Tiến trình lựa chọn người đứng đầu WTO gặp khó

Nỗ lực của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) để chọn một nhà lãnh đạo mới đã rơi vào tình trạng không chắc chắn, sau khi Mỹ không ủng hộ ứng cử viên người Nigeria, bà Ngozi Okonjo-Iweala, vốn được đề xuất làm Tổng Giám đốc tiếp theo của WTO.

Bà Ngozi Okonjo-Iweala. Ảnh: Reuters

EU - Mỹ ở hai chiến tuyến

Sau nhiều tuần tham vấn, đại diện của WTO đã ra tuyên bố tại một cuộc họp ở Geneva rằng cựu Bộ trưởng Tài chính Nigeria, bà Ngozi Okonjo-Iweala, nên là người đứng đầu tiếp theo của tổ chức này khi bà đảm bảo được sự ủng hộ xuyên khu vực. Trả lời báo giới, người phát ngôn của WTO Keith Rockwell cho biết tất cả các phái đoàn đều bày tỏ sự ủng hộ rất mạnh mẽ đối với lựa chọn này. Bà Okonjo-Iweala nhận được sự ủng hộ từ đông đảo các quốc gia Châu Phi. Bà đã nhận được khoảng 80 phiếu bầu, tương đương với một nửa số thành viên của WTO tính đến giữa tháng 10. Gần đây, bà cũng nhận được sự ủng hộ của 27 nước thuộc Liên minh Châu Âu (EU). Nguồn thạo tin của Nikkei Asia cho biết các thành viên WTO, bao gồm cả Nhật Bản, đã lên tiếng ủng hộ bà Okonjo-Iweala.

Quá trình chọn lựa người đứng đầu WTO đáng lẽ sẽ kết thúc trong ngày 28-10 (giờ Mỹ). Tuy nhiên, cuộc họp ngày 28-10 đã không thể đưa ra kết quả cuối cùng cho cuộc đua giữa bà Okonjo-Iweala và Bộ trưởng Thương mại Hàn Quốc Yoo Myung-hee vì vấp phải sự phản đối từ Mỹ. “Một phái đoàn không thể ủng hộ ứng viên là tiến sĩ Ngozi và nói họ sẽ tiếp tục ủng hộ bộ trưởng Yoo của Hàn Quốc. Phái đoàn đó là Mỹ”, người phát ngôn Keith Rockwell của WTO đã tuyên bố trước báo giới sau khi cuộc họp kết thúc. Văn phòng Đại diện Thương mại Mỹ (USTR) sau đó đã đưa ra một tuyên bố chính thức ủng hộ ứng cử viên duy nhất còn lại, Bộ trưởng Thương mại Hàn Quốc Yoo Myung-hee, khi ca ngợi bà là một nhà đàm phán thương mại thành công với các kỹ năng cần thiết để lãnh đạo WTO vào một “thời điểm rất khó khăn”. Theo USTR, WTO cần một người có kinh nghiệm thực tế trong lĩnh vực này dẫn dắt.

Nỗ lực của WTO

Cựu quan chức cấp cao của Bộ Thương mại Mỹ - hiện là chuyên gia tại Trung tâm nghiên cứu chiến lược và quốc tế - ông William Reinsch cho rằng, động thái mới của Washington có thể đẩy những căng thẳng thương mại vốn đang dâng cao giữa các thành viên WTO lên một nấc mới. Trước đó, việc Mỹ chặn quy trình bổ nhiệm các thành viên của Ủy ban trọng tài WTO cũng đã khiến cơ quan này không thể thực hiện vai trò trọng tài thương mại.

WTO lên lịch triệu tập cuộc họp vào ngày 9-11 tới, chưa đầy một tuần sau cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ, hy vọng nhận được sự đồng thuận từ tất cả các thành viên đối với bà Okonjo-Iweala. Bất cứ quyết định nào liên quan đến đề xuất này đều phải giành được sự đồng thuận của 164 thành viên trong tổ chức, đồng nghĩa với việc bất cứ thành viên nào của WTO cũng có thể ngăn cản quyết định bổ nhiệm ứng cử viên người Nigeria.

Hiện chưa rõ WTO sẽ làm gì tiếp theo, nhưng người phát ngôn WTO Rockwell cho biết, cơ quan này có thể sẽ có hành động đặc biệt trước cuộc họp ngày 9-11 để đảm bảo đề cử bà Okonjo-Iweala nhận được sự ủng hộ cần thiết. Mặc cho sự phản đối của Mỹ, người phát ngôn từ chiến dịch tranh cử của nữ tiến sĩ trên cho biết bà Okonjo-Iweala “đón nhận sự ủng hộ từ ủy ban bầu cử của WTO một cách khiêm nhường” và “chờ đợi cuộc họp hội đồng chung vào ngày 9-11, thời điểm ủy ban sẽ đề cử bà cho vị trí tổng giám đốc”.

Nikkei Asia nhận định sự phản đối của Mỹ đối với bà Okonjo-Iweala có nét tương đồng với sự nghi hoặc Washington dành cho Tổ chức Y tế thế giới (WHO) do tổng giám đốc Tedros Adhanom Ghebreyesus lãnh đạo. Ông Tedros từng là ngoại trưởng của Ethiopia. Nhà Trắng đã liên tục chỉ trích việc ông Tedros “thân Trung Quốc” và cuối cùng tuyên bố rút khỏi WHO vì tổ chức này “thiếu sự độc lập” trước Trung Quốc. Giống như Ethiopia, Nigeria là quốc gia nhận khá nhiều viện trợ kinh tế của Trung Quốc. Thế nhưng, bà Okonjo-Iweala đã sinh sống nhiều năm tại Washington sau 25 năm làm việc cho WB. Nếu trở thành tổng giám đốc WTO, bà sẽ lập tức đối mặt với cuộc chiến giữa Mỹ và Trung Quốc để bảo vệ tương lai của tổ chức này.

AN BÌNH