Thiệt hại của Trung Quốc trong chiến tranh thương mại với Mỹ sẽ kéo theo cả châu Á?

Một nhà máy lắp ráp iPhone cho tập đoàn Apple của Mỹ tại Đài Loan có vốn đầu tư từ Bắc Kinh - Ảnh: SCMP

Nhiều cuộc đàm phán thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc đã đến và đi mà không có bất kỳ dấu hiệu tích cực nào trong việc giải quyết tranh chấp. Với mức thuế trên 100 tỷ USD cho các mặt hàng xuất khẩu của cả 2 nước, nguy cơ căng thẳng leo thang liên quan đến 260 tỷ USD thuế hàng hóa khác đang hiện rõ. Chiến tranh thương mại Mỹ - Trung hiện đang trong tình trạng hỗn loạn và có thể sẽ kéo dài, ít nhất cho tới cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ của Mỹ.

Hàng trăm chuyên gia với hàng nghìn bài báo và nghiên cứu đều thống nhất rằng một cuộc chiến thương mại là thiệt hại cho cả Mỹ và Trung Quốc. Tuy nhiên, ít người nhớ rằng phần còn lại của thế giới thông qua chuỗi cung ứng và thị trường tài chính cũng sẽ bị ảnh hưởng không nhỏ.

Vị trí quan trọng của Trung Quốc trong chuỗi cung ứng toàn cầu được liên kết với việc sản xuất nhiều mặt hàng đã hoặc sẽ bị ảnh hưởng bởi chính sách thuế quan của Mỹ. Theo dữ liệu của Trung Quốc, hơn 30% tổng xuất khẩu của cả nước trong năm 2017 đã được chế biến và lắp ráp tại các nước khác. Điều này đồng nghĩa với việc dù hàng hóa cuối cùng được dán nhãn "Made in China", lợi nhuận không chỉ đến tay các nhà sản xuất Trung Quốc.

Đối với các ngành như điện tử phụ thuộc nhiều vào chuỗi cung ứng toàn cầu, hơn 40% giá trị gia tăng trong xuất khẩu Trung Quốc đại lục có thể đến từ các đối tác bên ngoài. Các quốc gia đi đầu về công nghệ của châu Á như Nhật Bản, Hàn Quốc, Đài Loan và Singapore, là những mắt xích sáng tạo quan trọng trong toàn bộ chuỗi xuất khẩu của Trung Quốc trên toàn thế giới.

Nếu chỉ xem xét các sản phẩm xuất khẩu tới Mỹ, Trung Quốc cùng Mexico và Canada là các nhà cung cấp hàng đầu có liên kết chặt chẽ. Mối quan hệ này đồng nghĩa với tác động của chiến tranh thương mại sẽ rất dễ lây lan.

Khi xuất khẩu của Trung Quốc vào Mỹ suy giảm, việc nhập khẩu linh kiện và đầu vào từ các đối tác khác cũng sẽ giảm, như một quân cờ domino đổ xuống trong dây chuyền sản xuất toàn cầu. Nhật Bản, Hàn Quốc và Đài Loan là những nguồn đầu tiên gặp tổn thất về tiền mặt. Xét về tổng sản phẩm quốc nội, Singapore là nước thiệt hại nhiều nhất, tiếp theo là Đài Loan, Malaysia, Hàn Quốc và Việt Nam.

Trong khi châu Á đang chịu gánh nặng của cuộc chiến thương mại, một số nước châu Âu, như Đức, Thụy Sĩ và Anh cũng gặp phải dao động khoảng 0,1% GDP.

Cuối cùng, tình hình không đến mức quá tồi tệ. Đối với các đối thủ cạnh tranh của Trung Quốc tại thị trường Mỹ, nhiều người trong số họ cũng là đối tác chuỗi cung ứng có khả năng tăng thị phần.

Trong trường hợp Trung Quốc giữ lại được thế cân bằng, những quốc gia hưởng lợi tiềm năng sẽ là Mexico, Đài Loan, Canada, Hàn Quốc và Nhật Bản. Đối với Mexico, thị phần của Trung Quốc có thể trị giá tới 1,2% GDP.

Hầu hết các quốc gia khác, đặc biệt là ở châu Á, sẽ khó có thể lấy lại những thiệt hại đã mất do cuộc chiến thương mại này.

Thu Phương (Theo SCMP)