Thai phụ chết oan vì tập tục đổi dâu đổi rể tại Pakistan

Thi thể của Waziran Chhachhar, một thai phụ 25 tuổi, được tìm thấy ở gần đường cao tốc thuộc tỉnh Sindh của Pakistan.

Dân địa phương cho rằng Waziran bị ném đá cho đến chết vì thỏa thuận watta satta giữa gia đình nạn nhân và gia đình nhà chồng không diễn ra như ý.

Cái chết của cô gái trẻ khiến mạng xã hội Pakistan dậy sóng. Nhiều người chia sẻ đoạn video ghi cảnh cha của nạn nhân, ông Gul Mohammad, quỳ lạy và mong giới chức bắt giữ những kẻ giết người.

Ván cờ hôn nhân

Một người thân của nạn nhân, ông Allahwarayo Wada, cho biết cuộc hôn nhân giữa Waziran Chhachhar và người chồng, Ali Chhachhar, đã được sắp đặt theo thỏa thuận watta satta (cho và nhận).

Một cặp đôi người Pakistan và bản hợp đồng hôn nhân. Ảnh: AP.

Cụ thể, thỏa thuận này cho phép hai gia đình ghép cặp con cái và tổ chức được hai cuộc hôn nhân.

Theo thỏa thuận, cặp chú - cháu gái nhà Ali Chhachhar sẽ kết hôn với cặp chị gái - em trai trong gia đình nạn nhân. Khi đồng ý đính hôn, cháu gái của người chồng và em trai của nạn nhân đều ở độ tuổi 12.

Trong thời gian gần đây, hai gia đình xảy ra xích mích nên không thể tổ chức cuộc hôn nhân giữa cháu gái của người chồng và em trai của nạn nhân.

Tức giận vì thỏa thuận không thành, gia đình Ali Chhachhar đã trả thù bằng cách giết hại cô dâu Waziran Chhachhari. “Những kẻ giết người nên bị tử hình”, ông Allahwarayo Wada chia sẻ.

Hôm 28/6, cảnh sát đã bắt giữ 3 người có liên quan đến vụ việc, bao gồm người chồng là Ali Chhachhar. Một điều tra viên cho biết: “Hai gia đình có xích mích liên quan đến thỏa thuận hôn nhân. Họ đã báo cáo lên các trưởng làng và vụ việc được dàn xếp như vậy”.

SCSW, tổ chức đấu tranh cho nhân quyền của phụ nữ Pakistan, đã đến thăm gia đình nạn nhân sau khi nhận được đơn khiếu nại vào ngày 4/7. SCSW đang đề nghị các nhà chức trách tích cực điều tra vụ án, đồng thời thiết lập đường dây nóng để hỗ trợ những người phụ nữ khác.

Các cuộc tấn công và bạo hành phụ nữ không được điều tra minh bạch ở Pakistan. Ảnh: AP.

“Nghèo đói, mù chữ, thất nghiệp và chế độ phụ hệ là những yếu tố dẫn đến tình cảnh thương tâm này”, Nuzhat Shirin, người đứng đầu tổ chức SCSW, nhận xét.

Theo chuyên gia Mahnaz Rahman của tổ chức nhân quyền Aurat, các cuộc tấn công và bạo hành phụ nữ không được điều tra minh bạch ở Pakistan. Ông Rahman cho rằng cảnh sát không ghi chép đầy đủ các vụ việc, nhằm để lộ “kẽ hở” cho thủ phạm, đặc biệt là những người có tầm ảnh hưởng.

Tục lệ trao đổi cô dâu

Watta satta (cho và nhận) là thỏa thuận hôn nhân giữa các thành viên của hai hộ gia đình. Thông thường, một cậu con trai và một cô con gái từ gia đình này sẽ được ghép đôi với cặp anh em của gia đình kia.

Đôi khi các cặp chú - cháu trong hai gia đình cũng có thể tham gia vào thỏa thuận này. Trẻ em 12 tuổi cũng không tránh khỏi các cuộc hôn nhân bị dàn xếp.

Trẻ em 12 tuổi cũng không tránh khỏi các cuộc hôn nhân bị dàn xếp. Ảnh: AP.

Phong tục watta satta khá phổ biến với người dân ở tỉnh Sindh, khu vực có dân số 47 triệu người. Khi thực hiện thỏa thuận này, các gia đình nghĩ rằng cuộc sống hôn nhân của con gái, cháu gái mình sẽ được bảo đảm hơn.

Manthar Ali, hàng xóm của nạn nhân Waziran, cho biết trong 80% cuộc hôn nhân tại ngôi làng này có liên quan đến việc trao đổi cô dâu. Cũng theo ông Ali, các hộ gia đình làm nông hoặc chăn nuôi thường tham gia vào thỏa thuận watta satta.

Thỏa thuận cũng bao gồm việc trao đổi tài sản giữa hai bên gia đình nhằm loại bỏ gánh nặng trả của hồi môn. Trong các gia đình giàu có, anh chị em họ có thể kết hôn theo cách này để của hồi môn và tài sản thừa kế không rơi vào tay người ngoài.

Phụ nữ vẫn là người chịu thiệt

Năm 2015, một nghiên cứu đăng trên Tạp chí Khoa học Xã hội Mở cho biết thỏa thuận watta satta thường dẫn đến tình trạng lạm dụng, bạo hành phụ nữ về mặt thể chất hoặc tinh thần.

“Việc trao đổi cô dâu có thể khiến các gia đình cảm thấy an tâm hơn song nó cũng là con dao hai lưỡi. Nếu một trong hai cô dâu bị gia đình nhà chồng ngược đãi, điều tương tự sẽ xảy ra với cô dâu còn lại”, nghiên cứu này nhận định.

Một báo cáo của Tổ chức Theo dõi Nhân quyền trong năm 2019 cho biết phụ nữ Pakistan phải đối mặt nhiều hủ tục, tệ nạn bao gồm nạn hãm hiếp, giết người vì danh dự, tạt axit, bạo lực gia đình và hôn nhân ép buộc.

"Trong bất kỳ cuộc hôn nhân nào, phụ nữ vẫn là người chịu thiệt thòi”, học giả Farzana Bari nhận xét. Ảnh: AP.

Tại tỉnh Sindh, có 132 người phụ nữ đã bị sát hại kể từ tháng 1/2019 đến 1/2020 vì nhiều lý do, dẫn thông tin từ cảnh sát địa phương.

Theo nhà hoạt động kiêm học giả Farzana Bari, phụ nữ Pakistan được coi như “một loại tài sản” trong thỏa thuận watta satta. Điều này đồng nghĩa với việc “họ không có quyền tự quyết” trong cuộc hôn nhân của chính mình.

“Khi thực hiện thỏa thuận watta satta, một cuộc hôn nhân tan vỡ sẽ kéo theo cuộc hôn nhân còn lại. Trong bất kỳ cuộc hôn nhân nào, phụ nữ vẫn là người chịu thiệt thòi”, ông Bari nhận định.

Uyên Uyên