Thị trường việc làm trong cuộc cách mạng 4.0: Công nghệ trợ giúp chứ không thay thế con người

Bộ trưởng Ngoại giao Canada Chrystia Freeland phát biểu tại phiên thảo luận về các xu hướng việc làm trong tương lai. Ảnh: TTXVN

Tuy nhiên, các chuyên gia APEC trong thảo luận tại Hội nghị Thượng đỉnh Doanh nghiệp (CEO Summit) cho rằng, trong tương lai, công nghệ sẽ trợ giúp chứ không thay thế hoàn toàn công việc của con người.

Nỗi lo robot “cướp” việc làm của con người

Bà Chrystia Freeland - Ngoại trưởng Canada - thừa nhận, công nghệ có thể thay thế việc làm của con người, chẳng hạn như trong cuộc cách mạng công nghiệp 1.0, động cơ đã thay thế rất nhiều nhân công và những việc làm ở trình độ thấp. Đến thời điểm này, cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 chắc chắn sẽ đưa robot vào nhà máy, xí nghiệp, văn phòng, khách sạn, bệnh viện... để thay chỗ cho không ít công việc của con người.

Ông Masamichi Kono - Tổng Thư ký thường trực Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD) - bày tỏ quan ngại về sự tiến bộ nhanh chóng của các phát minh công nghệ và tự động hóa sẽ mang lại những thách thức lớn cho người lao động, thay thế một số việc làm, đặc biệt là các công việc đòi hỏi kỹ năng thấp.

Đại diện Tập đoàn TSB - Chủ tịch Nguyễn Đức Thuấn- chia sẻ quan điểm này. Ông nhận xét, ngành công nghiệp sản xuất các sản phẩm thời trang mà ông đang hoạt động là một trong những ngành chịu tác động mạnh mẽ nhất của công nghệ tự động hóa.

Bà Dương Thị Mai Hoa - Tổng GĐ VinGroup- thừa nhận, khi công nghệ ngày càng phát triển, robot thay thế công việc của con người trong các ngành như không gian, khám phá biển, trong các dây chuyền sản xuất, lắp ráp sản phẩm.

Tạo việc làm mới thay vì gia tăng thất nghiệp

Tuy nhiên, các CEO và chuyên gia hàng đầu của APEC chia sẻ niềm tin lạc quan rằng, trong cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, nhiều việc làm mới sẽ được tạo ra thay vì thất nghiệp gia tăng.

Ông Ning Tang - Tổng giám đốc CreditEase - cho rằng, công nghệ không thể hoàn toàn thay thế con người mà chỉ hỗ trợ con người. Ông Ning Tang lấy ví dụ, lĩnh vực tư vấn thì robot không thể đảm nhận được. Theo CEO này, trong tương lai, nhiều công việc cũ sẽ biến mất, nhưng sẽ có nhiều cơ hội mới. Dựa vào kinh nghiệm hoạt động trong lĩnh vực cho vay của nền tảng CreditEase, ông Ning Tang cho biết, hoạt động giao dịch ngân hàng online một mặt giảm bớt nhân lực của ngành, nhưng mặt khác tạo ra rất nhiều việc làm kinh doanh offline.

Còn Chủ tịch của JPMorgan Châu Á Thái Bình Dương - ông Nicolas Aguzin - lấy ví dụ, việc sử dụng máy rút tiền tự động ATM trong ngành ngân hàng đã làm giảm số lượng công việc thu ngân song lại tạo ra rất nhiều công việc khác trong ngành này.

Ông Nathan Blecharczyk- nhà sáng lập và giám đốc chiến lược công ty Airbnb đình đám trên toàn cầu chuyên về dịch vụ đặt phòng, căn hộ..., khi nói về ảnh hưởng của công nghệ trong lĩnh vực du lịch mà ông hoạt động, đã cho rằng, các ứng dụng công nghệ khiến việc đi du lịch trở nên dễ dàng hơn nhờ hệ thống đặt vé, đặt phòng và dịch vụ thuận tiện trên khắp thế giới. Khách du lịch không chỉ đến những thành phố lớn, mà đi khắp nơi và chi nhiều tiền, nhờ đó tạo ra hàng triệu việc làm cho người bản địa. Người dân thường cũng có thể tham gia vào quá trình phát triển du lịch này.

Bà Dương Thị Mai Hoa nhắc đến khía cạnh hiển nhiên khác, để có robot thì phải có người sáng tạo, lập trình, sản xuất ra robot, và đội ngũ nhân viên kỹ thuật vận hành robot. Như vậy, rõ ràng công nghệ đem lại nhiều cơ hội việc làm, những công việc phức tạp vẫn phải do có bàn tay của con người.

Tự động hóa và bảo đảm việc làm

Giới chuyên gia và CEO của các nền kinh tế APEC đã thảo luận dưới nhiều lăng kính khác nhau về các giải pháp xử lý mối quan hệ giữa tự động hóa và bảo đảm việc làm trên toàn cầu. Các đại biểu cho rằng, trước hết, đào tạo và giáo dục cần phản ánh nhu cầu của nền kinh tế. Thứ hai, các chính phủ cần xây dựng hệ thống an sinh xã hội cho người thất nghiệp. Cuối cùng, cần khuyến khích các doanh nghiệp cải cách để bảo vệ người lao động trước sự phát triển mạnh mẽ của quá trình tự động hóa.

Ông Nguyễn Đức Thuấn- Chủ tịch TBS Group - lấy ví dụ trong tại doanh nghiệp của mình đã đào tạo và tái đào tạo toàn bộ hệ thống để kịp tiến trình cách mạng 4.0. “Kinh phí đào tạo của chúng tôi chiếm khoảng 2-3% tổng doanh số, tương đương từ 5-10 triệu USD” - ông Thuấn cho hay. Theo Chủ tịch TBS Group, hiện nhiều sinh viên tốt nghiệp đại học mà doanh nghiệp muốn tuyển dụng lại phải mất ít nhất 1 năm để có kỹ năng cơ bản mà công việc yêu cầu. Do đó chính phủ và doanh nghiệp phải phối hợp với nhau để rút ngắn khoảng cách này.

Theo kết quả khảo sát các Lãnh đạo Doanh nghiệp APEC 2017 công bố ngày 8.11 của công ty kiểm toán PricewaterhouseCoopers: Việt Nam nằm trong top 5 lựa chọn của các CEO nước ngoài khi họ muốn tăng mức đầu tư. Việt Nam cũng nằm trong top 5 lựa chọn của các CEO nước ngoài khi họ muốn tăng mức đầu tư, sau Trung Quốc, Indonesia, Mỹ, Thái Lan. Đối với những CEO muốn tăng đầu tư nội địa, họ cũng chọn thị trường Việt Nam trong nhóm ưu tiên, bên cạnh Nga, Philippines, Indonesia và Malaysia. “Mức độ lạc quan của các lãnh đạo doanh nghiệp ở Việt Nam đang ở mức cao. Gần một nửa các nhà đầu tư nước ngoài ở Việt Nam (47%) dự định tăng vốn đầu tư vào Việt Nam trong 12 tháng tới” - Bà Đinh Thị Quỳnh Vân, Tổng Giám đốc PwC Việt Nam nhận định.

“Cỗ xe tam mã” - toàn cầu hóa tích hợp cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 và những cải cách thể chế mạnh mẽ trong các nền kinh tế nhằm tạo ra môi trường kinh doanh thuận lợi và minh bạch, thúc đẩy liên kết doanh nghiệp lớn, doanh nghiệp siêu nhỏ, nhỏ và vừa trong các chuỗi giá trị toàn cầu để mọi người cùng thắng, để không ai bị bỏ lại phía sau, không chỉ là khát vọng mà sẽ là hiện thực trong kỷ nguyên số của chúng ta, và Hội nghị Thượng đỉnh APEC năm nay sẽ đi vào lịch sử như một dấu mốc quan trọng của sự đồng thuận đó” (Tiến sĩ Vũ Tiến Lộc - Chủ tịch CEO Summit APEC, Chủ tịch Phòng thương mại và Công nghiệp Việt Nam VCCI).

VÂN ANH