Thị trường siêu thị ở Việt Nam: Cạnh tranh ngày càng khốc liệt

Kinh doanh siêu thị thực sự là một “cuộc chiến”

Theo thống kê của Bộ Công Thương, Việt Nam hiện có gần 1.000 siêu thị, trung tâm thương mại. Tuy nhiên, số lượng các siêu thị có tên tuổi,có tiềm lực tài chính… chỉ đếm trên đầu ngón tay, trong đó có cả doanh nghiệp Việt và doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài.

Hệ thống siêu thị Auchan rút khỏi thị trường Việt Nam cho thấy thị trường bán lẻ thực sự khốc liệt.

Số liệu đưa ra cũng cho thấy, trong những năm qua, hệ thống siêu thị Saigon Co.op (Liên minh Hợp tác xã Việt Nam) với các mô hình từ cửa hàng tiện ích, đến các siêu thị hiện đại… đang là một thương hiệu lớn và vượt mặt rất nhiều thương hiệu của các đại gia trong và ngoài nước, vươn lên dẫn đầu doanh thu của thị trường bán lẻ Việt Nam với hơn 30.000 tỷ đồng.

Trong khi đó, hệ thống siêu thị Big C, từng là thương hiệu nổi tiếng của Tập đoàn Casino – Pháp, với cách làm mới, hiện đại, giá cả cạnh tranh… thương hiệu này từng “làm mưa làm gió” tại thị trường Việt Nam. Tuy nhiên, sau một thời gian tồn tại, Big C nhanh chóng được chuyển giao cho ông chủ mới đến từ Thái Lan, một trong những đại gia có tiềm lực kinh tế hàng đầu thế giới.

Một trong những nguyên nhân nữa được các chuyên gia kinh tế nhận định khi đầu tư vào thị trường bán lẻ Việt Nam, khiến nhiều “ông lớn” bỏ cuộc chơi, đó chính là tư duy chiến lược.

Bởi, hầu hết các ông lớn khi đầu tư vào thị trường Việt Nam đều là những người giỏi, có kinh nghiệm trong việc đầu tư các đại siêu thị lớn, các trung tâm thương mại hiện đại. Tuy nhiên, cái thiếu của họ chính là việc kinh doanh tại thị trường ngách, trong khi thói quen tiêu dùng của người Việt lại rất đa dạng.

Qua tay người Thái, giới chuyên gia kinh tế nhận định, Big C sẽ có thêm nhiều cơ hội mới để phát triển, cũng như tạo ra sự đột phá lớn, cạnh tranh mạnh mẽ với các thương hiệu bán lẻ trên thị trường Việt Nam. Tiềm lực là vậy, thế nhưng sau một thời gian hoạt động, thương hiệu này không đạt được hiệu quả như kỳ vọng và đành ngậm ngùi đứng thứ 2 (và cách khá xa so với vị trí thứ nhất khi chỉ đạt mức cao nhất khoảng hơn 10.000 tỷ đồng).

Bất ngờ là vậy, tuy nhiên theo lý giải của các nhà kinh tế, nguyên nhân dẫn đến việc Big C chỉ đứng thứ 2 về mặt doanh thu rất đơn giản. Bởi bên cạnh tiềm lực về kinh tế, một trong những yếu tố quyết định sự thành bại của một nhà đầu tư với thị trường bán lẻ, đó chính là sự “thấu hiểu thị trường”. Đây là một trong những yếu tố cơ bản, nhưng lại được đánh giá rất quan trọng khi được xếp ngang bằng với các yếu tố về tiềm lực tài chính và kinh nghiệm quản lý.

Chia sẻ về vấn đề này, bà Vũ Thị Hậu, Phó Chủ tịch Hiệp hội bán lẻ Việt Nam cho rằng, hiện thị trường bán lẻ Việt Nam ngày càng cạnh tranh khốc liệt. Do đó, các nhà bán lẻ nếu không có đủ tiềm lực (bao gồm tiềm lực tài chính, kinh nghiệm quản lý và thấu hiểu được thị trường) sẽ dần rút khỏi thị trường.

Cũng theo bà Hậu, việc thương hiệu Auchan vừa qua công bố rút khỏi thị trường Việt Nam, đồng thời đóng cửa 15/18 siêu thị từ ngày 3/6 cho thấy, việc kinh doanh của họ không đạt hiệu quả như mong muốn. Khi kinh doanh không hiệu quả thì việc phải rút là đương nhiên, vấn đề là thời gian bao lâu, tùy thuộc vào sức chịu đựng của từng đơn vị.

Cũng liên quan đến vấn đề cạnh tranh của thị trường bán lẻ Việt Nam, ông Phạm Đình Đoàn, Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Phú Thái (một đơn vị chuyên phân phối bán lẻ hàng tiêu dùng) đã từng khẳng định, kinh doanh siêu thị ở Việt Nam là một cuộc chiến.

Do đó, để có thể đi được đường dài đòi hỏi các nhà đầu tư phải có chiến lược bài bản, dài hơi và tiềm lực tài chính mạnh mẽ. Trong khi đó, hiện hầu hết các hệ thống bán lẻ đang kinh doanh đều thua lỗ, bởi hệ thống kinh doanh không đủ lớn, hoặc không đủ tiềm lực để bước vào cuộc chiến.

Chấp nhận lỗ để… đón đầu cơ hội

Đánh giá về cơ hội, thách thức của thị trường bán lẻ Việt Nam, không ít chuyên gia kinh tế đều nhận định, kinh doanh siêu thị thực sự là cuộc chiến “mua rẻ, bán rẻ”. Do vậy, ông chủ nào có hệ thống phân phối lớn sẽ là người thắng cuộc. Bởi lẽ, khi mua 1.000 sản phẩm một lúc phân phối cho 1.000 cửa hàng, siêu thị sẽ có giá khác hẳn việc mua chỉ mua từ vài trăm sản phẩm. Riêng cuộc chiến về giá này đã mang đến lợi thế cho các đơn vị có chiến lược dài hơi trong xây dựng hệ thống phân phối.

Đề cập đến vấn đề về giá, ông Vũ Vinh Phú, nguyên Chủ tịch hiệp hội siêu thị Hà Nội cũng cho rằng, giá cả đầu vào cũng là một yếu tố quyết định đến sự thắng thua trong cuộc chiến kinh doanh siêu thị bởi, nếu không mua được sản phẩm với giá cạnh tranh nhất, thì ngay lập tức sẽ bị thua trong cuộc chiến này.

Ông Phú cũng cho rằng, hiện thị trường bán lẻ Việt Nam đang ở giai đoạn cạnh tranh thực sự khốc liệt với sự góp mặt của các ông chủ thực sự tiềm lực, những ông chủ đã có kinh nghiệm quản lý tối ưu, những ông chủ nắm trong tay các nhà cung cấp uy tín và đình đám nhất. Tuy nhiên, chỉ cần sơ sẩy một chút thôi thì có thể… ngã ngay lập tức, đặc biệt ở thị trường miền Bắc – một trong những thị trường được đánh giá là khó tính, khó tiếp cận.

Một trong những nguyên nhân nữa được các chuyên gia kinh tế nhận định khi đầu tư vào thị trường bán lẻ Việt Nam, khiến nhiều “ông lớn” bỏ cuộc chơi, đó chính là tư duy chiến lược. Bởi, hầu hết các ông lớn khi đầu tư vào thị trường Việt Nam đều là những người giỏi, có kinh nghiệm trong việc đầu tư các đại siêu thị lớn, các trung tâm thương mại hiện đại. Tuy nhiên, cái thiếu của họ chính là việc kinh doanh tại thị trường ngách, trong khi thói quen tiêu dùng của người Việt lại rất đa dạng.

Thực tế cho thấy, ở Việt Nam phân khúc khách hàng được phân ra rất rõ ràng, cụ thể như sẽ có một số bộ phận người tiêu dùng chỉ thích đến những nơi sầm uất mua sắm và có thể đi mua một lần nhưng lại dùng cho… cả tháng. Trong khi đó, cũng có cả những khách hàng bận rộn với các công việc hàng ngày nên chỉ tranh thủ 5-10 phút mua sắm tại các cửa hàng tiện ích, chợ truyền thống, vì thế đây sẽ là những điểm đến được lựa chọn hàng đầu bởi sự tiện lợi, nhanh chóng.

Tiềm năng ở thị trường ngách là vậy, tuy nhiên, theo các chuyên gia kinh tế, việc sử dụng thị trường ngách như trên chỉ dành cho các ông lớn có sự chịu đựng bởi, họ buộc phải chấp nhận sẽ đối diện với việc thu lỗ trong một thời gian dài. Thậm chí, để khẳng định được thương hiệu, chiếm lĩnh được thị trường…nhiều ông chủ lớn này còn chấp nhận thua lỗ lên đến 10 năm để đón đầu cơ hội, với chiến lược dài hơi và tầm nhìn xa.

Bởi chắc chắn 10 năm nữa, khi cuộc sống tốt hơn, nhu cầu và thói quen mua sắm của người dân sẽ thay đổi. Và đó là lúc mà các cửa hàng tiện ích… lên ngôi, khi đó cũng là lúc các ông chủ lớn sẽ được hưởng thụ thành quả mà mình đã bỏ qua.

Đỗ Đạt