Thay đổi cách tiếp cận với các biện pháp phòng vệ thương mại: Cần hệ thống cảnh báo sớm

“Mối nguy” lớn cho xuất khẩu

Ông Lê Triệu Dũng - Cục trưởng Cục PVTM (Bộ Công Thương) - cho biết, trong bối cảnh xu thế bảo hộ đang gia tăng, ngay cả khi các DN Việt Nam tự phát triển được chuỗi sản xuất trong nước, nếu xuất khẩu của Việt Nam tăng nhanh, đột biến thì ngoài biện pháp chống lẩn tránh, không loại trừ khả năng nước nhập khẩu sẽ điều tra chống bán phá giá và trợ cấp với sản phẩm của Việt Nam như đã làm trước đó với một số nước khác.

Đặc biệt, đối với nhiều nhóm sản phẩm như thép, nhôm, nông sản, thủy sản... một số nước mở rộng biến thể của yêu cầu “từ sợi trở đi” hoặc “từ vải trở đi” đối với dệt may sang các sản phẩm khác như sắt thép, nhôm...

Nhiều thị trường nhập khẩu có sự thay đổi tiếp cận với việc chống lẩn tránh thuế

Theo Thứ trưởng Bộ Công Thương Trần Quốc Khánh, thời gian tới cần phải nghiên cứu ngay vấn đề điều tra chống lẩn tránh thuế của các nước, nhất là các thị trường lớn của Việt Nam trong đó có Mỹ. Lấy ví dụ cụ thể về mặt hàng thép, Thứ trưởng Trần Quốc Khánh cho hay, trong 70 năm qua, sản xuất tôn từ thép cán nóng của Việt Nam được Mỹ xem là quá trình đã có sự chuyển đổi căn bản. Tuy nhiên, hiện nay nếu Việt Nam sử dụng thép cán nóng Trung Quốc sản xuất ra tôn để xuất khẩu sang Mỹ thì sẽ bị nước này xem xét, có thể coi là lẩn tránh biện pháp chống bán phá giá mà Mỹ áp dụng cho Trung Quốc.

Đây là sự thay đổi cách tiếp cận cực kỳ lớn và điều này rất nguy hiểm với Việt Nam bởi các nước nhập khẩu như Mỹ có thể áp dụng tối đa biện pháp chống lẩn tránh thuế. “Câu chuyện sẽ càng trở nên nguy hiểm hơn nếu một ngày họ áp dụng ngẫu hứng cách tiếp cận này cho cả hàng dệt may, da giày…” - Thứ trưởng Trần Quốc Khánh nhấn mạnh.

Theo đó, điều quan trọng phải làm ngay là xem xét việc thay đổi cách tiếp cận này có phù hợp với những quy định của WTO hay không. Đồng thời xác định mặt hàng nào có nguy cơ cao bị áp dụng triết lý mới này để cảnh báo, nhất là trong bối cảnh xung đột thương mại giữa nước này và Trung Quốc tăng cao.

Để giảm thiểu khả năng bị áp dụng biện pháp PVTM, cần có một chiến lược tổng thể, dài hạn trong việc phát triển chuỗi sản xuất, nâng cao giá trị gia tăng cho hàng xuất khẩu của Việt Nam. Bên cạnh việc chú trọng phát triển theo chiều sâu, Việt Nam cũng cần theo dõi kỹ để cánh báo sớm nếu như xuất khẩu sang một số thị trường gia tăng nhanh đột biến.

Cần sự chủ động của DN

Qua thực tiễn ứng phó với các vụ việc, Cục PVTM cũng chỉ ra rằng, khối các DN có vốn đầu tư nước ngoài (FDI) thường có chiến lược ứng phó bài bản và sự hợp tác đầy đủ với cơ quan điều tra nước ngoài hơn.

Một trong những vấn đề làm giảm hiệu quả của việc ứng phó với các vụ kiện nước ngoài là sự thiếu hợp tác của một số DN xuất khẩu, dẫn đến các DN của Việt Nam bị áp mức thuế cao. Nhiều DN do lo ngại về nguồn lực tham gia phối hợp, trả lời bản câu hỏi của nước ngoài nên đã bị áp thuế cao.

Ông Lê Triệu Dũng cho rằng, DN cần phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành, cơ quan điều tra của nước nhập khẩu trong suốt quá trình điều tra để bảo vệ lợi ích chính đáng của mình.

Bộ Công Thương khuyến cáo DN đặc biệt thận trọng khi đầu tư sản xuất và xuất khẩu một số mặt hàng đang có nguy cơ bị áp thuế. Bên cạnh đó, cũng cần thận trọng khi xem xét mở rộng đầu tư, đặc biệt để sản xuất phục vụ xuất khẩu các mặt hàng đã bị nước nhập khẩu áp dụng biện pháp PVTM với nước thứ 3.

Bộ Công Thương cam kết sẽ tiếp tục theo dõi và phối hợp với các bên để có cảnh báo sớm, đồng thời tăng cường thông tin, tuyên truyền, phổ biến pháp luật PVTM của Việt Nam cũng như của WTO và một số nước trên thế giới. Từ đó nâng cao nhận thức và hỗ trợ cộng đồng DN trong việc sử dụng công cụ PVTM và ứng phó với các vụ kiện PVTM của nước ngoài nhằm bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của các DN Việt Nam.

Khi phát hiện xuất khẩu các mặt hàng liên quan từ Việt Nam tăng nhanh, nước nhập khẩu có thể tiếp cận theo hướng điều tra chống lẩn tránh, độc lập với điều tra về xuất xứ.

Nguyễn Hường