Thực hư chuyện nước thải nhà máy làm chết bò, dê ở Hà Giang

Vượt qua những con dốc gần100km ngoằn ngoèo từ tỉnh lộ lên tới thôn Trung, xã Thượng Bình, huyện Bắc Quang, Hà Giang, chúng tôi đã tới xưởng tuyển quặng của công ty Hướng Dương.

Sau nhiều tháng ngừng hoạt động do thị trường chì kẽm giảm, xưởng tuyển quặng của công ty Hướng Dương mới hoạt động trở lại

Tiếp chúng tôi trong một khu lán chênh vênh trên đỉnh núi, gió thổi ào ào, ông Mai Tường Hướng – Đại diện công ty Hướng Dương cho biết, công ty được cấp phép khai thác và chế biến khoáng sản trên địa bàn thôn Trung từ năm 2011. Tuy nhiên, trong quá trình khái thác chế biến công ty gặp nhiều khó khăn, một phần vì giá cả chì, kẽm trên thị trường liên tục giảm, một phần hàm lượng đầu vào quá thấp vì thế công ty phải ngừng hoạt động một thời gian dài, cho tới cuối năm 2017, khi thị trường chì, kẽm có xu hướng tăng, công ty mới tuyển thử nhằm đánh giá quá trình từ khai thác chế biến cho tới khi ra thành phẩm xem có lợi nhuận không mới chính thức tiến hành sản xuất.

Tuy nhiên, gần đây, một số nguồn tin cho rằng, công ty Hướng Dương xả nước thải ra môi trường khiến bò dê của bà con trong xã chết hàng loạt. Thậm chí người dân lấy nước nguồn vào ruộng lúa, lúa cũng úa vàng và chết. Điều này khiến ban lãnh đạo công ty không khỏi ái ngại bởi công ty được xây dựng trên địa bàn thôn Trung, xã Thượng Bình một phần với mục đích nguồn tài nguyên mang lại lợi nhuận, một phần cũng mong muốn tạo công ăn việc làm cho bà con dân bản, đồng thời đóng góp phần nào cho địa phương.

Bà Đặng Thị Nhuần – Bí thư chi bộ thôn Chung

Qua câu chuyện của ông Hướng, chúng tôi đã đến xưởng tuyển quặng để tận thấy quá trình sản xuất của công ty Hướng Dương. Nơi đây có 2 hệ thống 1 hệ thống tuyển chì và 1 hệ thống tuyển kẽm. Quá trình sản xuất khép kín từ khâu nghiền đá, lọc tuyển, cho tới xả thải. Được biết, hệ thống xả thải của công ty là hệ thống tuần hoàn 100%, từ nhà máy chảy qua bể 1, sang bể 2, xuống bể 3 và lại được bơm ngược lên nhà máy để tiếp tục dùng để lọc tuyển quặng. Phần lắng dưới đáy bể sẽ được hút lên, phơi khô và xử lý theo đúng kỹ thuật tuyển quặng.

Tiếp xúc trực tiếp với bà con thôn Chung, chúng tôi được biết, gần đây có một số thông tin về việc một đàn dê bò của hộ dân trong thôn bị chết do uống phải nước thải từ nhà máy. Tuy nhiên, ông Lý Văn Đài – Trưởng thôn Trung khẳng định, không có chuyện một hộ gia đình có đàn dê bò lên tới 40-50 con của một hộ gia đình như thông tin trên, càng không có chuyện dê bò chết hàng loạt như vậy.

Theo ông Đài, đàn dê bò nhiều nhất trong xã chỉ khoảng 30 con và nếu có bị chết do lạnh, do dịch bệnh hoặc do bất cứ lý do gì đều được báo cáo lên thôn và lập biên bản cẩn thận. Tuy nhiên, ban quản lý thôn không hề ghi nhận trường hợp nào chết hàng loạt và trong thời gian ngắn như đồn thổi.

Bên cạnh đó, bà Đặng Thị Nhuần – Bí thư chi bộ thôn Trung cũng khẳng định, bà con trong thôn lấy nước nguồn từ công ty Hướng Dương cấp để sinh hoạt và trồng cấy, tuy nhiên, ban lãnh đạo thôn cũng không ghi nhận trường hợp nào trồng cấy mà cây trồng bị chết như những thông tin bùng phát gần đây.

Tiếp xúc trực tiếp với anh Đặng Ngọc Trung - thôn Chung, xã Thượng Bình, một người dân trong thôn, anh Trung cho biết, cũng có chuyện dê bò chết rải rác trong những năm qua, nhưng nguyên nhân dê, bò chết thì không dám khẳng định do nguyên nhân gì, cũng có thể do thời tiết lạnh hoặc bệnh tật, cũng có thể do kỹ thuật chăn nuôi. Cây trồng thì chưa nghe chuyện bị chết do nước từ nhà máy bao giờ. Chỉ có một trường hợp duy nhất cấy lúa bị chết đỏ nhưng vì gia đình đó họ mới phun thuốc trừ cỏ bờ ruộng hôm trước hôm sau đã cấy luôn rồi. Nhưng gia đình này lại cách xa nhà máy hơn 1 km và hoàn toàn không dùng cùng nguồn nước.

Anh Đặng Ngọc Trung - thôn Chung, xã Thượng Bình

Ông Bàn Văn Minh – Chủ tịch xã Thượng Bình, huyện Bắc Quang xác nhận, đúng là có việc dê bò trong xã chết rải rác trong những năm qua, tuy nhiên, nguyên nhân dê bò chết do rất nhiều nguyên nhân, bên cạnh đó, nhận thức của người dân vùng cao còn nhiều hạn chế nên kỹ thuật chăn nuôi, trồng cấy cũng hạn chế theo, nên khi cây trồng vật nuôi bị thiệt hại họ cũng không rõ nguyên nhân.

“Nhà máy tuyển quặng của công ty Hướng Dương được phép hoạt động trong địa bàn xã đã nhiều năm nay, tuy nhiên phải ngừng hoạt động một thời gian dài, thời gian gần đây mới được hoạt động trở lại. Trong quá trình hoạt động, công ty luôn tuân thủ đúng quy trình sản xuất, theo đúng cơ chế hoạt động tuần hoàn nên chưa bao giờ xả thải ra môi trường".

Nước nguồn từ công ty Hướng Dương cấp cho bà con trong thôn để sinh hoạt và trồng cấy

Bên cạnh đó, ông Minh cũng cho biết, mặc dù thời gian hoạt động của công ty chưa đáng kể, sản lượng khoáng sản còn thấp, nhưng công ty Hướng Dương luôn tuân thủ và đóng góp đầy đủ các khoản thuế, phí theo quy định. Không những thế, công ty còn rất quan tâm, ủng hộ xây dựng cơ sở vật chất cũng như giúp đỡ những gia đình có hoàn cảnh khó khăn trong xã. Tiêu biểu, công ty Hướng Dương đã đóng góp gần 500 triệu để đổ bê tông đoạn từ đầu đường nhựa vào Khuổi Én, 20 triệu xây trường mẫu giáo, 30 triệu xây tường rào cho điểm trường Tiểu học Khuổi Én… Bên cạnh đó, công ty còn tạo công ăn việc làm, tăng thu nhập cho người dân địa phương. “Những đóng góp cũng như mô hình hoạt động của công ty Hướng Dương được ban quản lý xã cũng như lãnh đạo huyện Bắc Quang và tỉnh Hà Giang rất hoan nghênh và ghi nhận”, ông Minh nói.

Hà Kim