Thúc đẩy công tác xã hội thích ứng với bối cảnh già hóa dân số

Tốc độ già hóa dân số nhanh đặt ra nhiều thách thức

Phát biểu khai mạc hội thảo, Thứ trưởng Nguyễn Thị Hà nhấn mạnh, CTXH đối với người cao tuổi (NCT) được đặt ra như một nhiệm vụ cấp bách, đóng vai trò “cầu nối” chủ chốt trong thực thi các chính sách an sinh xã hội, đảm bảo mục tiêu an sinh xã hội của đất nước.

Thứ trưởng Nguyễn Thị Hà phát biểu khai mạc Hội thảo

Tuy nhiên,Thứ trưởng Nguyễn Thị Hà cũng nhận định, Việt Nam đang đứng trước những thách thức to lớn của quá trình già hóa dân số nhanh chóng. Hiện nay phần lớn các chính sách đối với NCT mới chỉ chú trọng tính trợ cấp, cứu trợ, còn các hoạt động chăm sóc đời sống tinh thần cho người cao tuổi (với sự tham gia của người cao tuổi) còn mang tính phong trào. Trong khi đó, các yếu tố, điều kiện cho sự phát triển ngành CTXH chuyên nghiệp còn thiếu như khung pháp lý, các phương pháp khoa học, đội ngũ CTXH nòng cốt, nguồn nhân lực cho mạng lưới CTXH, các chương trình nghiên cứu, nhận thức về sự cần thiết và tính ưu việt của nghề, hệ thống dịch vụ thiết yếu và cơ sở thực tập, hành nghề còn thiếu và yếu.

Cũng theo Thứ trưởng Nguyễn Thị Hà, trong tương lai gần, Việt Nam sẽ có hàng triệu người cao tuổi cần đến sự hỗ trợ xã hội với các nhu cầu đa dạng. Việc hoàn thiện hệ thống chính sách trợ cấp xã hội và hoàn thiện các chương trình cung ứng dịch vụ CTXH trong chăm sóc NCT là rất cần thiết nhằm đảm bảo an sinh và nâng cao chất lượng sống cho người cao tuổi. Chính vì vậy, việc nâng cao nhận thức về vị trí, vai trò của CTXH đối với người cao tuổi để ứng phó với quá trình già hóa dân số là điều cấp bách và cuộc hội thảo này rất có ý nghĩa trong bối cảnh hiện nay.

Toàn cảnh Hội thảo “Công tác xã hội thích ứng với bối cảnh già hóa dân số”

Tham vấn tại hội nghị, các đại biểu đã đưa ra những tác động do quá trình già hòa dân số gây nên như: Tỷ lệ NCT thuộc hộ nghèo còn cao (22,4% - Tổng cục thống kê 2016); Hệ thống an sinh xã hội chưa đáp ứng được nhu cầu của NCT; Số NCT có lương hưu, bảo hiểm, trợ cấp xã hội thấp cả về độ bao phủ (50%) và mức hưởng; NCT vẫn còn bị phân biệt đối xử, hạn chế trong tiếp cận thông tin, dịch vụ tài chính, cơ hội tập huấn, đào tạo nghề, việc làm. Phần lớn NCT vẫn đang làm việc, nhưng chủ yếu là công việc không được trả công;

Cùng với đó, thay đổi về qui mô và cơ cấu dân số trong độ tuổi lao động sẽ ảnh hưởng đến kinh tế - xã hội; Hệ thống chăm sóc sức khỏe chưa đáp ứng được nhu cầu của NCT; 65% NCT tự đánh giá tình trạng sức khỏe của mình yếu và rất yếu (số liệu của VNAS 2011); Tuổi thọ trung bình cao (73,4) nhưng tuổi thọ khỏe mạnh chỉ là 66 %; NCT mắc đa bệnh, phần lớn là bệnh không lây nhiễm tăng nguồn lực chăm sóc sức khỏe do chi phí chăm sóc sức khỏe cho NCT cao… Đại diện Quỹ dân số Liên hợp quốc tại Việt Nam cho biết, Việt Nam chính thức bước vào giai đoạn già hóa dân số từ năm 2011 và nằm trong số 10 nước có tốc độ già hóa nhanh nhất trên thế giới. Tính đến cuối năm 2018, cả nước có hơn 11,3 triệu người cao tuổi (NCT), chiếm khoảng 11,95% dân số. Trong đó, có xấp xỉ 2 triệu người từ 80 tuổi trở lên (chiếm 17,6% tổng số NCT). Dự báo đến năm 2035, tỷ trọng NCT Việt Nam chiếm 20% và năm 2050 là 25%.Trong điều kiện vừa thoát khỏi tình trạng nước có thu nhập thấp, chuyển sang nhóm nước có thu nhập trung bình thấp, thực trạng già hóa dân số đang đặt ra nhiều thách thức lớn không chỉ liên quan đến công tác chăm sóc sức khỏe NCT mà còn ảnh hưởng đến sự phát triển kinh tế - xã hội nói chung của Việt Nam nói chung.

PGS.TS Nguyễn Thành Lợi, Tổng Biên tập Tạp chí Người làm báo trình bày tham luận

Nâng cao vai trò của CTXH trong bối cảnh già hóa dân số

Tại hội thảo, các đại biểu đã tập trung đưa ra những nhóm giải pháp, nâng cao hiệu quả CTXH đối với NCT để ứng phó với quá trình già hóa dân số; cùng trao đổi những kinh nghiệm trong phát triển CTXH với NCT tại các địa phương. Bà Phạm Thị Hải Hà, Phó Cục trưởng Cục Bảo trợ xã hội cho biết, để nâng cao chất lượng CTXH đối với người cao tuổi, trong thời gian tới các cơ quan chức năng đã đặt ra những mục tiêu cụ thể nhằm hoàn thiện khung pháp lý, cơ chế, chính sách nhằm ứng phó với các vấn đề già hóa dân số và phát triển hệ thống chăm sóc NCT. Tăng cường năng lực và hiệu quả của hệ thống quản lý cung cấp dịch vụ chăm sóc xã hội, công tác xã hội với NCT. Tăng cường hợp tác công tư, điều phối liên ngành, cải thiện hệ thống chính sách, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực và phát triển các cơ sở chăm sóc NCT hiệu quả, dựa vào cộng đồng. “Việc đa dạng hóa mô hình chăm sóc NCT hiệu quả, chuyên nghiệp và phát triển mạng lưới cơ sở cung cấp dịch vụ chăm sóc, điều dưỡng NCT gắn với chăm sóc tại gia đình, cộng đồng và gắn kết với cơ sở trợ giúp xã hội tại một số địa phương sẽ góp phần thúc đẩy hoạt động CTXH đối với đối tượng NCT”- bà Phạm Thị Hải Hà nhấn mạnh.

Thứ trưởng Nguyễn Thị Hà trao giải cho các tác giả đạt giải viết về CTXH

TS. Trần Ngọc Diễn - Tổng Biên tập Tạp chí Lao động và Xã hội

trao giải cho các tác giả đạt giải Khuyến khích

Một trong những nội dung quan trọng khác được các đại biểu để cập trong hội nghị đó là vai trò của các cơ quan truyền thông đối với CTXH đối với NCT trong bối cảnh hiện nay. Theo đó, truyền thông được đánh giá đóng vai trò quan trọng, trong việc nêu bật được những thách thức của quá trình già hóa dân số hiện nay; tác động của CTXH đối với NCT. Đồng thời là kênh thông tin chia sẻ kinh nghiệm xây dựng và triển khai CTXH đối với NCT của một số nước trên thế giới. Tổng Biên tập Tạp chí Lao động và Xã hội Trần Ngọc Diễn nhấn mạnh: Trong thời gian tới các cơ quan chuyên môn cần tiếp tục phối hợp chặt chẽ với báo chí trong việc đẩy mạnh truyền thông về phát triển nghề CTXH; về công tác chăm sóc và thực hiện các chính sách đối với NCT trong bối cảnh già hóa dân số. Đẩy mạnh truyền thông về nghề CTXH thích ứng với bối cảnh già hóa dân số để góp phần thực hiện tốt hơn nữa chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước đối với NCT, vượt qua thách thức của tình trạng già hóa dân số, nâng cao chất lượng cuộc sống NCT.

TUẤN ANH