp vừa thoát khỏi ách phát xít ở châu Âu, lại không dự đoán trước được sự phát triển tư tưởng dân tộc Việt Nam khi có phong trào Việt Minh, cũng như khó khăn tại Pari sau thế chiến 2 để có giải pháp chính trị thích hợp. Do giới chức nước Pháp chưa sẵn sàng xây dựng xã hội trong và sau cuộc chiến chống chủ nghĩa phát xít, chưa tiên phong làm người hướng dẫn, người bảo hộ, người bảo vệ tinh thần nền tự do đối với thế hệ trẻ ở ngay nước Pháp, khi họ để xảy ra cuộc tái xâm lược Việt Nam, thì gặp phải sự phản kháng kịch liệt của người Việt Minh ngay trên bàn Hội nghị trù bị Đà Lạt. Tính cách ông Võ Nguyên Giáp thể hiện tinh thần quốc tế, đúng cương lĩnh Hiến chương Liên hiệp quốc (Hội nghị Cựu Kim Sơn ở San Francisco, 6/1945)...
Thật là một sự kiện! Chúng ta đã biết giành thắng lợi, biết dồn đối phương. Do ta nắm rõ tư tưởng thanh niên Pháp cũng ghét chiến tranh, yêu hòa bình với lòng tự tôn dân tộc Pháp. Họ đã có phong trào ủng hộ Việt Nam chống Pháp ở ngay trong lòng nước Pháp.
Như vậy, tính cách cũng như tầm nhìn thời đại của Anh hùng dân tộc thường xuất hiện ở bước ngoặt lịch sử, đáp ứng nguyện vọng của nhân dân, quyền lực nhà nước, trở thành biểu tượng sống mãi trong lòng dân tộc Việt Nam.
“Độc lập hay là chết”?
Biểu tượng “nắm đấm Võ Nguyên Giáp”! - đã như lời tuyên thệ “Sát Thát” ở Hội nghị Diên Hồng thời Trần... Rằng, chính bàn tay nắm đấm ấy, nó trút sấm sét bão lửa xuống đầu thực dân Pháp xâm lược trong trận chiến Điện Biên Phủ lừng lẫy năm châu. Cả thế giới biết đến Việt Nam đang tiên phong chiến đấu ngoan cường giải phóng dân tộc, vì độc lập, tự do, thống nhất toàn vẹn lãnh thổ, vì phẩm giá con người mà Đại tướng Võ Nguyên Giáp là vị Tổng Tư lệnh bách chiến, bách thắng... được nhân dân tiến bộ, yêu chuộng hòa bình trên thế giới đồng tình hưởng ứng, đoàn kết với Việt Nam, “Vì Việt Nam, Cu Ba sẵn sàng hiến dâng cả máu của mình” (Fidel Castro),...
Với tính nhân văn cao cả, Đại tướng Võ Nguyên Giáp không chỉ biết thắng địch bằng nghệ thuật quân sự, mà còn biết thắng địch bằng nhân nghĩa “Lấy chí nhân thay cường bạo”. Nghệ thuật “công tâm” trong tư tưởng nghệ thuật quân sự truyền thống của Đức Thánh Trần Hưng Đạo, Nguyễn Trãi, được Đại tướng Võ Nguyên Giáp kế thừa và nâng lên một tầm cao mới. Không phải ngẫu nhiên mà những binh sĩ, tướng lĩnh quân Pháp ở bên kia chiến tuyến lại dành cho Đại tướng Võ Nguyên Giáp sự kính trọng và khâm phục đặc biệt.
Tại mặt trận Điện Biên Phủ, ở cụm cứ điểm Him Lam quân Pháp bị thương vong rất lớn, ta không có điều kiện cứu chữa, Đại tướng Võ Nguyên Giáp đã chỉ thị cho ông Mạc Ninh thảo ngay một bức thư gửi cho Bộ chỉ huy quân Pháp ở Điện Biên Phủ cho phép ra Him Lam nhận binh sĩ Pháp tử trận, tạo ra một “sang chấn” đánh vào tư tưởng và tinh thần quân địch...
Sau ngày chiến thắng, Đại tướng còn cho dựng hàng chục chiếc lều dã chiến để cứu chữa cho các tù, hàng binh bị thương. Bác Hồ lấy khăn trùm kín đầu và bộ râu, cải trang vào thăm tù binh, thấy có hàng binh Pháp bị thương đang rét run lập cập,… Bác cởi chiếc áo khoác ngoài choàng lên người hắn (- theo tư liệu nhà văn Sơn Tùng).
Bởi, minh triết dân tộc ta là yêu nước thương nòi, “nòi” trước hết là cùng một Mẹ Việt sinh ra đồng bào, rộng hơn là “nòi” người, “Thương người như thể thương thân”. Đại tướng Võ Nguyên Giáp mang đậm tính cách nhân ái người Việt Nam, là “Vị Tổng Tư lệnh biết đau với từng vết thương của mỗi người lính, biết tiếc từng giọt máu của mỗi chiến binh” (cố Thượng tướng Trần Văn Trà). Điển hình như, trước giờ “G” phát lệnh tiến công Điện Biên Phủ có vài tiếng đồng hồ, Đại tướng Võ Nguyên Giáp đã cho quân kéo pháo ra, chuẩn bị lại trận địa kĩ càng, để “đánh chắc, tiến chắc”, tiết kiệm xương máu một thế hệ chiến binh, tích lũy được lực lượng cho cuộc kháng chiến trường kì chống đế quốc Mỹ xâm lược.
Đại tướng Võ Nguyên Giáp nói với tôi: - “Dân tộc ta đánh giặc bắt đầu từ con số không”... Tôi hiểu là khi ấy, ta “không” quân đội, “không” tài chính, Nhà nước ta non trẻ còn trứng nước, lại đang ở tình thế “ngàn cân treo sợi tóc”... Đại tướng Võ Nguyên Giáp lấy “Dĩ công vi thượng” làm phương châm sống, những việc khác ít làm Người bận tâm. Nhờ thế mà khi hành xử, Đại tướng luôn thể hiện uy đức, phong độ vững vàng trước mọi thế lực. Người bình tĩnh, kiên quyết xử lý sáng suốt mọi vấn đề... trên tinh thần đại đoàn kết dân tộc.
“Đừng tưởng đông tàn hoa rụng hết
Đêm qua sân trước một nhành mai”
Phẩm chất, thiên tư đặc biệt của Anh hùng dân tộc Võ Nguyên Giáp sẽ mãi mãi trường tồn cùng dân tộc, đóng góp to lớn vào kho tàng văn hóa, đạo lý truyền thống tốt đẹp của dân tộc Việt Nam ở thế kỷ XX.
Suy ngẫm về Anh hùng dân tộc Võ Nguyên Giáp, chúng ta học được không ít những triết lý nhân sinh quan sâu sắc về tinh thần “Đoàn kết” của Người - Đó cũng chính là tư tưởng đoàn kết của Việt Minh, là bản chất cuộc cách mạng, là chủ nghĩa Anh hùng dân tộc Việt Nam.
Hà Nội, ngày 13/11/2018
