Thành phố đầu tiên trên thế giới có 100% xe buýt chạy điện

Hướng tới thành phố vì môi trường

Nếu trước đây, sự xuất hiện của những chiếc xe buýt tại Thâm Quyến luôn gắn liền với âm thanh ồn ào cùng làn khói dày đặc thì nay tất cả đã thay đổi. Toàn bộ xe buýt ở Thâm Quyến đã chuyển từ sử dụng nhiên liệu hóa thạch sang điện. Nơi đây trở thành thành phố đầu tiên trên thế giới có 100% xe buýt công cộng chạy bằng điện. Với tổng số 16.000 xe buýt điện, thành phố trở nên yên tĩnh và tạo ra bầu không khí trong lành hơn.

Ông Joseph Ma, Phó Tổng Giám đốc Công ty Xe buýt Thâm Quyến cho biết: “Chúng tôi thấy rằng những chiếc xe buýt hoạt động yên tĩnh đến nỗi mọi người khó nhận biết nó đang đến gần. Trên thực tế, chúng tôi nhận được yêu cầu tạo tiếng ồn giả cho chiếc xe để mọi người có thể nghe thấy chúng và an toàn hơn”.

Ông Joseph Ma, Phó Tổng Giám đốc Công ty Xe buýt Thâm Quyến. Ảnh: The Guardian

Thâm Quyến vốn là làng chài nhỏ thuộc tỉnh Quảng Đông đã vươn mình trở thành đặc khu kinh tế đầu tiên của Trung Quốc vào những năm 1980. Giờ đây, nó là siêu đô thị phát triển nhanh với quy mô dân số lên đến 12 triệu người. Việc chuyển đổi từ xe buýt chạy diesel sang chạy điện không chỉ hạn chế ô nhiễm tiếng ồn mà chính quyền thành phố đang hướng tới mục tiêu cắt giảm 48% lượng khí thải CO2 và các hợp chất ô nhiễm khác khác như oxit nitơ, hydrocarbon không mêtan và bụi hạt nhỏ. Các hợp chất này có trong khí thải xe hơi. Khi lượng khí này tích tụ nhiều trong cơ thể sẽ gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của con người.

Kể từ khi chuyển sang mô hình 100% xe buýt công cộng chạy bằng điện, Công ty Xe buýt Thâm Quyến ước tính đã giảm 160.000 tấn than tiêu thụ và giảm phát thải 440.000 tấn CO2 ra môi trường mỗi năm. Hóa đơn nhiên liệu của công ty cũng giảm đi một nửa.

“Khi còn những chiếc xe buýt chạy dầu diesel, tôi nhớ lại cảnh tượng đứng ở các trạm chờ xe trong thời tiết oi nóng mùa hè cùng tiếng ồn và khói xe khiến mọi người không thể chịu nổi. Giờ đây, những chiếc xe buýt điện đã tạo ra những sự khác biệt đáng kể”, ông Joseph Ma chia sẻ.

Một phần của phúc lợi xã hội

Mặc dù chi phí cho một chiếc xe buýt điện không hề rẻ. Trung bình mỗi chiếc có giá lên đến 1,8 triệu nhân dân tệ (khoảng 6 tỷ đồng). Tuy nhiên, Thâm Quyến vẫn có thể thay thế toàn bộ nhờ những khoản trợ cấp hào phóng từ cả chính quyền trung ương lẫn địa phương. Việc chính phủ Trung Quốc đặt mục tiêu giảm ô nhiễm khí thải ở những thành phố lớn đã kích thích sự đầu tư vào các phương tiện chạy điện.

Theo ông Joseph Ma, hơn một nửa chi phí cho chiếc xe buýt được chính phủ hỗ trợ. Ngoài ra, quá trình vận hành, công ty xe buýt cũng sẽ được hưởng các trợ cấp khác. Ví dụ như, cứ mỗi chiếc xe chạy được hơn 60.000 km, các công ty xe buýt sẽ nhận được 500.000 nhân dân tệ (tương đương 1,7 tỷ đồng) từ chính quyền địa phương. Khoản trợ cấp này góp phần giảm giá thành vé xe buýt. Chính quyền Thâm Quyến luôn coi phương tiện công cộng là một phần của phúc lợi xã hội.

Thâm Quyến là một trong những thành phố có tốc độ phát triển nhanh nhất Trung Quốc. Ảnh: Getty Images

Để hệ thống xe buýt điện đảm bảo vận hành liên tục, chính quyền thành phố đã cho xây dựng khoảng 40.000 trạm sạc pin. Riêng Công ty Xe buýt Thâm Quyến có 180 trạm sạc, trong đó một trong những trạm sạc chính được đặt ở trung tâm thành phố có thể cung cấp điện cho 20 chiếc xe buýt cùng lúc. Hầu hết các xe buýt ở đây sẽ được sạc trong khoảng hai giờ đồng hồ, đủ dùng để đi 200km trước khi đến lần sạc tiếp theo.

Việc xây dựng đồng bộ hệ thống trạm sạc trên khắp thành phố là một yếu tố quan trọng khiến các thành phố khác trên thế giới khó chuyển đổi sang mô hình xe buýt điện. Thâm Quyến cũng không phải là trường hợp ngoại lệ. Ông Joseph Ma cho biết, ngoài những trạm sạc riêng của mình, Công ty Xe buýt Thâm Quyến cũng phải thuê một vài địa điểm khác từ chính quyền thành phố cũng như những khu đất tư nhân.

Bên cạnh đó, hết năm nay, toàn bộ 22.000 chiếc xe taxi tại Thâm Quyến sẽ phải chuyển sang dùng điện nhằm hướng tới một thành phố vì môi trường. Trong đó có 4.600 chiếc xe taxi do Công ty Xe buýt Thâm Quyến quản lý và tất cả sẽ chuyển sang chạy bằng điện. Tuy nhiên, thiết lập hệ thống trạm sạc cho xe taxi phải đối mặt với nhiều khó khăn và thách thức hơn. Do taxi hoạt động khắp nơi trong thành phố không theo một tuyến đường cố định như xe buýt nên điều quan trọng không phải là số lượng mà là việc phân bổ trạm sạc sao cho phù hợp.

Ông Ma nói: “Chúng tôi đang xem xét tất cả các giải pháp khác nhau, từ việc đặt trạm sạc ở các khu vực công cộng như công viên thành phố, phía trước các cơ quan chính quyền hay các mảnh đất trống tại một số ngôi làng địa phương”.

Việc thiếu hụt những trạm sạc cũng gây ra mâu thuẫn giữa các tài xế taxi. Ông Ma kể đã có những trường hợp tài xế taxi đánh nhau để tranh chỗ sạc cho chiếc xe của mình. Vì thế, công ty của ông Mã đang phát triển một ứng dụng trên điện thoại thông minh để tài xế taxi có thể tìm chỗ trống ở các trạm sạc theo thời gian thực tế.

Có khả thi ngoài Thâm Quyến?

Hiện có hơn 30 thành phố của Trung Quốc đã lên kế hoạch triển khai dự án đưa 100% phương tiện công cộng điện khí hóa vào năm 2020 bao gồm: Quảng Châu, Chu Hải, Đông Quan, Phật Sơn và Trung Sơn ở khu vực đồng bằng châu thổ sông Châu Giang và Nam Kinh, Hàng Châu, Thiểm Tây, Sơn Đông…

Kế hoạch trợ cấp phương tiện chạy điện của Chính phủ Trung Quốc chỉ kéo dài đến hết năm 2020, do vậy việc sử dụng xe buýt điện ở những nơi khác sẽ trở nên đắt đỏ và tốn kém hơn.

Mặt khác, địa lý cũng là một yếu tố cần cân nhắc. Thâm Quyến có địa hình khá bằng phẳng, trong khi đó Hồng Kông ngay gần đó có rất nhiều đồi núi. Do đó, quãng đường xe buýt điện đi được trong một lần sạc sẽ ngắn hơn nhiều nếu phải leo dốc liên tục. Còn tại một số thành phố khác ở phía Bắc Trung Quốc, mùa đông rất lạnh cũng là một vấn đề với những chiếc xe buýt chạy bằng điện.

Trên thế giới, các thành phố lớn như London (Anh) hay New York (Mỹ) cũng đang tăng tốc sử dụng những chiếc xe buýt điện. Thủ đô London đang lên kế hoạch biến tất cả xe buýt một tầng trong thành phố chạy bằng điện hoàn toàn vào năm 2020 còn tất cả những chiếc xe buýt 2 tầng sẽ sử dụng động cơ hybrid vào năm 2019. New York sẽ thực hiện điều đó vào năm 2040.

Tuệ Uyên