Thách thức mục tiêu 1 triệu doanh nghiệp vào năm 2020

Ảnh minh họa: Internet

Có 505,1 nghìn DN đang hoạt động

Kết quả Tổng điều tra cho thấy số doanh nghiệp có đến thời điểm ngày 1/1/2017 là 517,9 nghìn DN, trong đó tổng số DN thực tế đang hoạt động điều tra được là 505,1 nghìn DN và 12,86 nghìn DN đã đăng ký nhưng đang đầu tư, chưa đi vào hoạt động SXKD.

Trong số doanh nghiệp nói trên, có 10,1 nghìn DN lớn, tăng 29,6% (tăng gần 2,3 nghìn DN) so với thời điểm 01/01/2012 và chiếm tỷ lệ khiêm tốn với 1,9%; số doanh nghiệp nhỏ, vừa và siêu nhỏ (gọi chung là doanh nghiệp vừa và nhỏ-DNVVN) là 507,86 nghìn DN, tăng 52,1% (tương đương 174 nghìn DN) so với thời điểm 01/01/2012, chiếm 98,1%.

Ông Nguyễn Bích Lâm, Tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê thông tin, DN có quy mô nhỏ và vừa tăng nhanh nhất về số lượng nhưng doanh nghiệp FDI thu hút nhiều nhất về lao động; kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh trong năm 2016 của doanh nghiệp được cải thiện hơn 5 năm trước đây.

Ngoài ra, bình quân một DNNN đóng góp nhiều nhất cho ngân sách nhà nước. Trong năm 2016, mặc dù số lượng DNNN ít nhưng thuế và các khoản đã nộp ngân sách bình quân một DN của khu vực DNNN đạt cao nhất với 104 tỷ đồng/DN, hơn rất nhiều so với DN FDI là 18 tỷ đồng/DN và DN ngoài nhà nước là 1 tỷ đồng/DN. Mức thuế và các khoản đã nộp ngân sách của các DN lớn chiếm tới 67,5%, các doanh nghiệp nhỏ chiếm 19,4%, còn lại là các DN vừa và DN siêu nhỏ. Xét theo quy mô DN thì mức thuế và các khoản đã nộp ngân sách bình quân trên một DN ở các DN lớn đạt 57,8 tỷ đồng/DN, DN vừa là 8 tỷ đồng/DN và DN siêu nhỏ đóng góp ít nhất với 122 triệu đồng/DN.

Khó đạt được 1 triệu DN tới năm 2020

Lý giải về việc doanh nghiệp ngoài nhà nước tăng cao nhưng tỷ lệ đóng góp cho ngân sách nhà nước ít, ông Phạm Đình Thúy, Vụ trưởng Vụ Thống kê công nghiệp, Tổng cục Thống kê cho rằng, do chính sách thuế khác nhau giữa các ngành kinh doanh. Do các DN trong nước hoạt động trong các ngành kinh tế chủ yếu có lao động phổ thông, áp dụng mức thuế VAT, thuế TNDN ở mức cao... Các DN FDI hoạt động trong ngành công nghệ cao như điện thoại, máy tính, linh kiện điện tử... được áp dụng thuế thu nhập doanh nghiệp giảm 50% trong những năm đầu kinh doanh, trong khi ngành này có lãi suất cao. Điều đó lý giải vì sao lợi nhuận, lãi suất của những DN hoạt động kinh doanh trong lĩnh vực công nghệ cao là rất cao nhưng tỷ lệ đóng góp cho ngân sách lại thấp.

Bà Lê Thị Duyên Hải, Vụ trưởng Vụ Kê khai và kế toán thuế, Tổng cục Thuế thông tin thêm, về chính sách thuế, chúng ta không phân biệt các loại hình DN, chỉ theo các ngành kinh tế với thuế suất VAT là 5%, 10%. Mức thuế này áp dụng chung cho khu vực DN, chỉ có khác biệt phần thuế thu nhập DN cho DN nhỏ, siêu nhỏ để hỗ trợ cho DN.

Tuy nhiên, DNNN có tỷ lệ đóng góp cao hơn so với các khu vực kinh tế khác là vì khu vực này phải đóng góp thêm khoản cổ tức và lợi nhuận sau thuế do sử dụng vốn của Nhà nước. “Tỷ lệ này chiếm tỷ trọng đáng kể trong cơ cấu ngân sách. Năm 2017, khoản cổ tức và lợi nhuận sau thuế của DNNN đóng góp vào ngân sách 67.000 tỷ đồng; năm 2016 là 65.000 tỷ đồng” – bà Duyên Hải khẳng định.

Liên quan đến mục tiêu có 1 triệu DN trong năm 2020, ông Phạm Đình Thúy nhận định khó đạt được. Theo tính toán, đến nay Việt Nam có gần 518.000 DN, nếu tính đến 2020 còn 4 năm, bình quân có khoảng 120.000 nghìn DN/năm được thành lập mới thì mới có thể đạt mục tiêu (nhưng đó là chưa tính 12.000 DN giải thể, phá sản hàng năm). Nếu tính cả số DN giải thể hàng năm thì mỗi năm phải có khoảng 130.000 DN thành lập mới. Hiện, bình quân Việt Nam có 120.000 DN/năm thành lập mới, với tốc độ này thì có thể mục tiêu sẽ không đạt được.

Tuy nhiên, nếu chúng ta có giải pháp đầy đủ, có hướng phát triển tốt, động viên các DN thành lập mới, khởi nghiệp thành công thì có thể đạt được mục tiêu. Ông Phạm Đình Thúy đề xuất, Chính phủ phải giữ được ổn định kinh tế vĩ mô để DN yên tâm đầu tư, đồng thời chỉ đạo đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, cắt gảm mạnh mẽ hơn nữa các rào cản kinh doanh. Hai là, có sự hỗ trợ để DN có đủ vốn, hỗ trợ DN đầu tư phát triển khoa học công nghệ, đào tạo lao động... Ba là, Việt Nam hiện có trên 5,14 triệu hộ kinh doanh cá thể, trong đó có khoảng 2,3% hộ có đủ điều kiện để phát triển thành DN. Do đó, mục tiêu 1 triệu DN vào năm 2020 có thể là một thách thức nhưng nếu quyết tâm vẫn làm được.

Trần Kiên