Thổ Nhĩ Kỳ làm hòa với Mỹ kiểu gì?

Reuters đăng bài viết của hai tác giả Jonathan Spicer và Tuvan Gumrukcu về nhận định của tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Tayyip Erdogan cho rằng ông và người đồng cấp Mỹ Joe Biden sẽ cần đến một cuộc họp vào thứ Hai này để giải quyết dứt điểm những tồn tại trong quá khứ, bao gồm cả tranh chấp gay gắt về việc Ankara mua tên lửa S-400 của Nga.

Tổng thống Mỹ Joe Biden (trái) và tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Tayyip Erdogan (phải) dự kiến sẽ có một cuộc họp vào thứ Hai ngày 14 tháng 6 (Ảnh: Getty)

Trước khi đi dự hội nghị thượng đỉnh NATO tại Brussels ngày 14 tháng 6, Tổng thống Erdogan đưa ra qua điểm ông mong đợi một phương án “Tiếp cận không điều kiện” từ Washington khi ông có cơ hội ngồi lại với Tổng tống Biden trong phiên họp mặt đầu tiên của họ kể từ cuộc bầu cử ở Mỹ hồi năm ngoái.

Ông Erdogan khẳng định sẽ nâng cao nhận thức của Nhà Trắng về vụ thảm sát người Armenia thời Đế chế Ottoman vào năm 1915 do trước đó Tổng thống Biden bất ngờ tuyên bố các cuộc thảm sát là này là "tội ác diệt chủng", một động thái đã khiến Ankara tức giận, bên cạnh sự kiện Mỹ loại bỏ Thổ Nhĩ Kỳ khỏi chương trình máy bay chiến đấu F-35.

Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ, người dựa vào mối quan hệ cá nhân thân thiết với người tiền nhiệm của ông Biden là ông Donald Trump với mong muốn hàn gắn các mâu thuẫn trong quá khứ, tỏ ra thất vọng trước các chính sách nhuốm màu chỉ trích và đẩy mối quan hệ hai nước ngày một xa của chính quyền mới tại Hoa Kỳ.

Ông Erdogan đã phải đợi ba tháng sau lễ nhậm chức của ông Biden chỉ để có cuộc tiếp xúc đầu tiên giữa họ là một cuộc điện đàm hồi tháng 4 vừa qua, đi kèm thông báo từ Tổng thống Hoa Kỳ về kế hoạch công nhận vụ thảm sát năm 1015 là “tội ác diệt chủng”

Trả lời các phóng viên tại sân bay Istanbul hôm Chủ nhật, ông Erdogan cho biết:

"Hai bên cần cân nhắc rất cẩn thận về mọi yếu tố xung quanh mối quan hệ giữa hai nước Thổ Nhĩ Kỳ và Mỹ. Đã có rất nhiều tin đồn ở cả trong và ngoài nước, vì vậy chúng tôi cần đặt lên bàn cân để xem xét kỹ lưỡng những gì chúng tôi có thể thực hiện cùng những gì chúng tôi sẽ làm. Thổ Nhĩ Kỳ không chỉ là một quốc gia xa lạ, chúng tôi còn là đồng minh đáng để tin cậy nữa."

Mối quan hệ nguội lạnh giữa hai thành viên NATO tiếp tục bị khắc sâu bởi một loạt tranh chấp, trong đó có cả việc Mỹ hỗ trợ các chiến binh Syria, những người bị Thổ Nhĩ Kỳ coi là khủng bố bên cạnh nhiều lời chỉ trích từ phía Mỹ về hồ sơ nhân quyền của Ankara.

"Một quốc gia đồng minh có lập trường như vậy về một vấn đề không liên quan đến NATO - vấn đề người Armenia, đã làm chúng tôi cảm thấy băn khoăn và khó chịu. Chúng tôi không thể tiếp tục làm ngơ không nhắc nhở ông Biden về điều này thêm nữa", dẫn lời ông Erdagon.

Thổ Nhĩ Kỳ chấp nhận rằng nhiều người Armenia sống tại Đế chế Ottoman đã thiệt mạng trong các cuộc đụng độ với quân Ottoman vào Thế chiến thứ nhất, nhưng phủ nhận các vụ giết người vì cho rằng chúng được dàn dựng một cách có hệ thống nhằm cấu thành tội ác diệt chủng.

Hoa Kỳ đã hủy việc bán 100 chiếc F-35 cho Ankara sau thương vụ nước này mua S-400 của Nga vào năm 2019. Ông Erdogan cáo buộc Washington đã thất hứa về giao dịch các tên lửa Patriot thay thế của Mỹ.

Phía Washington đưa ra giải trình rằng S-400 của Nga không tương thích với hệ thống phòng thủ của NATO và máy bay chiến đấu F-35, trong khi Ankara hoàn toàn bác bỏ những lo ngại này.

"Thật không may cho một Thổ Nhĩ Kỳ đã thực hiện lời hứa của mình là Hoa Kỳ đã không thể giữ lời lẫn tuân thủ đúng theo hợp đồng", Erdogan phát biểu.

Ông cũng nói thêm: “Chúng tôi mong mỏi một cách “Tiếp cận không điều kiện” từ Hoa Kỳ. Sẽ không có thêm bất kỳ từ “Nhưng” nào hết sau mỗi câu đàm phán, và chỉ có vậy sự hợp tác và sức mạnh trong khối NATO mới được đảm bảo”

Nhật An