Thị trường KH-CN chưa phát triển

Tại diễn đàn “Mô hình liên kết thúc đẩy và phát triển thị trường KH-CN” do Bộ KH-CN và Phòng Thương mại và công nghiệp Việt Nam (VCCI) tổ chức mới đây ở Hà Nội, Chủ tịch VCCI Vũ Tiến Lộc dẫn chứng kết quả khảo sát của VCCI năm 2016 cho biết, có gần 60% doanh nghiệp (DN) trong lĩnh vực công nghiệp chế biến chế tạo đang sử dụng các công nghệ có tuổi đời trên 6 năm. Công nghệ chủ yếu từ các nước đang phát triển (chiếm khoảng 65%), trong đó có tới 26,6% công nghệ có xuất xứ từ Trung Quốc. Chỉ 18% công nghệ có xuất xứ từ các nước phát triển như Mỹ, Nhật Bản hay EU nhưng đều là công nghệ trước năm 2005.

Theo Bộ KH-CN, đổi mới công nghệ là đòi hỏi cấp thiết trong bối cảnh hội nhập quốc tế và đặc biệt là cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 để nâng cao năng lực cạnh tranh cho các DN Việt Nam. Bộ đã có nhiều các chương trình, dự án hỗ trợ nghiên cứu KH-CN.

Tuy nhiên, Thứ trưởng Bộ KH-CN Trần Văn Tùng cho rằng, về cơ bản môi trường pháp lý cho thị trường KH-CN đã được hoàn thiện nhưng chưa thực sự đầy đủ và đáp ứng được như mong muốn của các bên tham gia vào thị trường KH-CN.

Trong đó, sự kết nối giữa các nhà khoa học của viện nghiên cứu, trường đại học, DN KH-CN với cộng đồng DN sản xuất, phân phối, thương mại hiện còn hạn chế. Tổ chức trung gian chưa đủ mạnh để cung cấp các dịch vụ kết nối, hỗ trợ bên cung, bên cầu và các bên khác trong các giao dịch liên quan đến công nghệ, tài sản trí tuệ. Các sàn giao dịch công nghệ hoạt động chưa thực sự hiệu quả, chưa khẳng định được vai trò là đầu mối trong việc thu hút, tập hợp công nghệ trong nước và quốc tế.

Theo kết quả khảo sát đổi mới sáng tạo trong DN thuộc dự án FIRST-NASATI (Bộ KH-CN) thực hiện mới đây, có tới gần 85% DN tự thực hiện các hoạt động nghiên cứu phát triển để có được các sản phẩm mới, nhưng chỉ có gần 14% DN đã phối hợp với các đơn vị bên ngoài để triển khai nghiên cứu đổi mới sản phẩm. Với việc đổi mới quy trình sản xuất, chủ yếu các DN thực hiện thông qua phương thức đầu tư vào công nghệ mới hay nâng cấp/chỉnh sửa công nghệ hiện tại, trong khi các hoạt động chuyển giao từ các tổ chức KH-CN đến DN lại rất thấp (dưới 1%).

Theo các chuyên gia, để phát triển thị trường KH-CN, cần phải tạo môi trường thuận lợi cho các thành phần tham gia thị trường. Trong đó, các hoạt động liên kết và xúc tiến phát triển thị trường KH-CN nhằm thúc đẩy các hoạt động thương mại hóa công nghệ, tài sản trí tuệ có vai trò rất quan trọng. Những mô hình về tổ chức trung gian đang tạo nên những cơ hội để các nhà đầu tư tìm kiếm được các sáng chế, kết quả nghiên cứu có tiềm năng thương mại hóa trong mọi lĩnh vực để ứng dụng phục vụ cho mục đích phát triển kinh tế, xã hội của Việt Nam cần được khuyến khích và nhân rộng. Bên cạnh đó, cần phải có những chính sách và biện pháp cụ thể, quyết liệt để các bên tham gia đều có lợi khi tham gia thị trường này.

TRẦN LƯU