Tìm cơ hội với cổ phiếu ngành điện

Thủy điện báo lãi tăng trưởng

9 tháng đầu năm 2018, Công ty cổ phần Thủy điện Thác Mơ (TMP) - đơn vị quản lý và vận hành nhà máy thủy điện có công suất 150 MW tại tỉnh Bình Phước, đạt doanh thu 626,8 tỷ đồng, tăng 15,8%; lợi nhuận trước thuế 394,1 tỷ đồng, tăng 32,2% so với cùng kỳ năm 2017.

Với kết quả này, TMP đã hoàn thành vượt 28,3% kế hoạch doanh thu và vượt 50% kế hoạch lợi nhuận cả năm.

Công ty cổ phần Thủy điện Thác Bà (TBC) - đơn vị quản lý, vận hành một trong những nhà máy điện đầu tiên của Việt Nam tại tỉnh Yên Bái, công bố doanh thu và lợi nhuận trước thuế 9 tháng đầu năm lần lượt tăng 13,2% và 19% so với cùng kỳ năm ngoái, đạt 282,5 tỷ đồng và 190,4 tỷ đồng.

Theo đó, Công ty hoàn thành 86,7% kế hoạch doanh thu và vượt 15,7% kế hoạch lợi nhuận năm 2018.

Tại khu vực Tây Nguyên, Công ty cổ phần Thủy điện Sê San 4A (S4A) đạt doanh thu 231,5 tỷ đồng, lợi nhuận trước thuế 97,7 tỷ đồng trong 9 tháng đầu năm, hoàn thành 82,2% kế hoạch doanh thu và vượt 11,4% kế hoạch lợi nhuận năm 2018.

Lợi nhuận tăng trưởng, sớm vượt kế hoạch năm 2018 cũng là câu chuyện của Công ty cổ phần Thủy điện Nậm Mu (HJS), Công ty cổ phần Thủy điện Cần Đơn (SJD); một số doanh nghiệp khác có tỷ lệ thực hiện kế hoạch lợi nhuận 2018 sau 9 tháng đạt 80 - 90% như Công ty cổ phần Thủy điện Miền Nam (SHP), Công ty cổ phần Thủy điện Bắc Hà (BHA), Công ty cổ phần Thủy điện - Điện lực 3 (DRL).

… còn nhiệt điện suy giảm

Tại Công ty cổ phần Nhiệt điện Cẩm Phả (NCP), doanh thu quý III/2018 giảm 10,1% so với cùng kỳ năm 2017, trong khi giá vốn tăng 5,4% và chi phí tài chính tăng mạnh, khiến Công ty lỗ trước thuế 102 tỷ đồng (cùng kỳ năm 2017 lãi 69 tỷ đồng), nâng mức lỗ trong 9 tháng đầu năm lên 303,5 tỷ đồng. Tính đến ngày 30/9/2018, lỗ lũy kế của NCP là 964,8 tỷ đồng, tương đương 49% vốn điều lệ.

Ông Thân Thế Đăng, Giám đốc NCP cho biết, trong quý III/2018, thị trường vào mùa mưa nên nhiệt điện không được huy động, dẫn đến sản lượng thấp và vào kỳ sửa chữa thiết bị của nhà máy. Trong khi đó, Công ty vẫn phải chịu các khoản chi phí cố định như khấu hao, lãi vay, chi phí phân bổ sửa chữa tài sản cố định, chênh lệch tỷ giá.

Tương tự, Công ty cổ phần Nhiệt điện Hải Phòng (HND) có doanh thu quý III/2018 giảm 10% so với cùng kỳ năm 2017, trong khi giá vốn tăng 1,3% và chi phí tài chính tăng mạnh, khiến Công ty lỗ trước thuế 148 tỷ đồng, qua đó kéo lợi nhuận trước thuế 9 tháng đầu năm giảm 46% so với cùng kỳ năm trước.

Công ty cổ phần Nhiệt điện Ninh Bình (NBP) báo lỗ trước thuế 3,6 tỷ đồng trong quý III/2018; 9 tháng đầu năm chỉ tương đương 20% cùng kỳ năm ngoái.

Một số doanh nghiệp báo lãi tăng trưởng sau 9 tháng đầu năm 2018 là Công ty cổ phần Nhiệt điện Phả Lại (PPC), Công ty cổ phần Nhiệt điện Bà Rịa (BTP), Công ty cổ phần Nhiệt điện dầu khí Nhơn Trạch 2 (NT2).

Tuy nhiên, kết quả này chủ yếu là do được hoàn nhập dự phòng đầu tư, hoặc diễn biến khả quan hơn của tỷ giá giúp doanh nghiệp không phải chịu khoản lỗ chênh lệch tỷ giá lớn như cùng kỳ năm trước.

Cụ thể, tại NT2, khoản lỗ chênh lệch tỷ giá trong 9 tháng đầu năm 2018 là 38,1 tỷ đồng, giảm mạnh so với con số 237,3 tỷ đồng cùng kỳ năm 2017, góp phần quan trọng giúp lợi nhuận trước thuế đạt 556,8 tỷ đồng, tăng 7,7%, dù lợi nhuận gộp giảm 20% (giảm 195 tỷ đồng).

Với PPC, doanh thu tài chính 9 tháng đầu năm 2018 giảm 151 tỷ đồng so với cùng kỳ năm 2017, chủ yếu do lãi tiền gửi giảm, nhưng bù lại, lỗ chênh lệch tỷ giá giảm mạnh từ 171 tỷ đồng về 19 tỷ đồng, trong khi được hoàn nhập dự phòng đầu tư 204,8 tỷ đồng.

Theo đó, lợi nhuận từ hoạt động tài chính đạt 352 tỷ đồng, tăng 44% so với cùng kỳ. Kết quả, lợi nhuận trước thuế đạt 1.085 tỷ đồng, tăng 23,1% (tăng 203,9 tỷ đồng), dù lợi nhuận gộp chỉ tăng 14% (tăng 98,2 tỷ đồng).

Triển vọng quý IV

Vượt kế hoạch là tin vui với cổ đông và nhà đầu tư tin tưởng vào tương lai của các doanh nghiệp thủy điện. Tuy vậy, thực tế không thể không nhắc tới, các doanh nghiệp thủy điện năm nay lên kế hoạch kinh doanh thận trọng do lo ngại yếu tố thời tiết không thuận lợi như năm trước.

Lợi nhuận trước thuế 9 tháng và tỷ lệ thực hiện kế hoạch năm của một số doanh nghiệp.

Cụ thể, S4A đặt kế hoạch doanh thu, lợi nhuận trước thuế năm 2018 thấp hơn lần lượt 1,5% và 38,2% so với thực hiện năm 2017.

Tại TMP, kế hoạch doanh thu và lợi nhuận trước thuế năm nay thấp hơn lần lượt 20,1% và 28%, còn kế hoạch sản lượng phát điện thấp hơn 14,3% so với thực hiện năm 2017.

Với SJD, kế hoạch lợi nhuận trước thuế năm 2018 thấp hơn 14,2% so với thực hiện năm 2017, kế hoạch sản lượng điện sản xuất thấp hơn 22,2%.

Với đặc thù hoạt động kinh doanh phụ thuộc nhiều vào yếu tố thời tiết, sau giai đoạn 2015 - 2016 có kết quả kinh doanh suy giảm do hiện tượng El Nino diễn ra trên diện rộng, các doanh nghiệp thủy điện đã có năm 2017 đột biến khi chu kỳ La Nina quay trở lại, lượng nước về hồ cao hơn trung bình nhiều năm, giúp sản lượng điện sản xuất tăng đột biến. Đây là lý do khiến các doanh nghiệp thận trọng khi lên kế hoạch kinh doanh năm 2018.

Điều kiện thủy văn bất lợi cho các nhà máy thủy điện, nhưng lại là yếu tố thuận lợi cho các nhà máy nhiệt điện. Tuy vậy, các doanh nghiệp nhiệt điện có rủi ro tỷ giá và biến động giá nguyên vật liệu đầu vào.

Bởi vậy, yếu tố thời tiết năm nay vẫn thuận lợi cùng việc giá điện trung bình tăng trong mùa khô đã giúp sản lượng, doanh thu nhiều doanh nghiệp sớm vượt kế hoạch.

Tuy vậy, bản tin dự báo mùa tháng 10/2018 của Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn quốc gia vừa cập nhập các kết quả dự báo mới nhất của các cơ quan dự báo khí hậu trên thế giới cho thấy, hiện tượng El Nino có thể quay trở lại trong những tháng cuối năm 2018, đầu năm 2019, với xác suất 60 - 70%.

Điều này sẽ gây suy giảm lượng nước trên các sông suối trên cả nước, tác động trực tiếp đến hiệu quả của các nhà máy thủy điện. Thậm chí, ngay trong quý IV/2018, hiệu suất phát điện của nhiều nhà máy được dự báo sẽ giảm để tích nước cho mùa khô năm sau.

Thực tế, ngay trong quý III/2018, nhiều doanh nghiệp thủy điện đã chịu những ảnh hưởng từ yếu tố thời tiết. Chẳng hạn, tại Công ty cổ phần Sông Ba (SBA), số ngày mưa ít hơn cùng kỳ năm ngoái khiến sản lượng điện giảm gần 34,5 triệu KWh, doanh thu và lợi nhuận trước thuế giảm lần lượt 36,5% và 47,9%.

Với Công ty cổ phần Thủy điện Miền Trung (CHP), điều kiện thủy văn không thuận lợi, lưu lượng nước về hồ giảm là một trong những nguyên nhân chính khiến doanh thu quý III/2018 giảm 65% so với cùng kỳ năm 2017.

Hầu hết cổ phiếu cả thủy điện và nhiệt điện đang có mức định giá khá thấp, với hệ số giá trên thu nhập (P/E) quanh mức 10 lần.

Đáng chú ý, sau khi doanh nghiệp tốn chi phí đầu tư cao ban đầu, phần lớn dòng tiền tạo ra trong quá trình hoạt động đều được sử dụng để chi trả nợ vay theo tiến độ, còn lại được chi trả cổ tức, giúp các cổ phiếu trong ngành có mức cổ tức khá cao so với thị giá.

Điều kiện thủy văn bất lợi cho các nhà máy thủy điện, nhưng lại là yếu tố thuận lợi cho các doanh nghiệp nhiệt điện. Báo cáo phân tích tháng 9/2018 của Công ty Chứng khoán Bảo Việt (BVSC) nhận định, lượng mưa giảm sẽ làm giảm sản lượng điện từ các nhà máy thủy điện, từ đó giúp cho giá điện trên thị trường cạnh tranh cao hơn, cũng như các nhà máy nhiệt điện được huy động nhiều hơn.

Tuy vậy, các doanh nghiệp nhiệt điện không phải không có mối lo. Thứ nhất là rủi ro biến động giá nguyên vật liệu đầu vào. BVSC dẫn kết quả thống kê của Bloomberg về dự báo của các tổ chức như Citigroup, Commerzbank, Banco, Wells Fargo… cho biết,

Giá dầu WTI trong quý III/2018 đạt 68,48 USD/thùng, tăng 42,1% so với quý III/2017 và có thể giữ ở mức 67,33 USD/thùng trong quý IV/2018, tăng 21,75% so với quý IV/2017, sau đó ổn định quanh mức 66 USD/thùng trong năm 2019 (thực tế, những ngày cuối tháng 10/2018, giá dầu dao động quanh 67 USD/thùng).

Xu hướng tăng và giữ ở mức cao của giá than, dầu, khí đốt đã và đang tác động trực tiếp đến biên lợi nhuận của các doanh nghiệp nhiệt điện.

Thứ hai là nhiều nhà máy nhiệt điện đang có khoản vay lớn bằng ngoại tệ. Chẳng hạn, tại thời điểm 30/9/2018, NT2 có dư nợ 67,2 triệu USD và 60,6 triệu EUR.

Tại BTP, số dư nợ vay ngoại tệ vào khoảng 23 tỷ Won (KRW). Bên cạnh rủi ro tăng lãi suất, trong bối cảnh kinh tế - chính trị trên thế giới có nhiều biến động như hiện nay, tỷ giá nhiều khả năng sẽ biến động. Tỷ giá biến động có thể đem lại lợi nhuận cho doanh nghiệp khi diễn biến thuận lợi, nhưng ngược lại sẽ gây rủi ro thua lỗ không nhỏ.

Cổ phiếu có định giá thấp, nhưng thanh khoản thấp

Nhu cầu tiêu thụ điện ở Việt Nam được dự báo tiếp tục tăng nhanh và cao hơn mức tăng trưởng công suất nguồn điện trong thời gian tới.

Riêng giai đoạn 2018 - 2020, theo Quyết định 219/QĐ-TTg phê duyệt kế hoạch sản xuất - kinh doanh của Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN), nhu cầu tiêu thụ điện giai đoạn này dự kiến tăng trưởng ở mức 10%/năm.

Là nhóm ngành năng lượng thiết yếu, phần lớn sản lượng tiêu thụ được đảm bảo bởi các hợp đồng mua bán điện dài hạn, trong khi rủi ro biến động giá nguyên vật liệu đầu vào được chuyển vào giá bán điện, giúp doanh nghiệp ngành điện có rủi ro kinh doanh thấp, đảm bảo lợi nhuận hoạt động sản xuất - kinh doanh chính, rủi ro thanh toán không đáng kể.

Vì vậy, cổ phiếu ngành điện được xem là nhóm phòng thủ, nhất là trong những giai đoạn thị trường chứng khoán suy giảm.

Bên cạnh đó, hầu hết cổ phiếu cả thủy điện và nhiệt điện đang có mức định giá khá thấp, với hệ số giá trên thu nhập (P/E) quanh mức 10 lần.

Đáng chú ý, sau khi doanh nghiệp tốn chi phí đầu tư cao ban đầu, phần lớn dòng tiền tạo ra trong quá trình hoạt động đều được sử dụng để chi trả nợ vay theo tiến độ, còn lại được chi trả cổ tức, giúp các cổ phiếu trong ngành có mức cổ tức khá cao so với thị giá.

Tuy nhiên, với hoạt động kinh doanh khó đột biến, khó tăng trưởng công suất, giá bán chịu sự quản lý chặt chẽ của nhà nước, cổ phiếu của nhiều doanh nghiệp điện có thanh khoản thấp. Do đó, cổ phiếu ngành điện được đánh giá là phù hợp hơn với các nhà đầu tư trung và dài hạn.

Khắc Lâm