Thổ Nhĩ Kỳ muốn đưa quan hệ với Mỹ trở lại 'trạng thái ban đầu'

Ngày 13-6, tờ Aljazeera cho biết, phát biểu trong một sự kiện của đảng Công lý và Phát triển (AKP) cầm quyền tại thủ đô Ankara, Tổng thống Recep Tayyip Erdogan nói: “Đó là hợp đồng đã được hoàn tất. Tôi hy vọng hệ thống này sẽ được bàn giao cho Thổ Nhĩ Kỳ trong tháng 7 tới”. Tổng thống Recep Tayyip Erdogan cho biết ông sẽ trao đổi qua điện thoại với Tổng thống Mỹ Donald Trump về vấn đề này trước Hội nghị thượng đỉnh Nhóm các nền kinh tế phát triển và mới nổi (G20) vào cuối tháng 6 tới tại Nhật Bản, trước khi hai nhà lãnh đạo có cuộc thảo luận trực tiếp bên lề Hội nghị G20. Thông qua đó, Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ muốn đưa quan hệ với Mỹ trở lại “trạng thái ban đầu”.

Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan và người đồng cấp Mỹ Donald Trump gặp nhau bên lề Hội nghị thượng đỉnh NATO tại Bỉ năm 2018. Ảnh: Reuters

Tuyên bố của Tổng thống Erdogan được đưa ra khi mới đây, Quốc hội Mỹ đã thông qua nghị quyết kêu gọi chính quyền Mỹ áp dụng các biện pháp trừng phạt đối với Thổ Nhĩ Kỳ nếu Ankara tiếp nhận hệ thống S-400 của Nga, đồng thời kêu gọi Thổ Nhĩ Kỳ hủy bỏ thương vụ. Nghị quyết chỉ trích hợp đồng này và cho rằng thương vụ đe dọa sự thống nhất trong liên minh Mỹ-Thổ Nhĩ Kỳ và làm suy yếu Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO). Lầu Năm Góc thông báo đã cảnh báo chính quyền Ankara về khả năng sẽ không cho nước này tham gia vào chương trình huấn luyện với tiêm kích tàng hình F-35 nếu như Thổ Nhĩ Kỳ nhận hệ thống S-400 của Nga. Trong thư gửi người đồng cấp Thổ Nhĩ Kỳ, Quyền Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Patrick Shanahan khẳng định Washington coi trọng mối quan hệ đối tác với Ankara nhưng không hài lòng với việc Thổ Nhĩ Kỳ gửi các nhân viên tới Nga để học cách huấn luyện với hệ thống S-400. Ông Patrick Shanahan đe dọa rằng nếu như Thổ Nhĩ Kỳ mua hệ thống S-400, điều này sẽ dẫn đến tình trạng mất việc làm, giảm sản phẩm quốc nội và thương mại quốc tế do sẽ phải chịu lệnh trừng phạt từ Đạo luật chống lại các đối thủ của Mỹ thông qua các lệnh trừng phạt (CAATSA).

Bộ Ngoại giao Thổ Nhĩ Kỳ đã ra thông báo nêu rõ những chỉ trích không công bằng và vô căn cứ của Mỹ đối với chính sách đối ngoại của Thổ Nhĩ Kỳ là không thể chấp nhận. Thổ Nhĩ Kỳ luôn tuyên bố rằng cách tốt nhất để giải quyết bất đồng giữa các nước là đối thoại và tôn trọng chủ quyền của nhau. “Tuyên bố về việc sẵn sàng áp dụng biện pháp trừng phạt, lời lẽ hăm dọa và tạo trở ngại cho phát triển quan hệ song phương là không thể chấp nhận”, tuyên bố nhấn mạnh.

Việc Thổ Nhĩ Kỳ mua tổ hợp tên lửa S-400 được xem là bước đi chưa từng có tiền lệ bởi đây là lần đầu tiên một thành viên NATO mua hệ thống vũ khí tiên tiến của Nga. NATO có quy định các thành viên phải sử dụng vũ khí do các nước trong khối sản xuất theo tiêu chuẩn riêng, nhằm bảo đảm sự tương thích giữa các chủng loại vũ khí. Vì vậy, bước đi của Ankara một mặt đặt ra dấu hỏi chấm về tính tương thích của hệ thống phòng thủ tên lửa S-400 với các hệ thống vũ khí đang nằm trong biên chế của NATO, mặt khác lại khiến người ta hoài nghi về sự gắn kết trong liên minh quân sự lớn nhất thế giới này. Cũng cần lưu ý rằng lâu nay vẫn luôn tồn tại một sự thật rõ như ban ngày, đó là Mỹ-“anh cả” của NATO, gần như chi phối toàn bộ hoạt động mua bán vũ khí trong khối. Bất kỳ hợp đồng mua bán vũ khí lớn nào đều phải nhận được cái “gật đầu” của Washington. Do đó, việc Thổ Nhĩ Kỳ ký hợp đồng mua bán các hệ thống S-400 với Nga bất chấp sự phản đối của Mỹ được xem là chẳng khác nào “vuốt mặt không nể mũi”.

HOÀNG VŨ