Thúc đẩy quan hệ tương hỗ Việt Nam - EU

Việc EP phê chuẩn EVFTA và EVIPA là dấu mốc quan trọng trong năm kỷ niệm 30 năm thiết lập quan hệ ngoại giao Việt Nam- EU, đưa quan hệ đối tác giữa EU và Việt Nam lên tầm cao mới, gắn kết chặt chẽ và hợp tác toàn diện, sâu sắc hơn. Ngay khi EVFTA có hiệu lực, EU sẽ xóa bỏ thuế nhập khẩu hàng hóa đối với gần 86% số dòng thuế và hơn 99% dòng thuế được gỡ bỏ sau 7 năm, 1% còn lại sẽ được tự do hóa thông qua hạn ngạch thuế quan. Ngược lại, Việt Nam cũng cam kết bỏ ngay 48,5% số dòng thuế cho hàng hóa EU, sau 7 năm xóa bỏ 91,8% số dòng thuế và 98,3% số dòng thuế sau 10 năm. EVFTA và EVIPA được kỳ vọng sẽ giúp hai bên tận dụng tối đa lợi thế và tiềm năng của nhau để cùng phát triển. Theo nghiên cứu của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, EVFTA và EVIPA dự kiến sẽ giúp GDP của Việt Nam tăng thêm 4,6% và xuất khẩu sang EU tăng thêm 42,7% vào năm 2025. Ủy ban châu Âu ước tính GDP của EU sẽ tăng thêm 29,5 tỉ USD và xuất khẩu sang Việt Nam tăng 29% vào năm 2035.

Chế biến cá tra xuất khẩu tại một doanh nghiệp ở Khu công nghiệp Trà Nóc 2, TP Cần Thơ. Ảnh: V.CỘNG

Vị thế và vai trò của Việt Nam

Việt Nam là quốc gia đang phát triển duy nhất và là nước thứ hai trong khối ASEAN (sau Singapore) có được Hiệp định thương mại tự do (FTA) với khối thương mại hàng đầu trên thế giới, tập hợp 27 quốc gia (Anh đã rời khỏi EU), trong đó có nhiều cường quốc kinh tế, quy mô GDP lên tới gần 18.300 tỉ USD và chiếm tỷ trọng khoảng 40% hoạt động ngoại thương toàn cầu.

Thứ trưởng Thường trực Bộ Ngoại giao Bùi Thanh Sơn cho rằng quyết định phê chuẩn EVFTA và EVIPA với tỷ lệ ủng hộ cao thể hiện sự coi trọng, đánh giá cao của các nghị sĩ và các quốc gia thành viên EU về vai trò, vị thế của Việt Nam và quan hệ đối tác hợp tác toàn diện Việt Nam - EU. Hai hiệp định sẽ tạo dựng các khuôn khổ hợp tác song phương lâu dài theo hướng đối tác bình đẳng, cùng có lợi, đóng góp vào xu thế chung về thúc đẩy liên kết kinh tế quốc tế và phát triển bền vững. Quyết định này cũng khẳng định chính sách của EU tiếp tục tăng cường gắn kết với châu Á-Thái Bình Dương nói chung và ASEAN nói riêng.

Nghị sĩ EP Geert Bourgeois, báo cáo viên Ủy ban Thương mại quốc tế về EVFTA và EVIPA, nhấn mạnh rằng đây là FTA thế hệ mới “đầy đủ nhất và tham vọng nhất” mà lần đầu tiên EU ký kết với một nước đang phát triển. Ông Bourgeois đánh giá Việt Nam là một nền kinh tế phát triển nhanh và có sức cạnh tranh, với tầng lớp trung lưu đang tăng lên nhanh chóng cùng lực lượng lao động trẻ và năng động. “Đây là một trong những nền kinh tế mở cửa nhất và tự do thương mại nhất trong khu vực ASEAN”, ông Bourgeois khẳng định. Việt Nam cũng có tiềm năng to lớn khi có tới 70% trong tổng số khoảng 96 triệu dân dưới 35 tuổi. Hiệp định cũng là một bước quan trọng để EU tiến đến mục tiêu cuối cùng là thiết lập khu vực thương mại tự do giữa EU và ASEAN. Theo nghị sĩ Bourgeois, cùng với các hiệp định tương tự đã ký kết với Nhật Bản và Singapore, EVFTA thắt chặt liên kết giữa EU và châu Á trong bối cảnh các quan hệ thương mại đa phương dựa trên nguyên tắc đang bị lung lay.

Nâng tầm quan hệ tương hỗ với EU

Cơ hội lớn cho Cần Thơ

TP Cần Thơ hiện có quan hệ thương mại với khoảng 80 quốc gia và vùng lãnh thổ. Các mặt hàng xuất khẩu chủ yếu của Cần Thơ gồm thủy sản, gạo, may mặc, nông sản chế biến... Mục tiêu phấn đấu của Cần Thơ năm 2020 là đạt kim ngạch xuất khẩu hàng hóa 2,85 tỉ USD, tăng mạnh so với con số gần 2,23 tỉ USD năm 2019.

Gạo thơm là một trong những mặt hàng được EU tiêu thụ trong những năm qua. Tuy nhiên, mặt hàng gạo từ Việt Nam phải chịu thuế nhập khẩu khá cao 5-45%, thậm chí 100% hoặc cao hơn tại một số nước trong EU. EU cũng đang là thị trường thủy sản quan trọng hàng đầu của nước ta khi chiếm 23-25% tổng lượng xuất khẩu hằng năm. Nhưng mức thuế nhập khẩu thủy sản vào EU hiện nay trung bình là 14%, cao nhất lên đến 26%. Vì thế, khi EVFTA có hiệu lực và thuế suất bằng 0%, thì xuất khẩu gạo và thủy sản của Cần Thơ có thể chuyển biến mạnh sang thị trường cao cấp EU, giúp đa dạng hóa thị trường trọng điểm và nâng tầm chất lượng hàng hóa theo những tiêu chuẩn quốc tế mới.

EVFTA và EVIPA có mức độ cam kết sâu rộng, toàn diện, bao quát các lĩnh vực kinh tế, thương mại, đầu tư và các vấn đề phát triển bền vững.

EVFTA giúp các doanh nghiệp Việt Nam mở rộng, đa dạng hóa thị trường xuất khẩu, tăng cường đan xen lợi ích với các đối tác lớn, nhất là EU, đồng thời thúc đẩy đổi mới, cải cách thể chế kinh tế - thương mại trong nước, cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh của nền kinh tế. EVIPA với những cam kết toàn diện và cân bằng về bảo hộ đầu tư sẽ góp phần củng cố niềm tin của nhà đầu tư EU về tính hấp dẫn, an toàn, thân thiện và cạnh tranh cao hơn của môi trường đầu tư kinh doanh tại Việt Nam và ngược lại.

Theo Thứ trưởng Thường trực Bộ Ngoại giao Bùi Thanh Sơn, EVFTA cũng bao quát nhiều cam kết mới về phát triển bền vững, ứng phó với biến đổi khí hậu, quản trị rừng bền vững, các tiêu chuẩn cao về lao động, môi trường... Sự hợp tác hiệu quả giữa hai bên trong thực thi các cam kết này sẽ góp phần tiếp tục thúc đẩy cải cách, tăng trưởng bền vững, nâng cao tiêu chuẩn lao động và đời sống của nhân dân. Riêng EVIPA sẽ góp phần thúc đẩy hơn nữa dòng vốn đầu tư chất lượng cao từ EU, đi kèm với công nghệ, tri thức quản lý tiên tiến hàng đầu và những lĩnh vực mới của kinh tế số. Các cam kết sâu rộng về đầu tư sẽ thay thế các hiệp định đầu tư song phương giữa Việt Nam và các nước thành viên EU, giúp Việt Nam tiếp tục đổi mới cơ cấu kinh tế, hoàn thiện thể chế và môi trường kinh doanh, tạo thuận lợi cho các nhà đầu tư EU kinh doanh tại Việt Nam.

Thời gian qua, EU là đối tác quan trọng hàng đầu của Việt Nam trong lĩnh vực kinh tế, thương mại và đầu tư. Cán cân thương mại của EU đối với Việt Nam liên tục ở trạng thái thâm hụt cho EU và thặng dư cho Việt Nam. Các mặt hàng xuất khẩu chính của Việt Nam sang EU là điện thoại các loại và linh kiện, giày dép các loại, máy vi tính, sản phẩm điện tử và linh kiện, hàng dệt may, máy móc, thiết bị, dụng cụ phụ tùng khác, hàng thủy sản và cà phê… Ngược lại, Việt Nam nhập khẩu nhiều máy móc, thiết bị, dụng cụ, dược phẩm; sữa và sản phẩm từ sữa, ô tô nguyên chiếc… Nhìn chung, cơ cấu xuất nhập khẩu giữa Việt Nam và EU có tính bổ sung, tương hỗ rất lớn, ít mang tính cạnh tranh đối đầu trực tiếp.

Tuy nhiên, EVFTA là hiệp định thế hệ mới có phạm vi cam kết rộng với mức độ cao nhất của Việt Nam từ trước đến nay. Thách thức đối với Việt Nam là không hề nhỏ bởi những cam kết và quy định khắt khe về thương mại (thuế quan) hàng hóa; các hàng rào kỹ thuật đối với thương mại; quy tắc xuất xứ hàng hóa; thương mại dịch vụ và đầu tư. Những điều kiện chặt chẽ mà nếu không có sự chuẩn bị ngay từ bây giờ, các mặt hàng xuất khẩu của Việt Nam khó có thể hưởng được mức thuế ưu đãi 0% theo quy định của EVFTA.

Năm 2019, tổng kim ngạch thương mại giữa Việt Nam và EU (bao gồm Anh) đạt 56,39 tỉ USD, chiếm gần 11% tổng kim ngạch xuất nhập khẩu của cả nước. Trong đó, kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang EU đạt 41,48 tỉ USD, trong khi giá trị nhập khẩu là 14,91 tỉ USD. EU có 2.375 dự án còn hiệu lực tại Việt Nam với tổng vốn đầu tư đăng ký 25,49 tỉ USD, chiếm 7,70% số dự án và 7,03% tổng vốn đầu tư đăng ký của các nước.

PHÚC NGUYÊN