Tiếp tục cải thiện môi trường kinh doanh

Ông Lưu Bích Hồ.

PV: Năm 2017, chúng ta tiếp tục được chứng kiến một kỷ lục mới về số lượng các doanh nghiệp thành lập mới. Điều này được đánh giá là bởi môi trường kinh doanh đã có nhiều cải thiện. Ý kiến của ông thế nào?

TS Lưu Bích Hồ: Phải thừa nhận rằng, môi trường kinh doanh đã thực sự sáng lên. Minh chứng thể hiện ở con số gần 110.000 doanh nghiệp (DN) thành lập mới trong năm 2017. Tuy nhiên, vấn đề ở đây là số DN khai tử cũng không phải ít. Việc các doanh nghiệp tiếp tục dừng hoạt động hoặc giải thể có nhiều lý do, trong đó không loại trừ nguyên nhân liên quan đến môi trường kinh doanh. Tôi cho rằng, hiện nay môi trường kinh doanh của Việt Nam cơ bản là ổn định, đã tích cực cải thiện nhưng nếu hỏi đã đáp ứng được yêu cầu hay chưa, thì câu trả lời là: Chưa!

Có sinh ắt phải có tử, đó là quy luật bình thường của thị trường. Tuy nhiên, nếu những cái chết của doanh nghiệp không xuất phát từ những nguyên nhân tự nhiên, như áp lực cạnh tranh của thị trường và những “bệnh tật” của chính doanh nghiệp, mà là do tác động từ môi trường kinh doanh không trong lành, thì những cái chết đó không còn là tự nhiên.

Trong bối cảnh số lượng DN phải từ bỏ kinh doanh cũng nhiều xấp xỉ với số mới thành lập, cộng với tốc độ tăng trưởng của nền kinh tế đã chậm lại đáng kể trong thời gian qua, rõ ràng môi trường kinh doanh của Việt Nam vẫn còn điều gì đó chưa ổn. Để có thể định danh được những yếu tố chưa ổn đó và qua đó tìm ra phương cách giải quyết hiệu quả, tôi cho rằng, Chính phủ nên tổ chức các cuộc khảo sát ngay tại chính những doanh nghiệp bị phá sản, ngừng kinh doanh và phân tích đến tận ngọn ngành những nguyên nhân thuộc về môi trường kinh doanh đã khiến cho DN phải giải thể, phá sản.

Một số ý kiến cho rằng, không phải DN cứ rút khỏi thị trường có nghĩa là phá sản chỉ vì sự tác động của môi trường kinh doanh mà có thể họ rút lui vì lý do khác, như việc họ tìm kiếm một lĩnh vực kinh doanh khác chẳng hạn, như vậy đâu có thể coi là “ngã ngựa” hay” phá sản”, thưa ông?

- Việt Nam đang theo đuổi mục tiêu đạt 1 triệu DN vào năm 2020. Và 1 triệu DN này phải là số DN hoạt động thực sự có hiệu quả, thực sự bền vững. Tôi cho đó sẽ là một mục tiêu xa vời nếu số doanh nghiệp bị khai tử và từ “khai tử” hàng năm vẫn cao tương đương với số “khai sinh”. Ngược lại, nếu Chính phủ có thể thành công trong việc giúp cho nhóm doanh nghiệp có nguy cơ “tử vong” cao nhất gia tăng cơ hội để sống sót thì đó sẽ là giải pháp hiệu quả nhất để thổi bùng phong trào khởi nghiệp và mục tiêu 1 triệu DN trong vòng 4 năm tới sẽ không quá xa vời.

Để tạo lập môi trường kinh doanh thuận lợi cho DN phát triển, thời gian qua, Chính phủ thường xuyên thực hiện rà soát và kiểm soát môi trường đầu tư kinh doanh thông qua việc đẩy mạnh triển khai Nghị quyết số 19 và 35. Điều đó hẳn có tác dụng rất tích cực, thưa ông?

- Chính phủ mấy năm qua có nhiều nghị quyết và kiên trì, đẩy mạnh triển khai thực hiện với kết quả làm cải thiện rõ rệt môi trường kinh doanh, đã thể hiện Chính phủ quyết tâm kiến tạo thể chế và đồng hành cùng DN, gỡ bỏ trở ngại tạo điều kiện thúc đẩy DN phát triển và khởi nghiệp.

Chính phủ đã nỗ lực rất nhiều để tạo lập môi trường kinh doanh lành mạnh và phần nào đã thành công trong việc kích thích phong trào khởi nghiệp trong toàn xã hội. Bằng chứng là số lượng DN mới thành lập đã tăng mạnh trong hơn một năm qua. Chỉ tiếc là con số phải khai tử và rời khỏi kinh doanh cũng nhiều không ít.

Từ đó có thể thấy rằng, trong khi đã khá thành công với việc kích thích phong trào khởi nghiệp, thì Chính phủ vẫn chưa thành công trong việc giúp nâng cao khả năng sống sót cho DN. Nguyên nhân có lẽ là do những nỗ lực cải cách vẫn chưa chạm được đến các rào cản có tính sống còn đối với họ.

Giảm thủ tục đăng ký kinh doanh tạo đà cho doanh nghiệp khởi nghiệp. Ảnh: QNP.

Ông nghĩ sao khi nhiều tổ chức, đại diện quốc tế bày tỏ những lạc quan về môi trường kinh doanh của Việt Nam?

- Chuyên gia, tổ chức và dư luận quốc tế đánh giá cao về đổi mới cải thiện môi trường kinh doanh của Việt Nam là khách quan, chính xác. Đó là thực tế được thể hiện qua số DN thành lập mới không ngừng tăng lên, theo thống kê của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, từ đầu năm đến nay, cả nước có 105.000 DN mới được thành lập, 97% số DN mới có doanh thu và nộp thuế, cho thấy môi trường kinh doanh Việt Nam đang có những điều kiện thuận lợi.

Việc Ngân hàng Thế giới (WB) vừa công bố Bảng xếp hạng môi trường kinh doanh Doing Business 2018, trong đó Việt Nam có sự cải thiện đáng kể, lên vị trí 68/190 nền kinh tế, tăng 14 bậc so với năm ngoái (vị trí 82). Đây là mức tăng bậc nhiều nhất trong thập niên qua, cho thấy những nỗ lực của Chính phủ trong việc thực hiện các giải pháp tạo thuận lợi cho DN.

Tuy nhiên, cùng với Việt Nam, các nước trong khu vực cũng đang cải cách mạnh mẽ về môi trường đầu tư. Bởi vậy những giải pháp đưa ra trong Nghị quyết 19 về cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh; Nghị quyết 35 về hỗ trợ phát triển DN cần tiếp tục triển khai quyết liệt, đồng thời đẩy mạnh cải cách thể chế, cắt giảm thủ tục hành chính rườm rà, giảm chi phí, bãi bỏ các điều kiện kinh doanh không cần thiết, giảm các chi phí…để tạo dựng môi trường kinh doanh thuận lợi, hỗ trợ DN và nâng cao sức cạnh tranh quốc gia, tạo sự phát triển ổn định và bền vững.

Trân trọng cảm ơn ông!

Duy Khang - Văn Nguyễn (thực hiện)