Thanh Hóa: Để di tích không thành phế tích - Nhìn từ công tác trùng tu, tôn tạo

Toàn tỉnh Thanh Hóa có 1.535 di tích, trong đó có trên 800 di tích đã được xếp hạng. Trong vòng khoảng 5 năm trở lại đây đã có khoảng 200 di tích đã được hỗ trợ kinh phí từ nguồn ngân sách nhà nước, địa phương và xã hội hóa để đầu tư khôi phục, tôn tạo với tổng kinh phí trên 700 tỷ đồng. Đây là những con số đáng tự hào bởi ở đó là sự quan tâm, vào cuộc mạnh mẽ của các cấp, các ngành, sự nhận thức của chính quyền địa phương...

Tại huyện Hậu Lộc, trong giai đoạn từ 2008 - 2017, trên địa bàn huyện đã có 13 di tích được trùng tu, tôn tạo trong tổng số 48 di tích đã được xếp hạng. Cùng với nguồn vốn ngân sách nhà nước thì huyện này cũng đã huy động tốt nguồn vốn xã hội hóa. Đặc biệt, các xã trên địa bàn huyện cũng đã rất tích cực để xin chủ trương tu bổ, tôn tạo, tích cực xã hội hóa để tu sửa các hạng mục đang xuống cấp.

Câu chuyện ở Di tích kiến trúc nghệ thuật chùa Cách xã Tuy Lộc của huyện này là một ví dụ. Đây là ngôi chùa cổ được xây dựng từ năm 1285 dưới thời vua Trần Nhân Tông. Chùa Cách với một kiến trúc khá cổ, kết cấu độc đáo với một không gian mở gắn với thiên nhiên. Nét đặc biệt ở chùa Cách là chứa đựng một kho tàng điêu khắc nghệ thuật được thể hiện ở các pho tượng thờ và vẫn giữ được nước sơn nguyên vẹn đến ngày nay. Năm 2011, chùa Cách đã được Bộ VH,TT&DL xếp hạng Di tích lịch sử cấp Quốc gia. Năm 2017, chùa Cách đã được trùng tu, tôn tạo Nhà thờ mẫu, cổng tam quan, khuôn viên... với kinh phí 1,4 tỷ đồng trong đó ngân sách tỉnh 500 triệu đồng, huyện 300 triệu đồng còn lại là ngân sách xã và xã hội hóa.

Trước đó, xã Tuy Lộc cũng đã một số lần trùng tu nhỏ đối với sự xuống cấp ở di tích này. Ông Mai Văn Quân, Chủ tịch UBND xã Tuy Lộc cho biết: “Dù rất khó khăn nhưng bản thân địa phương cũng đã rất cố gắng, quan điểm của xã là xã hội hóa được bao nhiêu quý bấy nhiêu, còn nội lực là vẫn phải làm, phải tiết kiệm ngân sách địa phương để góp phần vào việc thực hiện trùng tu, tôn tạo di tích”.

Chùa Cách xã Tuy Lộc (Hậu Lộc).

Cùng với Hậu Lộc, Hà Trung cũng là một trong những huyện được đánh giá tốt trong công tác bảo vệ, phát huy giá trị di tích khi mà từ năm 2011 đến 2016, huyện này đã trùng tu, tôn tạo, chống xuống cấp 29 di tích trong tổng số 71 di tích được xếp hạng với kinh phí gần 173 tỷ đồng. Nhiều di tích trên địa bàn huyện cũng đã được trùng tu lên tới hàng chục tỷ đồng. Đền Trần Hưng Đạo nằm trên địa bàn xã Hà Dương của huyện được công nhận là di tích lịch sử quốc gia vào năm 1996. Hiện tại đền còn lưu giữ được một số hiện vật cổ như: long ngai, bài vị, mũ thờ và đặc biệt là con dấu (ấn triện) cổ. Vào năm 2016, đền đã được trùng tu, tôn tạo với tổng kinh phí là 22 tỷ đồng, trong đó ngân sách huyện 1,8 tỷ đồng, xã hội hóa 6 tỷ đồng.

Trước đó, vào năm 2004, xã Hà Dương cũng bằng nguồn xã hội hóa để đầu tư xây dựng nhà tiền đường và sửa chữa một số hạng mục... Ông Nguyễn Thành Nam, Bí thư Đảng ủy xã Hà Dương cho biết: “May mắn là việc huy động xã hội hóa để góp phần vào công tác trùng tu đền rất thuận lợi. Đến nay thì đền chính, tiền đường cơ bản đã hoàn thành. Nếu có điều kiện thì sẽ xây ở đền thêm một nhà khách, kè dòng sông Tống Giang, sân đổ bê tông...”.

Cũng theo ông Phạm Văn Tuấn - Giám đốc Trung tâm Bảo tồn Di sản tỉnh: Chính quyền và cấp ủy các địa phương đã nhận thức rõ việc bảo vệ di sản tại địa phương mình, ngoài những giá trị về lịch sử, văn hóa thì những di sản này còn có vai trò quan trọng trong sự phát triển KT-XH địa phương đó. Một năm, trên địa bàn tỉnh lúc nào cũng có khoảng 30 di tích đang được trùng tu, tôn tạo. Và với một chính sách như hiện nay, với một sự nhận thức của cấp ủy Đảng, chính quyền về giá trị di sản để có được những nguồn kinh phí hiệu quả trong việc trùng tu, tôn tạo thì chắc chắn sẽ cứu vãn được sự sụp đổ của di tích.

Hoàng Việt Anh |