Tháo gỡ 'điểm nghẽn' giao thông khu vực ĐBSCL

Bộ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Văn Thể nhìn nhận, giao thông đang là "điểm nghẽn" của khu vực ĐBSCL. Ảnh: VGP/Quang Hiếu

Đây là những giải pháp Bộ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Văn Thể đưa ra tại Hội nghị đánh giá 2 năm triển khai Nghị quyết 120/NQ-CP của Chính phủ về phát triển bền vững ĐBSCL thích ứng với biến đổi khí hậu (BĐKH), ngày 18/6, tại TPHCM.

Tình trạng quá tải diễn ra thường xuyên tại các tuyến kết nối

Tại ĐBSCL do điều kiện tự nhiên phức tạp, nhiều sông ngòi lớn, địa chất yếu nên suất đầu tư các công trình giao thông trong vùng cao. Mặc dù đã được quan tâm đầu tư nhưng do khó khăn chung của đất nước về nguồn lực nên mạng lưới giao thông vẫn là điểm nghẽn, chưa đáp ứng được yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội của vùng.

“Thời gian vừa qua Nhà nước đã bố trí 10.600 tỷ đồng triển khai thêm một số dự án mới cho khu vực ĐBSCL tuy nhiên giao thông khu vực này vẫn chưa đạt hiệu quả. Đây đang là “điểm nghẽn” rất lớn khi kết nối với TPHCM và với các khu vực khác”, Bộ trưởng nhìn nhận.

Có thể thấy, các tuyến trục dọc chưa được đầu tư hoàn chỉnh, nối thông theo quy hoạch (tuyến N1, tuyến N2, tuyến cao tốc Trung Lương – Mỹ Thuận – Cần Thơ, tuyến trục dọc phía Đông…) tạo thành những điểm nghẽn, thường xuyên gây ùn tắc giao thông, đặc biệt là các giờ cao điểm và ngày lễ, Tết. Còn các tuyến trục ngang đã cơ bản được hình thành nhưng quy mô và chất lượng đường còn rất hạn chế, không đủ nguồn lực để đầu tư, nâng cấp theo quy hoạch.

Khu vực này cũng chưa hình thành được các trung tâm logistics, cảng cạn quy mô lớn có vai trò trung chuyển hàng hóa đa phương thức. Các trung tâm logistics đang hoạt động hầu hết có quy mô nhỏ, năng lực hạn chế, kết nối chủ yếu với vận tải đường bộ nên chưa thực sự đóng vai trò là các trung tâm trung chuyển hàng hóa.

Khả năng kết nối giữa đường thủy nội địa với đường bộ, đường biển còn có những nút thắt chưa được tháo gỡ (tĩnh không thông thuyền một số cầu chưa đảm bảo theo cấp quy hoạch) làm hạn chế cỡ tàu thông qua; đặc biệt chỉ cho thông qua tàu chở container đến 2 lớp. Do đó, làm tăng chi phí vận tải, giảm tính cạnh tranh.

Đặc biệt, Cảng hàng không quốc tế Cần Thơ mới chỉ khai thác 28% công suất. Đa số hành khách sử dụng đường bộ để di chuyển từ TPHCM đi Cà Mau và Kiên Giang, cũng như lên TPHCM để bay thay vì sử dụng sân bay Cần Thơ.

Tình trạng quá tải diễn ra thường xuyên trên các tuyến giao thông kết nối từ TPHCM đến các tỉnh vùng ĐBSCL. Chính vì vậy, chất lượng vận tải và dịch vụ vận tải chưa cao, tính cạnh tranh thấp, chi phí chưa hợp lý, kết nối giữa các phương thức vận tải còn hạn chế, chưa phát huy hiệu quả liên kết vùng.

Hệ thống cảng trong vùng chủ yếu nằm trong sông, luồng vào cảng còn hạn chế, kể cả khi hoàn thành Dự án luồng cho tàu trọng tải lớn vào sông Hậu qua kênh Quan Chánh Bố cũng mới chỉ đáp ứng cho tàu trọng tải đến 10.000 tấn đầy tải, 20.000 tấn giảm tải ra vào làm hàng. Rất ít cảng công ten nơ chuyên dùng nên hơn 70% hàng hóa xuất khẩu của vùng ĐBSCL đang phải chuyển đến các cảng khu vực miền Đông Nam Bộ bằng đường bộ và đường thủy nội địa, vận tải ven biển để xuất khẩu.

Khu vực này chưa hình thành được tuyến đường sắt kết nối TPHCM với TP. Cần Thơ.

Cần có chính sách riêng cho hạ tầng

Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể cho biết, về lĩnh vực đường bộ, Bộ GTVT đang tham mưu trình Chính phủ 5 dự án giao thông để kết nối khu vực ĐBSCL với TPHCM.

Gồm: Tuyến cao tốc Trung Lương – Mỹ Thuận – Cần Thơ; Nâng cấp QL60 mà trọng tâm là cầu Rạch Miễu 2 và cầu Đại Ngãi hiện đang quá tải; Nâng cấp tuyến đường N2 xuyên Tháp Mười; Xây dựng tuyến đường Vành đai 3 và Vành đai 4 để hạn chế xe đi xuyên tâm TPHCM; hình thành các tuyến giao thông mới kết nối TPHCM và các tỉnh Đông Nam Bộ với vùng ĐBSCL.

Nghiên cứu bổ sung tuyến trục động lực TPHCM – Long An – Tiền Giang vào quy hoạch mạng đường bộ quốc gia (tuyến QL50B), tăng cường kết nối giữa TPHCM với các tỉnh ĐBSCL.

“Đường thủy là tiềm năng lớn của khu vực ĐBSCL nhưng chưa được phát triển đúng mức. Bộ GTVT tập trung nâng cấp tuyến kênh Chợ Gạo, đây là tuyến kênh có lưu lượng lớn, nếu làm tốt sẽ giảm tải nhiều cho đường bộ. Đồng thời nâng cấp một số cầu thấp để khuyến khích vận tải container cho khu vực này”, Bộ trưởng cho biết.

Về hàng hải, Bộ trưởng cho biết đang hoàn thiện để trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt điều chỉnh Quy hoạch cảng biển Sóc Trăng và bến cảng biển Trần Đề; khuyến khích kêu gọi đầu tư bằng nguồn vốn xã hội hóa để sớm hình thành một cảng biển cửa ngõ cho tàu có trọng tải đến 100.000 tấn và trên 100.000 tấn, phục vụ xuất nhập khẩu hàng hóa trực tiếp của khu vực ĐBSCL.

Đồng thời, triển khai Dự án luồng tàu biển có tải trọng lớn vào sông Hậu giai đoạn hoàn chỉnh, đảm bảo ổn định luồng tàu; tổ chức khai thác hiệu quả, hình thành các tuyến vận tải công ten nơ kết nối khu vực ĐBSCL với các cảng biển khu vực Đông Nam Bộ (Cát Lái, Cái Mép – Thị Vải).

Về hàng không, nghiên cứu nâng công suất cảng hàng không quốc tế Phú Quốc để đáp ứng nhu cầu hành khách ngày càng tăng cao; phối hợp với TP. Cần Thơ làm việc với các hãng hàng không nghiên cứu, đề xuất cơ chế chính sách để khuyến khích các hãng hàng không mở thêm nhiều đường bay mới kết nối Cảng hàng không quốc tế Cần Thơ với các thành phố trong nước và quốc tế, giảm tải cho sân bay Tân Sơn Nhất hiện đang quá tải nghiêm trọng.

Về đường sắt, Bộ GTVT cũng cho biết hiện đang kêu gọi đầu tư tuyến đường sắt kết nối từ TPHCM đến Cần Thơ phù hợp với định hướng Chiến lược, Quy hoạch phát triển ngành đường sắt đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.

“Cùng với việc đầu tư vào hạ tầng sẽ tái cơ cấu vận tải khu vực này, tập trung vào các loại hình vận tải giá rẻ khối lượng lớn, phát huy được lợi thế khu vực như: vận tải thủy nội địa, vận tải đường sắt”, Bộ trưởng cho biết.

Bên cạnh đó, người đứng đầu ngành giao thông cũng đề nghị Chính phủ cần có chính sách riêng cho khu vực ĐBSCL để có giải pháp huy động vốn, đồng thời bố trí ngân sách Nhà nước dành cho lĩnh vực giao thông tập trung cho khu vực ĐBSCL nhiều hơn mới có thể tháo gỡ điểm nghẽn hạ tầng tại đây.

Phan Trang