Thanh toán tiền mặt, khó chống thất thu ngân sách

Phải quản lý được nhân viên đại lý hải quan trong hoạt động XNK. Ảnh: T.H

Vi phạm về chính sách thuế cao nhất

Ông Phan Anh Minh, Phó Giám đốc Công an TP.HCM cho biết, tình trạng vi phạm về thuế cao nhất và phổ biến. Nguyên nhân, đạo đức kinh doanh xuống cấp. Các đối tượng không chỉ gian lận thuế của nhà nước, mà còn gian lận tiền, hàng của nhau, tranh cướp của nhau. Trong đó, có cả những sinh viên chưa ra trường đã có vi phạm, hầu như tuần nào Công an TP.HCM cũng phát hiện bắt giữ một vài vụ vi phạm kinh tế có liên quan đến sinh viên.

Một nguyên nhân nữa dẫn đến tình trạng gian lận, thất thu thuế đó là việc thanh toán tiền mặt vẫn còn nhiều, chính vì vậy việc quản lý thu nhập, tiêu dùng rất khó khăn.

Theo ông Minh, mặc dù có các quy định chặt chẽ về giao dịch thanh toán qua ngân hàng, nhưng một số ngân hàng tạo điều kiện rất dễ cho các giao dịch thanh toán của khách hàng. Trên thực tế, cơ quan Công an phát hiện có những giao dịch không chính danh, tài khoản đăng ký lưu hành, tài khoản ngân hàng không chính danh, người quản lý tài khoản không phải là một người… rất dễ hực hiện lệnh thanh toán, trong khi người đứng tên thực hiện giao dịch không có thật do sử dụng tên giả, giấy tờ giả để thực hiện.

“Hiệu quả, phát hiện xử lý không cao, số vụ phát hiện khởi tố trên số tin báo chỉ xấp xỉ 10%, đặc biệt số bị can bị khởi tố lại rất ít, do có những vụ án khởi tố nhưng không có bị can. Nhiều vụ, xét xử, chỉ xử đối tượng bị can có số lượng bị bắt quả tang, còn những vụ đã trót lọt thì không thể buộc buộc tội vì không có cơ sở’”.- ông Minh nhấn mạnh.

Trên thực tế, để khởi tố tội trốn thuế, phải chứng minh được số thuế ẩn lậu, cùng với chứng từ chứng minh, trong khi thời hạn bảo quản chứng từ kế toán của DN chỉ trong vòng 5 năm, nên chưa tương thích đối với những hành vi phát hiện muộn.

Quản lý nhân thân nhân viên dịch vụ hải quan, thuế

Liên quan đến nhóm tội phạm về gian lận, trốn thuế, ông Phan Anh Minh nhận định, hiện nay xã hội hóa một số dịch vụ công, tăng cường quản lý bằng công nghệ nhưng trên thực tế nhân sự làm những dịch vụ này lại chưa được quản lý chặt chẽ. Hiện nay, dịch vụ khai báo hải quan, dịch vụ kế toán khai báo thuế được công nhận nhưng chưa được quy định về cần có chứng chỉ hành nghề. Cò rất đông mà không biết con người đó là ai, trên thực tế họ sẵn sàng thuê container chở hàng lậu về kho, thậm chí kho của quân đội.

Cùng quan điểm này, ông Nguyễn Quốc Toản, Phó Trưởng phòng Thuế XNK- Cục Hải quan TP.HCM cho biết, trong thời gian qua, một số tổ chức, cá nhân (dịch vụ khai thuê hải quan, nhân viên đại lý hải quan) có thủ đoạn lợi dụng, sử dụng chữ ký số của doanh nghiệp có ý thức chấp hành tốt pháp luật hải quan để thực hiện việc khai trên hệ thống VNACCS trong khi chưa được sự đồng ý của doanh nghiệp XNK với mục đích buôn lậu, gian lận thương mại.

Cơ quan Hải quan đã phát hiện được một số trường hợp nhân viên giao nhận hàng hóa thực hiện hành vi buôn lậu, chuyển cơ quan Công an khởi tố, điều tra.

Từ thực tế trên, ông Minh đề xuất phải sửa đổi một số vấn đề liên quan đến các văn bản pháp quy. Về phía Công an sẽ cố gắng hợp tác với các ngành để nắm nhân sự từ các doanh nghiệp làm dịch vụ về thuế, hải quan. Về mặt lập pháp, nâng cao chất lượng con người hành nghề dịch vụ. Cần quy định chặt chẽ về nhân viên hành nghề khai báo hải quan, khai báo thuế, vì hiện nay người làm dịch vụ có thể làm hàng chục doanh nghiệp rất có lợi cho các doanh nghiệp trong việ tiết kiệm chi phí, tuy nhiên phải có điều kiện chặt chẽ, để tránh bị lợi dụng.

Đồng thời, Ngân hàng Nhà nước phải có chỉ đạo, thông tin đảm bảo thanh toán của ngân hàng thương mại là hợp pháp. Hiện nay, chỉ khi nào có khởi tố vụ án Công an mới được can thiệp, tìm hiểu thông tin từ ngân hàng. Như vậy sẽ rất muộn, rất khó tiếp cận thông tin.

Bên cạnh đó, tài khoản "ma", giả danh, mạo danh bị phát hiện rất nhiều, Ngân hàng Nhà nước phải buộc ngân hàng thương mại cung cấp cho công an thông tin có liên quan khi có nghi vấn. Chẳng hạn như tài khoản chuyển tiền của một số đối tượng đi đánh bạc, tiền thanh toán hợp đồng kinh tế…

Ông Nguyễn Hoàng Minh, Phó Giám đốc Ngân hàng Nhà nước Chi nhánh TP.HCM cho rằng, các ngân hàng đã có nhiều giải pháp để đẩy mạnh thanh toán không dùng tiền mặt. Hiện nay, tỷ lệ thanh toán không dùng tiền mặt đạt 88-89%, phấn đấu đến năm 2020, tỷ lệ này đạt trên 92%, chỉ còn khoảng 8% thanh toán dùng tiền mặt (các nước trên thế giới tỷ lệ này là dưới 1%)./.

Lê Thu