Thời trang phương Tây bị kẹt trong thế 'tiến thoái lưỡng nan' ở thị trường Trung Quốc

Theo The Economist, một số công ty may mặc và công nghệ lớn của nước ngoài đã bày tỏ sự phản đối việc sử dụng "lao động cưỡng bức" ở Tân Cương. Hơn 1 năm qua, các công ty này đã và đang làm việc để xóa bỏ chuỗi cung ứng của họ đối với người Ngô Duy Nhĩ.

Tuy nhiên, các công ty này chưa dám “phô trương” những nỗ lực đó bởi lo sợ sẽ chọc giận chính quyền Bắc Kinh và 1,4 tỉ người tiêu dùng Trung Quốc.

Khoảng 22% bông trên thế giới đến từ Trung Quốc, 84% trong số đó có nguồn gốc từ Tân Cương, theo Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế có trụ sở tại Mỹ. Ảnh: AFP.

Trung Quốc đang buộc các công ty nước ngoài phải đưa ra lựa chọn

“Thông thường trong kinh doanh, phát ngôn một điều gì đó dễ hơn là thực sự làm”, ông Scott Nova thuộc Hiệp hội Quyền của Người lao động cho biết.

Trong quá khứ, người dân Trung Quốc đã thực hiện các cuộc biểu tình theo chủ nghĩa dân tộc chống lại các công ty nước ngoài. Giờ đây, chính phủ Trung Quốc đang buộc các công ty nước ngoài phải đưa ra lựa chọn: Ủng hộ hay rút khỏi thị trường Trung Quốc.

Nữ diễn viên Châu Đông Vũ, nam diễn viên Wang Yibo và ca sĩ kiêm diễn viên Victoria Song, tất cả những người có ảnh hưởng của Trung Quốc có giao dịch với các thương hiệu phương Tây đã bày tỏ sự phản đối khi sản phẩm của họ bị cho là không tôn trọng người dân và chính phủ Trung Quốc. Ảnh: VCG.

Nhiều người nổi tiếng Trung Quốc đã công khai từ bỏ các thương hiệu mà họ từng ủng hộ gồm H&M, Adidas, Nike, Puma và Uniqlo. Nữ diễn viên Châu Đông Vũ đã từ bỏ hợp đồng với Burberry vì nhà sản xuất áo khoác sang trọng của Anh đã không "tuyên bố rõ ràng và công khai lập trường của mình về sự việc sản xuất bông ở Tân Cương". Tập đoàn công nghệ Tencent cũng gỡ bỏ những bộ trang phục do Burberry thiết kế ra khỏi những trò chơi trực tuyến của mình.

Công ty công nghệ Trung Quốc Tencent đã loại bỏ vị trí của công ty Burberry trong trò chơi trực tuyến của họ. Ảnh: Honour of Kings.

Cuộc tấn công nhằm vào các công ty nước ngoài diễn ra trong bối cảnh cả Trung Quốc và phương Tây đang xôn xao về sự "tách rời kinh tế" giữa 2 khu vực vốn gắn bó chặt chẽ với nhau sau nhiều thập kỷ toàn cầu hóa. Mâu thuẫn nảy sinh xung quanh những xung đột công nghệ quan trọng như chip máy tính và trí tuệ nhân tạo.

Trung Quốc đã thể hiện rõ ràng hơn về tham vọng tự cung tự cấp

Bên cạnh đó, kế hoạch 5 năm mới của Trung Quốc đã thể hiện rõ ràng hơn về tham vọng tự cung tự cấp nhằm giúp Trung Quốc thoát khỏi môi trường quốc tế nhiều biến động và rủi ro. Có lẽ Trung Quốc tự cho mình khả năng gây áp lực kinh tế lên những quốc gia khác với "vũ khí" là sức hấp dẫn của nền kinh tế lớn thứ 2 thế giới.

Không thể phủ nhận rằng sự hấp dẫn của Trung Quốc thực sự rất “mãnh liệt”. Một số thương hiệu, bao gồm Muji, Fila China và Hugo Boss đã buộc phải bày tỏ việc ủng hộ sợi bông Tân Cương.

Tuy nhiên, các công ty khác rõ ràng đã bác bỏ những tuyên bố trước đó về Tân Cương. Họ bao gồm PVH, công ty sở hữu Calvin Klein và Inditex, công ty sở hữu Zara, cùng các thương hiệu khác. Inditex có 570 cửa hàng ở Trung Quốc tính đến tháng 1.2020, nhiều hơn bất kỳ quốc gia nào khác ngoài thị trường nội địa Tây Ban Nha của họ. Các nhà máy gia công cho Inditex tại Trung Quốc sử dụng tới hơn 500.000 công nhân.

Các thương hiệu phương Tây giữ vững lập trường về vấn đề Tân Cương lo lắng về việc bị coi là khuất phục trước chính quyền Bắc Kinh có thể gây ra phản ứng dữ dội đối với người tiêu dùng ở phương Tây. Bởi lẽ, những người này ngày càng mong đợi các công ty hành xử có trách nhiệm về mọi thứ, từ đối xử với người lao động đến biến đổi khí hậu.

Tuy nhiên, những công ty này cũng tin rằng cơn sóng chủ nghĩa dân tộc ở Trung Quốc rồi sẽ nguội đi. Và họ đang phải tự bảo hiểm rủi ro cho các khoản cược của mình.

Giá cổ phiếu của H&M, Nike và Fast Retailing, công ty sở hữu Uniqlo, đều giảm sau tin tẩy chay. Nhưng sau đó, họ đã lấy lại phần lớn số điểm đã mất. Những công ty có lập trường dễ chịu hơn, chẳng hạn như Fila và Hugo Boss, cũng phản ứng theo cách tương tự.

Trước rủi ro các thương hiệu toàn cầu đang đối mặt, người thắng lớn lại là các công ty Trung Quốc sử dụng bông Tân Cương, chẳng hạn như nhà sản xuất đồ thể thao lớn được niêm yết tại Hồng Kông Anta.

Tất cả những điều đó có thể thay đổi khi chính quyền Trung Quốc thực sự “tức giận”, bên cạnh áp lực ngày càng gia tăng từ các nhà vận động nhân quyền và người tiêu dùng phương Tây. Điều này khiến các công ty cảm thấy bế tắc khi ở tình thế “tiến thoái lưỡng nan”. Việc đối phó với áp lực từ Trung Quốc bằng cách từ bỏ các cam kết nhân quyền sẽ gây ra tranh cãi ở thị trường quê nhà. Đồng thời, họ cũng lo lắng về những hậu quả ở Trung Quốc.

Đối với các công ty phương Tây ở Trung Quốc, cả hai phương án phản đối hay nhượng bộ, đều mang theo rủi ro. Tuy nhiên, một khi các công ty nước ngoài rời khỏi thị trường Trung Quốc và giảm sự phụ thuộc vào chuỗi cung ứng của nước này, hệ quả là nhiều người mua sắm Trung Quốc sẽ khó chịu và gây ảnh hưởng tới hàng triệu công nhân Trung Quốc.

Phùng Mỹ