Thấy gì qua những tuyên bố mạnh mẽ của quân đội Anh?

“Hot” nhất là tuyên bố của Bộ trưởng Quốc phòng Anh Gavin Williamson về việc mở một căn cứ quân sự ở Đông Nam Á sau khi Anh rời khỏi EU. Trong cuộc trả lời phỏng vấn tờ báo Anh Sunday Telegraph gần đây, ông Gavin Williamson đã phác họa tương lai tốt đẹp của nước Anh thời hậu Brexit, có thể thực sự trở lại vai trò một "tác nhân nặng ký trên thế giới" với việc mở thêm các căn cứ quân sự mới ở nước ngoài, ở vùng Caribê Trung Mỹ, và ở vùng Viễn Đông.

"Tôi cũng đang nghiên cứu kỹ vấn đề làm thế nào để tăng số lượng tài nguyên căn cứ tiền phương của chúng tôi, tạo ra yếu tố răn đe và đảm bảo sự hiện diện của Anh. Chúng tôi xem xét cơ hội như vậy không chỉ ở Viễn Đông, mà cả ở khu vực Caribê", ông Williamson nói. Theo Bộ trưởng Williamson, việc Vương quốc Anh ra khỏi EU sẽ cho phép nước này một lần nữa đóng vị trí quan trọng trên trường quốc tế. "Đối với chúng tôi, đây là lúc chúng tôi có thể một lần nữa trở thành đối thủ mạnh trong thế giới thực. Và tôi nghĩ rằng các lực lượng vũ trang đóng một vai trò thực sự quan trọng trong việc này" ông Williamson nói thêm.

Bộ trưởng Quốc phòng Anh Gavin Williamson

Bộ trưởng Quốc phòng Anh không nói rõ cụ thể là ở nước nào, nhưng tờ Sunday Telegraph dẫn nguồn từ giới thân cận với ông Williamson đã nêu tên các địa điểm: Singapore hoặc là Brunei ở vùng Đông Nam Á, và Montserrat hay Guyana ở vùng Caribê.

Dẫu sao thì kế hoạch được ông Williamson tiết lộ đánh dấu một bước ngoặt mới trong chính sách ngoại giao, quốc phòng của Anh, sau khi đã đóng cửa các căn cứ quân sự ở Đông Nam Á và Vịnh Ba Tư trong những năm 1960.

Nhật báo Hồng Kông South China Morning Post cho rằng nếu Anh thành lập một căn cứ quân sự ở Đông Nam Á, điều đó có nhiều khả năng sẽ phủ bóng đen lên quan hệ Trung Quốc với các nước Đông Nam Á, đặc biệt là các quốc gia đã đồng ý cho Anh mở căn cứ trên lãnh thổ của mình.

“Tất nhiên, Trung Quốc sẽ phản đối mạnh, nhưng tôi nghĩ đối với các quốc gia Đông Nam Á còn lại, đây không phải là điều mới mẻ”, ông Oh Ei Sun, thành viên cao cấp của Viện các vấn đề quốc tế Singapore, nhận định.

Anh có thể thiếu tiền cho một sáng kiến lớn ở Biển Đông, ông Oh nói. “Tôi nghĩ rằng chúng ta phải rất thực tế về điều này. Thậm chí Hải quân Anh cũng không giống như trong thời Đế chế Anh”. Carl Thayer, giáo sư danh dự tại Đại học New South Wales ở Canberra, nói Anh có thể đang lên kế hoạch mở rộng sang châu Á cả về chiến lược và kinh tế “trong tư cách độc lập”. Ông Thayer lưu ý rằng vào năm 2016, Thủ tướng Anh Theresa May và cựu ngoại trưởng nước này bắt đầu đưa ra ý tưởng về một nước Anh toàn cầu trong thời kỳ hậu Brexit.

Các nước Đông Nam Á có thể sẽ khó khăn trong việc chấp nhận một căn cứ của Anh. Theo tờ Telegraph, Anh đã xem xét Singapore và Brunei là những lựa chọn cho việc đặt căn cứ. Theo các chuyên gia, các lãnh đạo Đông Nam Á sẽ lo lắng rằng việc cho phép một căn cứ sẽ mang trở lại chủ nghĩa thực dân hay hình thức thống trị khác của nước ngoài. Brunei, Malaysia, Myanmar và Singapore là các cựu thuộc địa của Anh ở Đông Nam Á. “Luôn có một yếu tố nội địa về vấn đề này đối với nước chủ nhà”, ông Collin Koh, chuyên gia nghiên cứu An ninh Hàng hải tại Đại học Công nghệ Nanyang ở Singapore, nói. “Về cơ bản, điều này tác động trên nhận thức về chủ quyền, và thực tế là mọi người sẽ bắt đầu đặt câu hỏi với chính phủ rằng liệu có nên cho phép sự hiện diện của nước ngoài để một cách nào đó phá vỡ chính sách đối ngoại của chúng ta hay không”, ông Koh nói.

Theo ông, các nước như Brunei cũng phải quan tâm đến mối quan hệ kinh tế đang phát triển của chính họ với Trung Quốc, trước khi tham gia vào một thỏa thuận quân sự mà Bắc Kinh phản đối. Anh hiện đang duy trì một cơ sở hậu cần tại căn cứ hải quân Sembawang ở Singapore.

Trước tuyên bố về việc lập căn cứ ở Đông Nam Á, Anh cũng có thông báo hùng hồn về quân sự với Nga. Đầu năm 2019, tờ Daily Mirror cho hay Hoàng tử Anh Harry cùng Thủy quân lục chiến Hoàng gia ở Na Uy sẽ tham gia một trong những cuộc tập trận quân sự lớn nhất của Anh chống Nga trong vòng 20 năm qua. Theo Daily Mirror, Harry sẽ tham gia cùng hơn 1 000 lính thủy đánh bộ tinh nhuệ thực hiện cuộc phản công chống "cuộc cuộc xâm lược Nga vào Na Uy", nơi được cho là quốc gia đầu tiên trên con đường của Nga. Cuộc tập trận sẽ kéo dài trong 12 tuần và sẽ trở thành cuộc tập trận quân sự lớn nhất của Thủy quân lục chiến Hoàng gia Anh ở Bắc Cực trong những thập kỷ gần đây. Có khoảng 8.000 binh sĩ từ Anh, Mỹ và châu Âu sẽ tham gia cuộc tập trận này.

Ngày 5/1, Đại sứ quán Nga tại Anh cho biết các bài đăng trên truyền thông Anh về kế hoạch Hoàng tử Harry tham gia cuộc tập trận "chống Nga" ở Na Uy có thể cho thấy đảng bảo thủ đang cố gắng lôi kéo Hoàng gia vào chiến dịch chống Nga.

Trước đó khi xảy ra xung đột Nga-Ukraine ở eo biển Kerch, Hải quân Anh cũng đã điều tàu chiến vào biển Đen như một hành động thách thức Nga.

Liên quan tới Syria, sau khi Mỹ tuyên bố rút quân, chính phủ Anh khẳng định tiếp tục chống IS. Anh tham gia các cuộc không kích chống IS ở Syria trong vai trò là thành viên của liên minh quốc tế. Tuy nhiên, ngày 10/1, Pháp, cũng với vai trò phụ giúp Mỹ như Anh, đã tuyên bố ý định rút quân khỏi Syria. Nhiều khả năng Luân Đôn cũng sẽ theo chân nốt Pháp trong thời gian tới.

Theo giới quan sát, những tuyên bố “lớn” của quân đội Anh là nhằm “chia lửa” những bế tắc trong vấn đề Brexit hiện nay. Ngày 9/1, Hạ viện Anh đã chính thức bắt đầu các phiên thảo luận lại về thỏa thuận Brexit để có thể tiến hành bỏ phiếu vào ngày 15/1. Ngay trong phiên họp đầu tiên, các nghị sĩ Anh đã bỏ phiếu thông qua một điều khoản bắt buộc Chính phủ Anh phải trình ra một phương án B, tức là Anh sẽ rời EU mà không có bất cứ thỏa thuận nào.

Theo giới quan sát, trước tình thế bế tắc hiện nay và nguy cơ thỏa thuận Brexit bị bác bỏ là cực kỳ cao, giới lập pháp Anh đang muốn giành lại quyền lực để điều khiển tiến trình Brexit. Trong trường hợp các phương án mà bà Theresa May đưa ra đều không được ủng hộ, các nghị sĩ Anh có thể đề xuất một trong ba kịch bản tiếp theo cho Brexit là hoãn thời điểm thực thi Brexit dự kiến vào ngày 29/3/2019; tìm kiếm thỏa thuận mới với EU hoặc tổ chức cuộc trưng cầu ý dân lần 2 về Brexit.

Th.Long

AFP