Thi trắc nghiệm môn Toán: Học sinh dễ đỗ vì may mắn?

Ảnh minh họa.

Tranh cãi cả trên nghị trường

Tưởng đã chốt xong, nhưng mới đây, đại biểu Quốc hội Dương Minh Ánh (đoàn Hà Nội) đã đề cập đến vấn đề nhiều cử tri đang không an tâm về hình thức thi trắc nghiệm môn Toán tại kỳ thi THPT Quốc gia. Trong phiên thảo luận về tình hình kinh tế xã hội, đại biểu Ánh phát biểu: “Hình thức thi này là một trong những nguyên nhân gây ra sai phạm hàng loạt trong Kỳ thi THPT Quốc gia năm 2018 tại một số tỉnh như Sơn La, Hòa Bình, Hà Giang”.

Cũng theo bà Ánh, hình thức thi trắc nghiệm đã và đang khiến cách dạy và học tư duy với môn này bị thay đổi. Tại đây, thầy cô chỉ dạy làm cho học sinh cách làm bài thi trắc nghiệm sao cho đạt kết qua cao bằng các mẹo làm bài. Còn học sinh chỉ khoanh tối đa các phương án đúng, còn lại là khoanh xác suất. “Cách học này dẫn đến tình trạng học sinh bỏ qua các bước khi làm 1 bài toán và tư duy logic. Đây là điều cần phải có khi học môn Toán, song lại đang bị xem nhẹ” - vị đại biểu đoàn Hà Nội nhấn mạnh.

Giáo sư Phùng Hồ Hải, Viện trưởng Viện Toán học Việt Nam từng nhấn mạnh hơn một lần rằng mô hình thi trắc nghiệm 100% môn Toán ở kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ thông quốc gia là “hết sức sai lầm” và “có hại lớn” đối với sự nghiệp chấn hưng giáo dục. Theo ông Hải, vẻ đẹp của Toán học nằm ở cách giải, cách đi đến lời giải, cách lập luận chặt chẽ để đi đến lời giải cuối cùng, bất chấp bài toán được trình bày theo vô vàn cách.

Một giáo viên ở Hà Nội cũng chia sẻ trên trang cá nhân: Thi trắc nghiệm chỉ cho biết kết quả đúng sai mà không biết thí sinh làm bằng cách nào để có được kết quả ấy. Có thể nhìn bài bạn, có thể chọn bừa hoặc may mắn đúng. Chẳng hạn, mỗi câu hỏi có thường có 3-4 đáp án, học sinh không giải được cứ chọn ngẫu nhiên một phương án nào đó thì xác suất đúng là 1/3, 1/4. Điều này sẽ dẫn tới tình trạng “mèo mù vớ cá rán” vì không rõ thí sinh có biết cách giải không, cách thi trắc nghiệm do đó không đánh giá đúng thực chất trình độ của tất cả thí sinh. Theo giáo viên này, sự gian dối trong quá trình coi và chấm thi trắc nghiệm môn Toán dễ xảy ra hơn so với thi tự luận. Giáo viên này cũng nhắc lại sự việc xảy ra ở Sơn La, Hòa Bình và Hà Giang năm ngoái để minh chứng cho lập luận dễ gian dối khi chấm thi trắc nghiệm.

Có nên thi trắc nghiệm?

Thi trắc nghiệm kiểu câu hỏi lựa chọn (multi-choice quiz) có tác dụng thật không? Tất nhiên là vẫn có tác dụng. Trên thế giới, cách đây hàng trăm năm, cách kiểm tra trắc nghiệm cùng với cách xếp hạng chỉ số trí thông minh (IQ) từng đem lại tác dụng không nhỏ, rất nhiều tài năng đã trưởng thành từ mô hình trắc nghiệm kinh điển này.

Chưa hết, thi trắc nghiệm còn góp phần tiết kiệm thời gian, công sức chấm thi trong những đợt thi lớn như THPT quốc gia. Theo TS Lê Viết Khuyến, nguyên Vụ phó Vụ Giáo dục đại học (Bộ Giáo dục và Đào tạo), thi quốc gia quy mô học sinh lớn nên trắc nghiệm là hoàn toàn phù hợp, không riêng môn Toán, mà ở tất cả các môn thi. Đối với thi trắc nghiệm thì chất lượng của kỳ thi phụ thuộc vào đề thi, còn tự luận chất lượng kỳ thi phụ thuộc năng lực của người chấm.

Ông Khuyến nhấn mạnh, đối với kỳ thi THPT Quốc gia nếu tổ chức thi tự luận sẽ tiêu tốn nhiều thời gian, công sức, bài thi do giáo viên chấm có thể bị ảnh hưởng bởi yếu tố chủ quan, tâm lý của người chấm nên khó đảm bảo công bằng, chính xác, khách quan giữa các thí sinh. Trong khi đó, thi trắc nghiệm có ưu điểm lớn là khảo sát được số lượng lớn thí sinh, nội dung đánh giá rộng, đặc biệt, với số lượng câu hỏi nhiều nên bao quát được kiến thức của chương trình, hạn chế học tủ, học lệch. Và bài thi được chấm bằng máy sẽ đảm bảo tính khách quan, độ tin cậy của kết quả thi, giảm chi phí và thời gian chấm thi.

Còn theo một số phụ huynh học sinh, thi trắc nghiệm môn Toán sẽ khiến học sinh nháp nhanh và hoàn thành bài thi nhanh hơn. “Hiện kiểu thi trắc nghiệm vẫn được áp dụng và vẫn tỏ ra hiệu quả khi được dùng cho sát hạch lấy bằng lái xe, đánh giá sự thuần thục về kĩ năng. Người ta không cần biết thí sinh lập luận thế nào trước khi quyết định chọn câu trả lời. Người lái xe chỉ cần luyện tập các kĩ năng sao cho thành các thói quen automatic là đủ. Tương tự, cuộc thi THPT Quốc gia cũng vậy, thí sinh chỉ cần nắm vững kiến thức cơ bản, giải bài tập Toán, tích vào đáp án đúng, không cần “trình diễn” lời giải trong một khoảng thời gian nhất định” - một phụ huynh có con học lớp 12 THPT Nguyễn Tất Thành, Hà Nội cho biết.

Tuyết Mai