Thách thức trên con đường phát triển

Các nước châu Phi thảo luận việc thành lập thị trường chung. Ảnh The New Times

Tổng Thư ký Liên hợp quốc (LHQ) A.Gu-tê-rét đã nhận định, hiện nay là thời điểm làn gió hòa bình đang thổi qua châu Phi khi chứng kiến sự tái hòa giải giữa các quốc gia trong châu lục như giữa Ethiopia và Eritrea, các thỏa thuận hòa bình đã được ký kết tại Nam Sudan và Cộng hòa Trung Phi, các cuộc bầu cử tại Madagascar, CHDC Congo và Mali diễn ra trong hòa bình dù từng được cảnh báo sẽ dẫn tới bạo lực. Hai quốc gia láng giềng Ethiopia và Eritrea đã chấm dứt cuộc chiến tranh lạnh dài hai thập kỷ. Nam Sudan đang cố gắng thực thi thỏa thuận hòa bình mới nhất nhằm chấm dứt cuộc xung đột đẫm máu suốt năm năm qua. CH Trung Phi cũng vừa đạt một thỏa thuận hòa bình giữa chính phủ với 14 nhóm nổi dậy, làm dấy lên hy vọng về một hồi kết tốt đẹp cho cuộc khủng hoảng đã tàn phá đất nước này từ năm 2012, khiến hàng nghìn người thiệt mạng và buộc hơn một triệu người phải đi sơ tán.

Những diễn biến nêu trên tạo thuận lợi cho việc thiết lập một châu Phi hòa bình và ổn định. Tuy nhiên, châu Phi đang đối phó thách thức lớn từ chủ nghĩa khủng bố. Ủy viên cấp cao của AU về hòa bình và an ninh Smail Chergui cảnh báo, chủ nghĩa khủng bố đang lan rộng tại vùng Sahel, đồng thời kêu gọi các nước thành viên AU giải quyết nguyên nhân gốc rễ của chủ nghĩa cực đoan. Chủ nghĩa Hồi giáo cực đoan gia tăng nhanh tại vùng Sahel sau khi bất ổn xảy ra tại Libya. Những vụ tiến công do các phần tử thánh chiến nổ ra ở miền bắc Mali và phiến quân Boko Haram nổi dậy thường xuyên tiến hành các vụ khủng bố từ miền đông-bắc Nigeria. Mặc dù năm quốc gia khu vực Sahel (G5 Sahel), bao gồm Mali, CH Chad, Mauritania, Niger và Bourkina Faso đã thành lập lực lượng chống khủng bố chung với 5.000 binh sĩ và được sự hậu thuẫn của Pháp, nhưng việc thiếu nguồn tài chính, thiết bị và huấn luyện gây khó khăn cho việc triển khai sáng kiến chống khủng bố của khu vực này. Các vụ tiến công khủng bố cùng với xung đột sắc tộc và đụng độ giữa một số cộng đồng dẫn đến "mức độ bạo lực cao nhất từ trước tới nay". Hiện Bourkina Faso gần như hằng ngày phải đối mặt các vụ tiến công do tội phạm và khủng bố tiến hành.

Mặc dù triển vọng kinh tế của châu Phi được đánh giá khả quan, có thể đạt đến 4% trong năm 2019 và tăng nhẹ lên 4,1% trong năm 2020, nhưng lục địa đen vẫn khó có đủ khả năng để đối phó các thách thức như thâm hụt tài khoản vãng lai và thâm hụt ngân sách, cũng như tác hại to lớn từ các khoản vay nợ phục vụ phát triển. Trong khi đó, châu Phi là lục địa có nhiều quốc gia nghèo nhất thế giới, riêng khu vực phía nam Sahara vẫn tập trung nhiều người nghèo cùng cực, với tỷ lệ cứ bốn người thì có một người bị đói. Trong bối cảnh châu Phi là khu vực dễ bị tổn thương nhất vì biến đổi khí hậu, các chuyên gia dự báo, thiếu thức ăn và suy dinh dưỡng sẽ tiếp tục khiến một số lượng lớn người châu Phi phải tha hương. Các cuộc xung đột trên toàn châu Phi đã khiến 20,8 triệu người phải rời bỏ nhà ở đi lánh nạn. Tình trạng này sẽ trở nên nghiêm trọng hơn khi số dân của châu Phi ước tính sẽ tăng từ 1,2 tỷ hiện nay lên 1,7 tỷ người vào năm 2030.

Tổng thống Ai Cập A.Sisi, người mới nhận vị trí Chủ tịch luân phiên AU năm 2019, khẳng định sẽ nỗ lực hoạt động để đạt được những mục tiêu đã đề ra trong Hội nghị cấp cao AU, bao gồm triển khai Khu vực tự do thương mại châu Phi (AfCFTA), tái định cư người di cư và tạo thêm việc làm cho lực lượng lao động trẻ đông đảo trên toàn châu lục. Tân Chủ tịch AU cũng khẳng định sẽ tập trung vào những thách thức mới với châu lục như biến đổi khí hậu và chủ nghĩa khủng bố, nhằm giải quyết tận gốc rễ vấn đề để đem lại sự phát triển bền vững cho châu lục.

Hà Anh