Thanh Hà, Hải Dương: Bảo tồn gen quý cây vải tổ hơn 600 triệu

Năm 2007, vải thiều Thanh Hà được Cục Sở hữu trí tuệ cấp chứng nhận “Chỉ dẫn địa lý”. Từ đó đến nay, vải Thanh Hà được bảo hộ nhằm đảm bảo quyền lợi của người sản xuất, người tiêu dùng, tăng giá trị, thuận lợi trong quản lý và nâng cao chất lượng sản phẩm.

Năm 2012, vải thiều Thanh Hà lọt top 50 sản phẩm uy tín chất lượng do Trung ương Hội tiêu chuẩn và Bảo vệ người tiêu dùng Việt Nam bình chọn. Năm 2013 và năm 2014, lọt top 10 sản phẩm uy tín, chất lượng và là đặc sản “Tinh hoa đặc sản 3 miền”. Năm 2016, vải thiều Thanh Hà được Hội Khoa học kỹ thuật an toàn thực phẩm Việt Nam cấp giấy chứng nhận “Thương hiệu thực phẩm an toàn tin dùng”.

Cây vải tổ Thanh Hà

Trao đổi với báo Diễn đàn Doanh nghiệp ông Nguyễn Hải Đông - Trưởng phòng Kinh tế và Hạ tầng huyện Thanh Hà cho biết, ngày nay giống vải được ưa chuộng nhất ở Việt Nam là vải thiều chính gốc trồng tại khu vực huyện Thanh Hà, tỉnh Hải Dương. Quả thu hoạch từ các cây vải trồng trong khu vực này thông thường có hương vị thơm và ngọt hơn vải được trồng ở các khu vực khác.Vải thiều được nhân giống sang một số nơi khác trên cả nước như Lục Ngạn Bắc Giang, Chí Linh Hải Dương và nhiều địa phương khác.

Thực tế hiện nay cây vải tổ đang có những biểu hiện không tốt về sức sinh trưởng và phát triển lá cây bé, lộc mới ít vỏ cây sần sùi và xạm, một số cành cây vì tuổi tác và phá hại của sâu bệnh bị khô và không có khả năng phát triển. Điều này đã làm cho thế hệ con cháu phải xót xa.

Đã có nhưng đoàn thăm quan nhận xét “Nếu cây vải tổ của Việt Nam vì già yếu và chết đi thì đây là tội lỗi của thế hệ ngày nay”.

Xuất phát từ thực tế đó UBND huyện Thanh Hà đề xuất nhiệm vụ khoa học: Ứng dụng tiến bộ kỹ thuật bảo tồn và phát triển nguồn gen quí cây vải tổ tại xã Thanh Sơn, huyện Thanh Hà, tỉnh Hải Dương. Kết hợp với các nhà khoa học của Trung tâm Thực nghiệm và Đào tạo nghề - Học viện Nông nghiệp Việt Nam nghiên cứu đưa ra quy trình chăm sóc đặc biệt cho cây vải tổ phù hợp với điều kiện của địa phương, nhằm bảo tồn cây vải tổ khỏi tác động tiêu cực của điều kiện tự nhiên sâu bệnh đến khả năng sinh trưởng và phát triển của cây vải tổ thôn Thúy Lâm, xã Thanh Sơn, huyện Thanh Hà.

Vải Thanh Hà

Cây vải tổ trải qua gần 200 năm, do tác động của điều kiện tự nhiên theo thời gian, cây vải tổ hiện đang có những biểu hiện không tốt về sức sinh trưởng và phát triển. Lá cây bé, lộc mới ít, vỏ cây sần sùi và sạm, một số cành cây bị khô không còn khả năng sinh trưởng.

Xuất phát từ mong muốn bảo tồn cây vải tổ, gìn giữ được nguồn gen quý từ cây vải này, huyện Thanh Hà đã phối hợp với các nhà khoa học tại Học viện Nông nghiệp Việt Nam nghiên cứu, đưa ra quy trình chăm sóc đặc biệt cho cây vải tổ phù hợp với điều kện của địa phương.

Cùng với các biện pháp xúc tiến thương mại được đẩy mạnh, việc bảo tồn cây vải tổ được kỳ vọng sẽ giúp tăng giá trị thương hiệu vải thiều Thanh Hà, mở rộng thị trường tiêu thụ vải quả. Hiện nay, vải thiều Thanh Hà không chỉ tiêu thụ trong nước mà còn được xuất khẩu tới nhiều quốc gia, khu vực trên thế giới. Niên vụ vải năm 2018, Thanh Hà có khoảng 16.000 tấn vải quả được xuất khẩu.

Ngày xưa, cụ Hoàng Văn Cơm là một người dân thôn Thúy Lâm, xã Thanh Sơn, huyện Thanh Hà có công mang cây vải thiều đầu tiên về trồng cách đây gần 200 năm. Ngày 10/10/1992, Trung ương Hội Làm vườn Việt Nam đã có quyết định công nhận cây vải cụ Cơm trồng đầu tiên là cây vải tổ. Hiện nay, cây vải vẫn đơm hoa tạo quả, nhờ gia đình ông Hoàng Văn Lượm - cháu đời thứ 5 của cụ Hoàng Văn Cơm cùng với sự hỗ trợ của ngành nông nghiệp huyện Thanh Hà chăm sóc.

Khuôn viên bảo tồn cây vải tổ những năm qua cũng được địa phương đầu tư ngày một khang trang, có nhà thờ cụ Hoàng Văn Cơm, có ao sen, tường rào, khu vực đón tiếp du khách đến tham quan. Đặc biệt, bên cạnh cây vải tổ, trong vườn còn có những cây vải thiều thế hệ thứ 2 được chiết từ cây vải tổ này.

Cây vải tổ có ý nghĩa khoa học và lịch sử, được biết đến là cội nguồn của một đặc sản địa phương. Khi được bảo tồn, cây sẽ sinh trưởng khỏe mạnh, cho thu hoạch chất lượng và trở thành sản phẩm du lịch độc đáo vào mùa vải ở Thanh Hà. Điều này cũng giúp phát triển loại hình du lịch khám phá, trải nghiệm của địa phương trong tương lai, ông Dũng khẳng định.

Được biết, thương hiệu vải thiều Thanh Hà - Hải Dương ngày càng lan tỏa, khẳng định được giá trị là một loại quả quý với chất lượng thơm ngon, vị thanh ngọt, xứng đáng là loại trái cây đặc sản của Việt Nam. Trái vải thiều Thanh Hà đang được hàng triệu khách hàng trong nước và quốc tế ưa chuộng, dần khẳng định được vị thế của mình trên bản đồ “Top 10 loại trái cây ngon nhất thế giới”. Hiện nay vải thiều Thanh Hà đã được xuất khẩu sang thị trường Pháp, Mỹ, Trung Quốc, Australia, một số nước khu vực Trung Đông, Hàn Quốc và các quốc gia khác.

Thu Hà