Thẩm tra dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giám định tư pháp

Trình bày Báo cáo thẩm tra dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giám định tư pháp, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga nêu rõ, qua thẩm tra, Ủy ban Tư pháp tán thành với tên gọi, phạm vi sửa đổi và quan điểm chỉ đạo sửa đổi, bổ sung dự án Luật nhằm “tháo gỡ vướng mắc, bất cập về thể chế, khắc phục ngay những tồn tại, khó khăn trong công tác giám định tư pháp phục vụ giải quyết án tham nhũng, kinh tế, không mở rộng sửa đổi sang các nội dung của Luật đã có tính ổn định, bền vững”.

Quốc hội nghe trình bày Báo cáo thẩm tra dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giám định tư pháp

Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga nhấn mạnh, theo Báo cáo tổng kết 5 năm thi hành Luật Giám định tư pháp thì “vấn đề ách tắc trong hoạt động giám định tư pháp hiện nay phần nhiều vẫn do khâu nhận thức và tổ chức thực hiện Luật, nhất là từ phía các Bộ, ngành chủ quản và các địa phương”. Bên cạnh đó, kết quả giám sát của Ủy ban Tư pháp về chấp hành pháp luật về giám định tư pháp trong hoạt động tố tụng hình sự cũng cho thấy, hạn chế, vướng mắc nhất hiện nay trong hoạt động giám định tư pháp là công tác giám định theo vụ việc trong các vụ án kinh tế, tham nhũng, tập trung chủ yếu ở loại hình giám định các lĩnh vực: tài chính, ngân hàng, xây dựng, giao thông – vận tải, tài nguyên và môi trường... Trong đó, có trách nhiệm cả hai phía: cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng trưng cầu giám định và việc thực hiện giám định của tổ chức, cá nhân được trưng cầu.

Vì vậy, Ủy ban Tư pháp cho rằng, phạm vi sửa đổi Luật Giám định tư pháp không nên mở rộng sang nội dung về thẩm quyền, nhiệm vụ và thủ tục tố tụng, mà cần giới hạn trong phạm vi điều chỉnh của Luật Giám định tư pháp hiện hành. Theo đó, chỉ nên tập trung vào việc sửa đổi quy định về người giám định tư pháp theo vụ việc, tổ chức giám định tư pháp theo vụ việc và hoạt động giám định tư pháp nhằm tập trung tháo gỡ những vướng mắc mà thực tiễn thi hành Luật Giám định tư pháp đặt ra; xác định rõ mối quan hệ, trách nhiệm pháp lý giữa bộ chủ quản với tổ chức, cá nhân giám định tư pháp theo vụ việc; giải quyết vướng mắc về kinh phí giám định tư pháp …; đáp ứng yêu cầu công tác điều tra, truy tố, xét xử các vụ án về kinh tế, tham nhũng và bảo đảm sự thống nhất trong hệ thống pháp luật.

Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga cho biết, một trong những vướng mắc nhất hiện nay là việc thực hiện giám định tư pháp trong trường hợp liên quan đến nhiều lĩnh vực chuyên môn khác nhau, vì vậy, việc sửa đổi, bổ sung quy định để giải quyết vấn đề này là cần thiết. Tuy nhiên, nội dung quy định trong dự thảo Luật chưa giải quyết được vướng mắc hiện nay.

Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga trình bày báo cáo trước Quốc hội

Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp chỉ rõ, theo quy định về chức năng, nhiệm vụ, mỗi cơ quan, tổ chức chỉ có thể chịu trách nhiệm giám định tư pháp về lĩnh vực thuộc phạm vi quản lý. Nếu xác định nội dung đan xen không thể tách riêng và giao cho một cơ quan, tổ chức có trách nhiệm chủ trì thì dự thảo Luật phải làm rõ: (1) tiêu chí để cơ quan trưng cầu giám định lựa chọn cơ quan, tổ chức chủ trì; (2) thẩm quyền, trách nhiệm của cơ quan, tổ chức chủ trì và cơ quan, tổ chức tham gia phối hợp giám định. Nếu Luật không quy định rõ sẽ dẫn đến lúng túng, đùn đẩy, khó khả thi trong thực tế.

Ngoài ra, theo quy định tại khoản 2 Điều 25a, người giám định tư pháp không hưởng lương từ ngân sách nhà nước, tổ chức giám định tư pháp theo vụ việc không do nhà nước bảo đảm kinh phí thì thực hiện giám định trên cơ sở thỏa thuận với người có thẩm quyền tiến hành tố tụng. Như vậy, quy định người trưng cầu giám định ra quyết định buộc tổ chức, cá nhân phải tham gia vào việc giám định sẽ khó khả thi.

Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Tư pháp cũng đề nghị ban soạn thảo nghiên cứu kỹ lưỡng, chưa nên đưa tổ chức giám định tư pháp công lập vào nội dung sửa đổi, bổ sung Luật lần này. Ủy ban Tư pháp cũng cho rằng việc bổ sung quy định theo hướng “phân tuyến” việc tiếp nhận trưng cầu giám định tư pháp theo thứ tự cấp tỉnh và Trung ương là không cần thiết, không đạt được mục đích giảm tải cho các cơ quan Trung ương.

Đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo nghiên cứu, đề xuất phương án quy định về nguyên tắc, cơ chế quản lý, sử dụng kinh phí riêng cho việc trưng cầu giám định tư pháp, bảo đảm phục vụ hiệu quả hoạt động của cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng và quyền lợi hợp pháp của tổ chức, cá nhân thực hiện giám định tư pháp.

Ủy ban Tư pháp cũng lưu ý, việc xử lý vi phạm trong hoạt động giám định tư pháp cần phân định rõ giữa người có thẩm quyền tiến hành tố tụng và người thực hiện giám định. Đồng thời, phân định rõ quyết định, hành vi về tố tụng và quyết định, hành vi mang tính chất chuyên môn, nghiệp vụ, bảo đảm đồng bộ, thống nhất với pháp luật tố tụng.

Sau khi nghe trình bày Tờ trình và Báo cáo thẩm tra dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giám định tư pháp, Quốc hội tiến hành thảo luận ở Tổ về dự án Luật này./.

Bảo Yến - Nghĩa Đức