Thu hút đầu tư thế hệ mới

Dự thảo Chiến lược và Định hướng chiến lược thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) giai đoạn 2018 - 2030 do Bộ Kế hoạch và Đầu tư và Ngân hàng Thế giới (WB) xây dựng, đang thu hút được sự chú ý của các chuyên gia và doanh nghiệp.

Mục tiêu của Chiến lược là nhằm xác định những ngành, lĩnh vực ưu tiên trong thu hút FDI giai đoạn 2018-2030, rà soát khung chính sách thu hút FDI và kiến nghị các giải pháp, chính sách cụ thể giúp Việt Nam đẩy mạnh thu hút FDI vào những lĩnh vực ưu tiên này.

Cần tăng tối đa hiệu ứng lan tỏa và giá trị gia tăng của FDI

Ông Đỗ Văn Sử, Trưởng Phòng Đầu tư nước ngoài, Cục Đầu tư (Bộ Kế hoạch và Đầu tư) cho biết, tính lũy kế đến tháng 4/2018, Việt Nam đã thu hút hơn 25.000 dự án FDI với tổng vốn đăng ký 321,25 tỷ USD. Trong đó, có khoảng 177,47 tỷ USD đã được giải ngân, bằng 55,2% tổng vốn đăng ký còn hiệu lực. Con số này cho thấy, Việt Nam đã đạt được kết quả đặc biệt tốt trong thu hút FDI. Dòng vốn FDI hàng năm tăng gần 1.000% trong 10 năm qua.

Năm 2017, dòng vốn FDI vào Việt Nam đứng thứ 2 trong ASEAN, sau Singapore. Theo tỷ trọng trên GDP đầu người, thu hút vốn FDI của Việt Nam đã vượt qua Trung Quốc hoặc Ấn Độ và các quốc gia ASEAN lớn. FDI ở Việt Nam cũng có sự mở rộng về địa lý với 51 tỉnh, thành phố có dự án FDI vào năm 2017. Các DN FDI hiện chiếm 55% sản lượng sản xuất công nghiệp, 70% kim ngạch xuất khẩu, 18% nguồn thu thuế, tạo ra 3,7 triệu việc làm…

Chính sách mở cửa cho FDI đã giúp Việt Nam đẩy mạnh hội nhập với nền kinh tế toàn cầu, tham gia vào mạng lưới sản xuất khu vực và đa dạng hóa xuất khẩu. Đồng thời, tạo ra số lượng lớn việc làm cho một lực lượng dân số trẻ và đang gia tăng.

Ông Nguyễn Hữu Nam, trưởng Phòng Pháp chế (Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam, Chi nhánh TP. Hồ Chí Minh) nhận định, khu vực FDI hiện nay đóng góp khoảng 25% tổng vốn đầu tư cho xã hội và 20% GDP của cả nước.

Tuy nhiên, sau 30 năm, thu hút FDI cũng có hạn chế như trong một số trường hợp, các dự án có công nghệ lạc hậu, gây ảnh hưởng tới môi trường; việc thực thi pháp luật tại một số doanh nghiệp FDI chưa nghiêm (có hành vi chuyển giá, gian lận thương mại hay gây tổn hại đến môi trường…).

Đặc biệt, còn có doanh nghiệp FDI vào Việt Nam chủ yếu là hoạt động gia công lắp ráp, sử dụng lao động giá rẻ, tận dụng ưu đãi mà chưa nâng cao được giá trị gia tăng…

Trong bối cảnh đó, Dự thảo Chiến lược và Định hướng chiến lược thu hút FDI giai đoạn 2018 - 2030 được xem là chiến lược thu hút FDI thế hệ mới, ưu việt. Trong đó, điểm nhấn là sự chuyển dịch trọng tâm từ thu hút nhà đầu tư phù hợp cho sản phẩm của Việt Nam, sang phát triển sản phẩm phù hợp (môi trường kinh doanh và điều kiện đầu tư phù hợp) cho loại hình đầu tư mà Việt Nam cần trong tương lai, để tăng tối đa hiệu ứng lan tỏa và giá trị gia tăng của FDI.

Và thu hút đầu tư thế hệ mới sẽ tập trung thu hút nhiều hơn các hoạt động sử dụng công nghệ cao, tạo ra số lượng lớn việc làm, thu hẹp khoảng cách phát triển kinh tế giữa các tỉnh thành trong cả nước. Các ngành trọng điểm ưu tiên thu hút FDI tại Dự thảo là công nghiệp ô tô, xe máy và công nghiệp phụ trợ (sản xuất kim loại, khoáng sản, hóa chất, nhựa phẩm cấp cao và linh kiện công nghệ cao), thiết bị công nghiệp, logistics, sản phẩm nông nghiệp mới giá trị cao, công nghệ môi trường, năng lượng tái tạo…

Điểm mới được quan tâm nhất của chiến lược thu hút đầu tư 2018 - 2030 Giới thiệu môi trường kinh doanh trong thời đại CMCN 4.0, tương xứng với nhu cầu của nhà đầu tư trong kỷ nguyên công nghệ số; Xem xét lại toàn bộ khung chính sách ưu đãi đầu tư hiện tại và tái thiết lập sự cân bằng giữa các chính sách ưu đãi, dựa trên lợi nhuận với ưu đãi dựa trên hiệu quả.

Theo đó, chuyển tương ứng các quy định về ưu đãi từ Luật Đầu tư sang Luật Thuế và Luật Hải quan, với sự hỗ trợ của một hệ thống giám sát và đánh giá hiệu quả. Mở cửa các ngành dịch vụ quan trọng để làm nền tảng cho năng lực cạnh tranh và tăng trưởng đối với đầu tư nước ngoài, bao gồm các ngành giáo dục, logistics, dịch vụ tài chính.

Thanh Trà