Thêm hai hiện vật ở Bảo tàng Điêu khắc Chăm được công nhận Bảo vật Quốc gia

Ngày 31/12/2020, Thủ tướng đã ký Quyết định số 2283/QĐ-TTg về việc công nhận Bảo vật Quốc gia (đợt 9), trong đó có hai hiện vật đang được lưu giữ tại Bảo tàng Điêu khắc Chăm Đà Nẵng.

Theo đó, 2 hiện vật trưng bày và lưu giữ tại Bảo tàng Điêu khắc Chăm Đà Nẵng được công nhận là Bảo vật Quốc gia gồm: tượng Ganesha và tượng Gajasimha.

Trong chuyến thăm Việt Nam vào 19/11/2018, Tổng thống Ấn Độ Ram Nath Kovind và Phu nhân đến thăm quan Bảo tàng Điêu khắc Chăm Đà Nẵng. Trong ảnh Tổng thống và phu nhân đang nghe thuyết trình về tượng Ganesha. Ảnh: Hoàng Vinh.

Theo Bảo tàng Điêu khắc Chăm TP Đà Nẵng, tượng Ganesha chất liệu là sa thạch, có kích thước cao 95cm, dài 48cm và rộng 34cm được phát hiện vào năm 1903 bởi Viện Viễn Đông Bác Cổ Pháp (EFEO) khi tiến hành khảo cổ tại đền-tháp E5 thuộc nhóm E (theo cách phân nhóm của các nhà khảo cổ học người Pháp) tại di tích Mỹ Sơn, tỉnh Quảng Nam. Sau đó, tượng được đưa về lưu giữ và giới thiệu tại Bảo tàng từ năm 1918.

Theo thần thoại Ấn Độ, Ganesha là vị thần may mắn, tri thức và văn học, là con trai của thần Shiva và nữ thần Parvati. Ganesha là một trong những vị thần cổ xưa nhất của các ngôi đền Hindu và cũng là một trong số những vị thần được yêu mến nhất với khả năng dẹp bỏ những khó khăn, trở ngại trong cuộc sống.

Trong nghệ thuật điêu khắc tôn giáo, thần Ganesha thường được thể hiện trong hình dạng một người đàn ông thấp béo, bụng phệ, có đầu voi với hai tay, hoặc bốn tay hoặc nhiều hơn. Thần được thờ cúng rất rộng rãi trong cộng đồng những người theo Hindu giáo, có thể bắt gặp ở Ấn Độ, Sri Lanka, Bangladesh, Nepal và nhiều nước trong khu vực Đông Nam Á. Ở Việt Nam, các tác phẩm thể hiện thần Ganesha có thể thấy trong nền văn hóa Champa và văn hóa Óc Eo (Phù Nam).

Chủ đề về thần Ganesha không thể hiện nhiều trong các tác phẩm điêu khắc Champa còn được lưu giữ đến ngày nay. Đây là một trong những tượng tròn hiếm hoi thể hiện vị thần ở dạng thức đứng, còn tương đối nguyên vẹn, có kích thước lớn, và mang nhiều đặc điểm độc đáo về phong cách trong giai đoạn sớm - khoảng thế kỷ VII – VIII, của nền nghệ thuật điêu khắc cổ này.

Tượng Gajasimha đang được lưu giữ tại Bảo tàng Điêu khắc Chăm Đà Nẵng.

Còn tượng Gajasimha, chất liệu sa thạch, tượng kích thước cao 215 cm, dài 100cm, rộng 84cm. Tượng được tìm thấy trong cuộc khai quật tại Tháp Mẫm (Bình Định) năm 1933-1934 bởi Viện Viễn Đông Bác Cổ Pháp (EFEO) thực hiện. Sau đó, tượng được đưa về Bảo tàng từ năm 1935.

Gajasimha (hay Voi – Sư tử) là một hình tượng linh thú trong thần thoại Ấn Độ với đầu voi và thân sư tử. Hình tượng đầu voi biểu trưng cho quyền năng của thần linh và thân hình sư tử là biểu trưng chiến thắng, uy quyền của một vị vua. Tại các đền-tháp, tượng Gajasimha sẽ được đặt trước cửa với vai trò bảo vệ sự tôn nghiêm cho công trình.

Trong nghệ thuật điêu khắc Champa, hình tượng này xuất hiện khá phổ biến qua nhiều giai đoạn với chất liệu đa dạng như sa thạch, đất nung; loại hình có thể là tượng tròn hay phù điêu trang trí,…

So sánh với các nhóm tượng cùng chủ đề đã được phát hiện, tác phẩm hiện đang lưu giữ tại Bảo tàng Điêu khắc Chăm là hiện vật có kích thước lớn nhất và còn nguyên vẹn, thể hiện hầu như đầy đủ các đặc điểm tiếu tượng của linh thú Gajasimha.

Ngoài ra, tác phẩm còn là minh chứng cho sự thuần thục và sáng tạo trong nghệ thuật tạc tượng động vật của cư dân Champa cổ, với sự kết hợp khéo léo giữa những hình tượng động vật trong tự nhiên cùng các con linh vật trong thần thoại, tôn giáo.

Tượng mang những nét đặc trưng về phong cách nghệ thuật của một trong những giai đoạn muộn nhất – đã được các nhà nghiên cứu lịch sử nghệ thuật có uy tín xếp vào một phong cách riêng là phong cách Tháp Mẫm, khoảng thế kỷ XII – XIII, trong tiến trình phát triển của nền nghệ thuật điêu khắc Champa.

Nguồn GD&TĐ: https://giaoducthoidai.vn/van-hoa/them-hai-hien-vat-o-bao-tang-dieu-khac-cham-duoc-cong-nhan-bao-vat-quoc-gia-GcjiSzaMg.html