Tiếp tục xuất khẩu gạo, Bộ Công Thương chính thức lên tiếng

Sáng nay 25/3, Thứ trưởng Bộ Công Thương Trần Quốc Khánh đã trả lời báo chí về vấn đề xuất khẩu gạo.

Nói về lý do Bộ Công Thương có văn bản đề xuất cho tiếp tục xuất khẩu gạo sau "lệnh" tạm dừng, Thứ trưởng Trần Quốc Khánh cho hay: Những tháng đầu năm nay, dịch Covid-19 diễn biến đã và đang gây ra những ảnh hưởng hết sức nghiêm trọng không chỉ ở Việt Nam mà trên toàn thế giới. Nhu cầu với một số mặt hàng thiết yếu nhu yếu phẩm, trong đó có gạo đang tăng rất nhanh và đã bắt đầu xuất hiện nhu cầu tăng dự trữ lương thực để bảo đảm cuộc sống cho người dân. Giá cả trên thị trường thế giới biến động mạnh.

Trong 2 tháng đầu năm xuất khẩu gạo đã đạt 930.000 tấn, tăng 32% so với cùng kỳ năm trước. Trong đó một số thị trường có mức tăng tương đối mạnh. Giá cả trong nước cũng có biến động theo chiều hướng chung, tăng từ 20-25% tùy theo từng chủng loại thóc cũng như là lúa gạo.

Thứ trưởng Trần Quốc Khánh: An ninh lương thực phải là hàng đầu nên Bộ Công Thương mới có đề xuất ban đầu là tạm dừng xuất khẩu gạo.

"Đứng trước tình hình đó nếu như việc xuất khẩu gạo vẫn diễn tiến như 2 tháng đầu năm, trong tháng 3 này vẫn như vậy thì Việt Nam có thể đối diện với rủi ro là thiếu gạo cho tiêu dùng trong nước", ông Khánh nói. "Vì vậy chúng tôi đề xuất với Thủ tướng Chính phủ một số đề xuất, cân nhắc một số phương án, trong đó có phương án tạm giãn tiến độ xuất khẩu gạo, phương án nữa là xem xét cấp giấy phép xuất khẩu gạo".

Sau khi xem xét, lắng nghe ý kiến của các bộ ngành, Thủ tướng quyết định tạm giãn tiến độ xuất khẩu gạo đến cuối tháng 5.

Trên tình hình đó, Tổng cục Hải quan có chỉ đạo hải quan địa phương tạm dừng xuất khẩu gạo từ 0h ngày 24/3.

"Sau khi Tổng cục Hải quan chỉ đạo như vậy, chúng tôi nhận được ý kiến một số doanh nghiệp, tỉnh nói rằng có thể có độ vênh nhất định giữa số liệu Bộ Công Thương có được cũng như số liệu tỉnh và doanh nghiệp nắm được, nhất là sản lượng vụ đông xuân tại ĐBSCL, lượng gạo tồn trong dân và trong DN, đặc biệt là dự trữ 5% của DN phải dự trữ", ông Khánh cho hay.

Theo đại diện Bộ Công Thương, trước đây lượng gạo sản xuất, lượng gạo ký hợp đồng gạo tồn kho chúng ta nắm rất chắc thông qua Hiệp hội lương thực Việt Nam. Tuy nhiên sau khi có Nghị định 107/2018/NĐ-CP, không còn số liệu này nữa, tự do hóa hoàn toàn. Doanh nghiệp không phải đăng ký hợp đồng xuất khẩu, không phải thông báo về số lượng đã ký hợp đồng, đã xuất khẩu, số liệu tồn kho... cho nên xuất hiện độ vênh số liệu.

Xuất phát trên tinh thần đó, lãnh đạo Bộ Công Thương cho biết đã báo cáo lại Thủ tướng đề nghị cho phép kiểm tra lại một lần nữa số lượng tồn kho trong dân, số lượng tồn kho ở các doanh nghiệp, lượng hợp đồng xuất khẩu đã ký "có thể không lớn như chúng ta dự kiến". Sau khi báo cáo lại, Thủ tướng chính phủ sẽ xem xét, quyết định.

"Cho đến hiện nay chúng tôi báo cáo Thủ tướng về tính toán, kiểm tra lại số liệu, khắc phục nếu như có độ vênh", ông Khánh chia sẻ. "Trước đó, chúng tôi đã có số liệu rồi, có thể có độ vênh so với số liệu của các tỉnh và DN. Trước hết sẽ kiểm tra lại, đang xin phép Thủ tướng cho kiểm tra lại. Thủ tướng đang xem xét đề nghị của Bộ Công Thương".

Nói về các kịch bản ứng phó việc cung ứng gạo, ông Trần Quốc Khánh cho rằng: Nếu dịch kéo dài, chúng ta đã có dự trữ quốc gia. Việc này Thủ tướng đã có chỉ đạo trong thông báo kết luận 121/TB-VPCP yêu cầu Bộ Tài chính chịu trách nhiệm tăng cường lượng gạo dự trữ quốc gia.

Ngoài ra, Nghị định 107 cũng yêu cầu các doanh nghiệp dự trữ lưu thông 5% lượng xuất khẩu trước đó của mình. Việc này nếu các DN thực hiện nghiêm túc, chúng ta cũng có thêm lượng dữ trữ nữa tại DN.

"Bộ Công Thương đã chuẩn bị tất cả kịch bản lưu thông phân phối hàng hóa, không để thiếu cục bộ bất kỳ chỗ nào", ông Khánh khẳng định.

Mặt khác, theo lãnh đạo Bộ Công Thương, vụ lúa của Việt Nam gieo trồng nhanh, trong thời gian ngắn có thể phục hồi đáp ứng yêu cầu. Trong điều kiện dịch bệnh kéo dài vẫn có thể đảm bảo an ninh lương thực quốc gia, tuy nhiên lãnh đạo Bộ cho rằng tốc độ xuất khẩu "phải kiểm soát nhất định".

"An ninh lương thực phải đảm bảo đưa lên hàng đầu nên Bộ Công Thương mới có đề xuất ban đầu (là tạm dừng xuất khẩu gạo - PV)", Thứ trưởng Trần Quốc Khánh nhấn mạnh.

Lương Bằng