Thu phí ôtô vào trung tâm Sài Gòn làm lợi cho nhà cung cấp dịch vụ?

Trong một nỗ lực hoàn thành mục tiêu thu phí xe vào trung tâm, Sở Giao thông Vận tải (GTVT) TP.HCM vừa đề xuất UBND TP giao Trung tâm Quản lý Đường hầm sông Sài Gòn làm chủ đầu tư dự án thu phí ôtô lưu thông vào trung tâm.

Dự án có tổng chi phí dự kiến khoảng 250 tỷ đồng dùng để đầu tư hệ thống thu phí không dừng trên vành đai các tuyến đường vào quận 1, 3 và giáp ranh với quận 5, 10.

Không khả thi

Dù đồng tình với chủ trương hạn chế xe vào trung tâm thành phố, một số chuyên gia đô thị không đồng tình với phương án lập vành đai thu phí.

KTS Ngô Viết Nam Sơn nhận định phương án này không khả thi về mặt kinh tế, làm lợi cho nhà cung cấp dịch vụ còn người dân thì gặp bất tiện. Vị chuyên gia này cho biết TP.HCM là trung tâm kinh tế lớn nhất cả nước, lượng xe vào nội thành không chỉ là xe của người dân thành phố mà là xe từ các tỉnh thành khác.

Vành đai thu phí xe vào trung tâm TP.HCM. Đồ họa: Minh Trí.

“Để thu phí xe từ nơi khác vào trung tâm, cơ quan chức năng bắt buộc chủ xe phải gắn chip trong khi đây là quyền cá nhân của chủ xe. Nếu bắt buộc gắn chip nhưng chủ xe chỉ dùng một vài lần thì rất lãng phí”, KTS Nam Sơn phân tích.

Sở GTVT TP cho biết đề xuất vành đai thu phí dựa trên kinh nghiệm của một số quốc gia như Singapore, Thụy Điển. Tuy nhiên, KTS Ngô Viết Nam Sơn cho rằng khi tham khảo kinh nghiệm thì cần có sự chọn lọc.

“Singapore là đảo quốc, chip được bán cho tất cả xe trên toàn quốc nên xe vô trung tâm được quản lý là đương nhiên. Hay như Thụy Điển, các đô thị trung tâm được thu gọn lại nên việc lập vành đai thu phí tương đối thuận tiện”, KTS Nam Sơn nêu thực tế và cho rằng áp dụng cách làm này vào TP.HCM là không phù hợp.

Tiến sĩ Nguyễn Hữu Nguyên (chuyên gia đô thị) cho rằng ý tưởng lập vành đai thu phí xe vào trung tâm được thành phố bàn từ lâu nhưng vẫn chưa thành hiện thực do đề án gặp nhiều phản ứng trái chiều từ phía người dân và chuyên gia. Do vậy, đề án lần này cần phải làm rõ các điểm mới và chứng minh được tính khả thi khi áp dụng vào thực tiễn.

Khu vực trung tâm Sài Gòn thường xuyên xảy ra tình trạng kẹt xe. Ảnh: Lê Quân.

Để giải quyết tình trạng xe vào trung tâm quá đông, KTS Ngô Viết Nam Sơn cho rằng thay vì chọn giải pháp phức tạp như lập vành đai thu phí thì thành phố nên chọn giải pháp đơn giản như tăng phí đậu xe. Giải pháp này được TP.HCM áp dụng từ tháng 8/2018 và phát huy hiệu quả khi số lượng xe đến các bãi đậu xe này giảm hẳn.

Đây là cách làm ở các thành phố như New York và Los Angeles (Mỹ) khi phí đậu xe ở khu trung tâm rất cao khiến người dân phải cân nhắc có nên đi xe hơi vào trung tâm hay không. Đồng thời, hệ thống vận tải hành khách công cộng được đầu tư bài bản, thuận tiện nên người dân có lựa chọn thay thế cho xe cá nhân.

Chi phí giảm hơn 1.400 tỷ đồng

Năm 2009, UBND TP chấp thuận cho Công ty CP Công nghệ Tiên Phong nghiên cứu đầu tư dự án lắp đặt hệ thống thiết bị kiểm soát và thu phí tự động đối với ôtô ra vào khu trung tâm. Cách đây 2 năm, doanh nghiệp này đề xuất lập vành đai thu phí ôtô trong giờ cao điểm với tổng mức đầu tư lên đến 1.660 tỷ đồng nhưng bị dư luận phản đối.

Ông Lâm Thiếu Quân, Tổng giám đốc Công ty CP Công nghệ Tiên phong, cho biết dự án thu phí ôtô lưu thông vào trung tâm thành phố mà Sở GTVT vừa đề xuất dựa trên giải pháp kỹ thuật mà doanh nghiệp đưa ra cách đây 2 năm. Tuy nhiên, dự án được điều chỉnh hình thức đầu tư từ hợp đồng đối tác công tư sang đầu tư công.

Hạ tầng quá tải, kẹt xe triền miên ở các tuyến đường dẫn vào trung tâm TP. Ảnh: Quỳnh Trang.

Theo đề xuất của Sở GTVT TP, dự kiến tổng mức đầu tư dự án khoảng 250 tỷ đồng. Con số này giảm hơn 1.410 tỷ đồng so với dự toán kinh phí mà phía Công ty Công nghệ Tiên Phong đưa ra năm 2017.

Giải thích về sự chênh lệch này, ông Quân cho biết thời điểm mà đơn vị đề xuất tính luôn cả chi phí gắn chip, đầu tư hệ thống đường truyền. Nhưng hiện tại, chip thu phí tự động được Công ty TNHH Thu phí tự động (VETC) gắn miễn phí còn hệ thống thanh toán thì đi thuê nên chi phí này bị loại ra khỏi tổng mức đầu tư. Xe được gắn chip thu phí tự động có thể thanh toán cho toàn bộ hệ thống trạm thu phí BOT trên toàn quốc.

Ông Hà Ngọc Trường, Phó chủ tịch Hội Cầu - Đường - Cảng TP, cho biết dự án thu phí là một phần trong đề án tăng cường vận tải hành khách công cộng và hạn chế xe cá nhân của thành phố. Đề án này đã được Ủy ban MTTQ TP phản biện, góp ý vào cuối năm 2017 trước khi Sở GTVT trình thành phố.

Dự án thu phí xe vào trung tâm thành phố được nhiều sở góp ý, yêu cầu làm rõ. Sở Tài chính TP đề nghị làm rõ khi thu khoản phí này thì Nhà nước cung cấp dịch vụ công gì cho người dân và tiền thu được sẽ sử dụng cho những việc gì. Trong khi đó, Sở Kế hoạch và Đầu tư TP yêu cầu làm rõ cơ sở bố trí các cổng thu phí cũng như phương án khắc phục tỉ lệ thất thu do các trường hợp không tuân thủ.

Sỹ Đông