Thị trường dầu mỏ rúng động vì ông Trump có thể trừng phạt Iran

Thỏa thuận hạt nhân Iran đã chết

Giá dầu đã tăng một phần do kỳ vọng ngày một tăng lên rằng Tổng thống Trump sẽ hủy bỏ thỏa thuận năm 2015, cho phép Iran xuất khẩu thêm dầu thô. Ông Trump sẽ phải đưa ra quyết định trước ngày 12.5 liệu có nên áp đặt các biện pháp trừng phạt đối với quốc gia thuộc Tổ chức Các nước Xuất khẩu Dầu lửa (OPEC) này hay không.

Dầu thô Brent nhanh chóng tăng vọt lên trên 75 USD/thùng hôm thứ 2 sau khi Israel đưa ra những cáo buộc hạt nhân mới chống lại Iran. Việc lại áp dụng các biện pháp trừng phạt vào Iran có thể khiến nguồn cung dầu thô giảm 1 triệu thùng/ngày, gây ra một cú sốc vào các thị trường năng lượng ngày càng mong manh.

Michael Wittner, người phụ trách nghiên cứu dầu toàn cầu tại Societe Generale cho biết:"Sẽ có một sự gián đoạn đáng kể. Thị trường giả định rằng Iran sẽ lại bị áp các biện pháp trừng phạt dầu mỏ".

Vào ngày 30.4, ông Trump nói rằng bài phát biểu của Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu về Iran giúp cho thấy ông "hoàn toàn đúng 100%" về thỏa thuận hạt nhân Iran, được ký kết bởi cựu Tổng thống Barack Obama.

Ông Trump nói về quyết định của mình với thỏa thuận Iran rằng: "Chúng ta sẽ thấy điều gì xảy ra. Tôi không nói cho bạn biết tôi đang làm gì, nhưng nhiều người nghĩ rằng họ biết”.

Giá dầu thô Brent đã tăng 7% trong năm nay, và chỉ số Mỹ đã tăng 8% lên gần 69 USD/thùng lần đầu tiên kể từ cuối năm 2014. Giá dầu đã tăng lên bởi những lo ngại về số phận của thỏa thuận hạt nhân với Iran cũng như nha cầu tăng lên và việc giảm nguồn cung của OPEC và Nga.

"Thỏa thuận hạt nhân của Iran đã chết trong nước và những quả quả ngư lôi của Trump đang đến gần," Stephen Brennock, nhà phân tích dầu tại công ty môi giới PVM Oil Associates, đã viết cho khách hàng vào cuối tuần trước.

Theo thỏa thuận, Iran đã đồng ý hạn chế các hoạt động hạt nhân của mình, bao gồm cả lệnh cấm làm giàu tại các cơ sở chính. Đổi lại, các lệnh cấm vận đã được dỡ bỏ vào đầu năm 2016, giúp Iran để nhanh chóng tăng sản lượng dầu của mình lên khoảng 1 triệu thùng/ngày. Iran xuất khẩu dầu sang các nước châu Âu, Nhật Bản, Ấn Độ và Hàn Quốc. Hiện tại, khả năng ông Trump sẽ không gia hạn việc miễn trừ các lệnh trừng phạt Iran vào ngày 12 tháng 5 đang tăng lên, theo công ty nghiên cứu năng lượng FGE.

Gần 1 triệu thùng dầu đứng trước rủi ro

Nếu các biện pháp trừng phạt được khôi phục, FGE ước tính sản lượng của Iran có thể giảm từ 250.000 đến 500.000 thùng/ngày vào cuối năm 2018. Con số này sẽ tăng lên 500.000 đến 1 triệu thùng/ngày vào năm 2019.

Nhưng các nhà phân tích năng lượng không chắc chắn rằng tất cả tăng trưởng sản lượng dầu của Iran đều gặp rủi ro. Đó là bởi vì Pháp và các nước khác đang thúc giục Trump không hủy bỏ thỏa thuận hạt nhân.

Trong khi Liên minh châu Âu đưa ra lệnh cấm vận 100% đối với nhập khẩu dầu thô của Iran khi các biện pháp trừng phạt được áp dụng trong năm 2012, Wittner không nghĩ rằng EU sẽ nhất thiết hành động như thế nếu Trump khôi phục các lệnh trừng phạt. Tương tự như vậy, Trung Quốc luôn có nhu cầu dầu mỏ rất lớn và có sẽ không ủng hộ Mỹ giữa những bất đồng thương mại giữa 2 nước, Wittner nói. Các đồng minh khác của Mỹ, bao gồm Ấn Độ, Nhật Bản và Hàn Quốc, dự kiến sẽ cắt giảm nhập khẩu dầu từ Iran.

Giá sẽ tăng đột biến?

Mặc dù áp đặt các biện pháp trừng phạt đối với Iran sẽ làm gián đoạn thị trường dầu mỏ, tác động giá có thể không đáng kể nếu xét đến mức tăng giá vừa qua của giá dầu. Brian Kessens, một giám đốc danh mục đầu tư tại công ty đầu tư năng lượng Tortoise Capital cho biết: "Tôi nghĩ rằng chúng ta không nên mong đợi một đà tăng tăng đột biến".

Wittner nói rằng khoảng một nửa tác động từ vụ việc của Iran đã được phản ánh vào giá. Ông dự đoán dầu thô có thể tăng thêm 5 USD/thùng sau khi thông tin được xác nhận. Tất nhiên, điều đó có nghĩa là giá dầu có thể giảm mạnh nếu Trump quyết định giữ nguyên thỏa thuận của Iran.

Một điều có thể khiến Trump phải cân nhắc, đây là một thời điểm không hợp lý để lại áp dụng biện pháp trừng phạt lên Iran. Thứ nhất, nhu cầu về dầu rất mạnh nhờ nền kinh tế thế giới tăng trưởng mạnh. Nhu cầu dầu toàn cầu tăng trong ba tháng đầu năm 2018 với tốc độ nhanh nhất trong gần tám năm, theo Goldman Sachs. Một vấn đề khác: OPEC và Nga đã hợp tác để tăng giá dầu bằng cách cắt giảm sản lượng.

Vào tháng 4, ông Trump đã công kích OPEC về việc giá dầu lên cao, dù rằng những lời lẽ đe dọa của ông với Iran cũng góp phần vào việc này. Ông Trump cũng đe dọa sẽ áp các lệnh trừng phạt dầu mỏ lên Venezuela, điều có thể khiến sản lượng dầu giảm xuống hơn nữa sau thỏa thuận cắt giảm của OPEC.

Ai sẽ lấp đầy khoảng trống?

Nếu không có ai lấp đầy khoảng trống mà Iran để lại, FGE cảnh báo rằng khoảng cách giữa cung và cầu có thể giảm xuống mức chặt chẽ nhất kể từ năm 2013, khi giá dầu trên 100USD/ thùng.

Mỹ có thể là một ứng viên bằng cách thúc đẩy xuất khẩu. Tuy nhiên, sản lượng của Mỹ đã ở mức cao kỷ lục và sẽ mất thời gian để tăng thêm. Và các đường ống ở lưu vực Permian, mỏ dầu đá phiến sét ở Tây Texas, đang hoạt động gần hết công suất.

Các nhà phân tích nói rằng Saudi Arabia là một trong những nước lớn duy nhất có khả năng linh hoạt bù đắp cho sự mất mát của dầu thô Iran. Tuy nhiên, người Ả Rập Saudi đã thể hiện rằng họ không muốn phá vỡ một chiến lược đã giúp tăng giá, và doanh thu từ dầu mỏ.