Thứ tự xuất hiện triệu chứng của COVID-19

Trong khi triệu chứng ban đầu của bệnh cúm là ho thì COVID-19 lại sốt. Các bác sĩ điều trị bệnh nhân COVID-19 cho rằng, triệu chứng không thể đoán trước được, tương tự như triệu chứng của những bệnh thông thường khác, kể cả bệnh cúm mùa.

Xác định thứ tự triệu chứng

Bệnh cúm mùa đang cận kề khi chuyển mùa, vì vậy làm thế nào để biết được biểu hiện sốt là triệu chứng của bệnh cúm hay của COVID-19 là vấn đề cần thiết. Các nhà khoa học của Đại học Nam California Mỹ (USC) xác định những triệu chứng của COVID-19 thường bắt đầu theo một thứ tự nhất định. Phát hiện này có thể giúp những người mắc COVID-19 nhận biết để tự cách ly, cô lập, nhằm hỗ trợ cho việc chẩn đoán xác định và điều trị sớm hơn; tạo cơ sở cải thiện đáng kể kết quả chữa trị của bệnh nhân. Một nhà khoa học cho biết, việc xác định thứ tự triệu chứng này đặc biệt quan trọng, giúp chúng ta biết khi nào có các chu kỳ bệnh trùng lặp như mắc cúm trùng với nhiễm COVID-19. Theo đó, các bác sĩ có thể xác định những bước cần thực hiện để chăm sóc bệnh nhân, nhằm ngăn chặn tình trạng bệnh lý đang ngày một xấu đi của bệnh nhân.

Các nghiên cứu triệu chứng bệnh lý

Các nhà khoa học đã sử dụng dữ liệu của Trung Quốc từ kết quả nghiên cứu và phân tích tỷ lệ xuất hiện triệu chứng thu thập ở 55.000 trường hợp mắc COVID-19, được xác nhận của Tổ chức Y tế thế giới (WHO), để dự đoán thứ tự xuất hiện những triệu chứng. Đồng thời cũng xem xét dữ liệu của 1.100 trường hợp bệnh nhân được thu thập từ tháng 12/2019 đến tháng 01/2020 bởi nhóm chuyên gia y tế điều trị COVID-19, được Ủy ban Y tế Quốc gia Trung Quốc cung cấp.

Để so sánh thứ tự xuất hiện của các triệu chứng COVID-19 với bệnh cúm, các nhà nghiên cứu cũng đã phân tích dữ liệu từ 2.000 trường hợp mắc bệnh cúm tại Bắc Mỹ, châu Âu và Nam bán cầu được báo cáo y tế trong giai đoạn từ năm 1994 đến năm 1998. Thứ tự xuất hiện các triệu chứng rất quan trọng, vì nếu biết mỗi bệnh tiến triển khác nhau thì có nghĩa là bác sĩ có thể xác định sớm khả năng mắc COVID-19 hay mắc một bệnh khác, trong đó có cả bệnh cúm; điều này có thể giúp bác sĩ đưa ra quyết định điều trị tốt hơn. Thứ tự các triệu chứng gặp phải ở những bệnh nhân nhiễm COVID-19 bao gồm: sốt, ho và đau cơ; buồn nôn hoặc nôn mửa, bị tiêu chảy... Các nhà khoa học ghi nhận bệnh nhân bị cúm theo mùa thường bắt đầu bằng triệu chứng ho nhiều hơn trước khi có triệu chứng sốt. Trên thực tế, điều này khó có thể nhận biết vì bệnh cúm thường bắt đầu đột ngột với triệu chứng đau lưng, ớn lạnh cùng với ho khan. Việc phát hiện triệu chứng này có thể rất hữu ích khi đánh giá nhiều bệnh nhân trong bối cảnh lâm sàng khá phức tạp.

Theo nghiên cứu, trong khi bệnh cúm thường bắt đầu bằng triệu chứng ho thì triệu chứng đầu tiên của COVID-19 là sốt. Các nhà khoa học cho rằng, biểu hiện triệu chứng sốt nên được sử dụng như là một dấu hiệu để sàng lọc khi có người đi vào trong cơ sở hay khu vực cần quản lý.

Mặc dù sốt là triệu chứng ban đầu được mô tả và xác định khá phổ biến khi bị nhiễm COVID-19, nhưng trên thực tế có thể có những thay đổi. Một số bệnh nhân chỉ mất vị giác hoặc khứu giác trong tình trạng sức khỏe chung vẫn bình thường. Thậm chí có những bệnh nhân có biểu hiện bệnh COVID-19 ở ngón chân giống như bệnh cước thường hay gặp vào mùa đông, với phản ứng da đổi màu để phản ứng với tình trạng viêm cấp tính nhưng không bị sốt, ho hoặc các triệu chứng hô hấp khác. Một số bệnh nhân khác cũng có biểu hiện khó chịu, đau đầu và chóng mặt. Có trường hợp giống các triệu chứng của đột quỵ nhưng không kèm theo sốt, ho hoặc bất kỳ một bằng chứng nào để xác định có triệu chứng ở đường hô hấp trên. Một vài trường hợp bệnh nhân chỉ biểu hiện đau ngực nhưng không có bất kỳ một triệu chứng hô hấp nào kèm theo.

Trong trường hợp bắt đầu có triệu chứng buồn nôn, nôn mửa và tiêu chảy sau khi khởi phát các triệu chứng hô hấp như sốt và ho cũng có thể gợi ý người bệnh bị mắc COVID-19. Theo các nhà khoa học, điểm mấu chốt là những bác sĩ hay chuyên gia chăm sóc sức khỏe cần phải thận trọng và có tinh thần cởi mở khi đánh giá những bệnh nhân có các triệu chứng có liên quan đến bệnh lý này, vì chúng không phải lúc nào cũng xuất hiện như y văn. Cho nên, cần phải tìm hiểu thật kỹ càng khi chẩn đoán, xác định bệnh nhân mắc COVID-19.

Vấn đề cần thiết từ kết quả thu thập

Sự hiểu biết về tiến triển của các triệu chứng là “chìa khóa” để mở ra những vấn đề cấp thiết để chủ động ngăn chặn sự lây lan của bệnh. Vấn đề này hoàn toàn phù hợp với một loại vi rút gây bệnh có khả năng lây truyền cao hơn bệnh cúm thông thường từ hai đến ba lần, dẫn đến hậu quả làm bùng phát dịch bệnh thành từng nhóm. Việc hiểu biết được các triệu chứng xuất hiện đầu tiên không chỉ giúp cho bệnh nhân tìm kiếm cơ sở xét nghiệm nhanh hơn để chẩn đoán xác định bệnh, mà còn giúp cho việc thực hiện biện pháp giữ khoảng cách tiếp xúc và giãn cách xã hội sau khi các triệu chứng đầu tiên bắt đầu. Đồng thời là cơ sở khuyến cáo tầm quan trọng của việc mang khẩu trang và vệ sinh tay một cách tích cực khi đã biết các triệu chứng. Các nhà khoa học đã cảnh báo triệu chứng bị mất khứu giác và vị giác đột ngột, có các phản ứng viêm da như bệnh cước... đã nêu trên có thể là những dấu hiệu lâm sàng quan trọng để phân biệt mắc COVID-19 với mắc bệnh cúm theo mùa.

Các biến thể COVID-19 có gây triệu chứng khác?

Theo các nhà khoa học, hiện nay SARS-CoV-2 gây COVID-19 có thể có nhiều biến thể của Coronavirus lưu hành trên khắp thế giới, trong đó có ba biến thể đang được giám sát chặt chẽ gồm:

Biến thể B.1.1.7 được xác định lần đầu tiên ở Vương quốc Anh vào mùa thu năm 2020. Sau khi phát hiện, chúng lan truyền khá nhanh chóng và dễ dàng hơn so với các biến thể khác. Có thể liên quan đến khả năng tăng nguy cơ tử vong so với các biến thể khác, nhưng vấn đề này vẫn đang được nghiên cứu thêm để xác định. Biến thể này cũng được phát hiện ở Mỹ vào tháng 12/2020.

Biến thể B.1.351 được xác định lần đầu tiên vào tháng 10/2020 ở Nam Phi và sau đó được phát hiện ở Mỹ vào tháng 12/2020.

Biến thể P.1 lần đầu tiên được xác định ở những du khách đến từ Brazil và những người đã được thử nghiệm phát hiện tại một sân bay tại Nhật Bản vào đầu tháng 02/2021.

Một nghiên cứu khác cũng cho thấy, mặc dù các biến thể của Coronavirus chủng mới có thể lây nhiễm nhiều hơn, nhưng vẫn không có bằng chứng nào cho thấy chúng gây ra bệnh nặng hơn. Hiện nay các nhà khoa học đã nghiên cứu và phát hiện những biến thể của vi rút có xu hướng lây lan nhanh, lây truyền nhiều hoặc lây nhiễm cao hơn.

Các nhà khoa học đã phân tích dữ liệu từ hàng nghìn bệnh nhân mắc COVID-19 để so sánh các triệu chứng ghi nhận được của họ với các bệnh án trước đó từ những người mắc bệnh cúm và các triệu chứng của COVID-19 xảy ra theo một thứ tự cụ thể. Thông tin này có thể giúp phân biệt những bệnh nhân mắc COVID-19 với những người mắc bệnh cúm, giúp cho những người nghi ngờ bị nhiễm COVID-19 tìm kiếm sự chăm sóc y tế và tự cách ly sớm hơn. Sự tiến triển triệu chứng này không phải lúc nào cũng biểu hiện tình trạng bệnh lý, nhưng đây là vấn đề hữu ích cho các đơn vị y tế trong quá trình theo dõi, chăm sóc sức khỏe.

BS. NGUYỄN VÕ HINH