Thủ tướng: Chúng ta có nhiệm vụ làm di sản luôn hồi sinh

“Cái gì cũng có thể xây được, sản xuất được, sáng tác được nhưng di sản thì không thể tạo ra được”, người đứng đầu Chính phủ quán triệt tinh thần tại hội nghị về di sản ngày 27/7.

Thủ tướng nhắc lại câu chuyện tiếp một tỷ phú, hoàng thân của các Tiểu vương quốc A-rập Thống nhất, vị khách bày tỏ sự ghen tị vì Việt Nam may mắn có quá nhiều di sản thiên nhiên và văn hóa, vật thể và phi vật thể.

Vì vậy, “tuyệt đối không phá hủy, làm hỏng hay hy sinh di sản vì bất kỳ lý do gì để phục vụ phát triển. Để mất di sản, dù là một phần, chính là bắn súng vào quá khứ, đánh mất bản sắc dân tộc”, Thủ tướng nhấn mạnh.

Ảnh: VGP/Quang Hiếu

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nêu rõ di sản về bản chất là thuộc về quá khứ và dễ bị ngủ yên nhưng "chúng ta có nhiệm vụ làm di sản luôn hồi sinh và tồn tại có ích, đóng góp vào phát triển bền vững". Để phát huy giá trị di sản phi vật thể, theo Thủ tướng, cần tôn vinh các nghệ nhân và coi họ là báu vật sống của quốc gia, phải giải quyết hài hòa lợi ích giữa bảo tồn và phát triển, gìn giữ di sản và phát triển du lịch

"Nhiệm vụ của tất cả chúng ta, trước hết là ngành văn hóa, là phải làm cho các di sản hồi sinh, sống động, thu hút, đặc biệt là phải đào tạo được nguồn nhân lực chất lượng phục vụ yêu cầu này", Thủ tướng yêu cầu.

Người đứng đầu Chính phủ đánh giá nhiệm vụ trên đã đạt được kết quả tích cực. Lượng khách du lịch quốc tế, trong nước tới tham quan các khu di sản ở Việt Nam tăng mạnh trong những năm gần đây.

Năm 2017, riêng 8 khu di sản văn hóa và thiên nhiên thế giới ở Việt Nam đã đón trên 16 triệu lượt khách (trong đó có 7 triệu lượt khách quốc tế), với doanh thu từ vé tham quan và phí dịch vụ trực tiếp khoảng trên 2.500 tỷ đồng. Nhiều di sản văn hóa phi vật thể đã trở thành những điểm nhấn thu hút du khách, tạo nên thương hiệu riêng của các địa phương có di sản.

Tuy nhiên, Thủ tướng cho rằng cần thẳng thắn chỉ ra những hạn chế, bất cập trong công tác này như pháp luật đã có đủ nhưng thực thi chưa nghiêm. Công tác phối hợp của các cấp các ngành chưa tốt.

Dù vậy, Thủ tướng cho rằng chưa xử lý tốt quan hệ giữa bảo tồn và phát triển, bảo đảm quyền lợi cho người dân nơi có di sản. Thủ tướng đặt câu hỏi về việc tại sao ruộng bậc thang Mù Cang Chải là danh thắng quốc gia, là hình ảnh gắn với vẻ đẹp Việt Nam nhưng người dân làm nên tác phẩm kỳ vĩ này lại nghèo?

Theo Thủ tướng, việc tu bổ, tôn tạo, nâng cấp nhiều di sản theo kiểu “hiện đại hóa”, “hào nhoáng” đã làm mất đi nét chân thực, tính độc đáo vốn có của di sản. Chính sách hỗ trợ nghệ nhân triển khai còn chậm. Nguồn lực tài chính dành cho công tác này luôn hạn chế, trong khi chưa phát huy được tốt nhất nguồn lực trong dân, vai trò của nhân dân trong việc bảo tồn và phát huy giá trị di sản.

Bên cạnh đó, còn sức ép của quá trình đô thị hóa, biến tướng tận thu và các tác động của thời tiết khắc nghiệt tới các di sản văn hóa thiên nhiên... Những thách thức trên đặt ra vấn đề cấp thiết tăng cường bảo vệ, tu bổ, tôn tạo và phục hồi; xử lý hài hòa, thỏa đáng quan hệ giữa bảo tồn và phát triển.

Theo đó, Thủ tướng cho rằng cần bảo tồn di sản theo hướng xã hội hóa, cộng đồng hóa. "Hãy trả lại cho cộng đồng cái gì thuộc về cộng đồng. Di sản cần được bảo tồn phát huy từ gia đình, bản làng, trường học và xã hội", lãnh đạo Chính phủ bày tỏ. Nhà nước hỗ trợ nhưng không bao cấp hay làm thay.

Trong thời gian tới, Thủ tướng yêu cầu, cần rà soát, đề xuất sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện hệ thống văn bản quy phạm pháp luật và thủ tục hành chính về di sản, trong đó tập trung nghiên cứu, đánh giá những vấn đề đặt ra sau hơn 10 năm thực hiện Luật Di sản văn hóa.

Theo thống kê của Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch, di sản cả nước được kiểm kê gồm:

- gần 40.000 di tích (trong đó gần 10.000 di tích cấp tỉnh, thành phố, 3.463 di tích quốc gia, 95 di tích quốc gia đặc biệt).

- 61.669 di sản văn hóa phi vật thể (trong đó 249 di sản được đưa vào Danh mục Di sản Văn hóa phi vật thể quốc gia)

- 161 bảo tàng, 142 bảo vật quốc gia và trên 3 triệu tài liệu, hiện vật.

N.A