Tết Độc lập ở Cao nguyên Mộc Châu

Làm đẹp và tìm bạn là một trong những nhu cầu của những thiếu nữ Mông khi tìm về vui Tết Độc lập ở Cao nguyên Mộc Châu (Ảnh TL)

Tết này được đồng bào duy trì suốt nhiều năm qua và được mọi người dân dã gọi là “Tết Độc lập”, coi như một cái Tết hết sức trang trọng của bản làng mình, gia đình mình. Và điểm nhấn nhất với ngày Tết Độc lập này phải kể đến vùng Cao nguyên Mộc Châu.

Vì là Tết, nên những ngày này, khắp các bản làng nơi non cao mọi người lại sửa soạn, xắp xếp công việc để đón Tết. Cái cuốc, cái cày, con bò được nghỉ, người ta lại tìm đến với nhau. Người già thì gặp nhau uống rượu, nói chuyện làm ăn, dậy dỗ con cái, tuyên truyền thêm “cái chính sách” mà mình đã biết được. Còn nam nữ thanh niên, trong ngày Tết Độc lập này lại có thời gian dư rỗi để tìm đến các bản làng kề cận, các phiên chợ để gặp nhau.

Trong cái vui Tết Độc lập, ngoài việc tìm thêm bạn thì đây còn là thời gian để nam nữ mở rộng giao lưu. Và sau mỗi ngày Tết Độc lập qua đi, rất nhiều người trong họ đã lên vợ, lên chồng. Nườm nượp non cao trong những ngày này là xông xênh “sóng váy” của thiếu nữ các dân tộc tìm về với nhau, làm vui cho những cung đường cô quạnh, tô điểm thêm những “rừng xanh hoa chuối đỏ tươi” nơi đại ngàn.

Tết Độc lập là một trong những Tết quan trọng của đồng bào vùng cao. Vì là Tết quan trọng nên mọi thứ cần cho tết như rượu, thịt, hương hoa, bánh trái và cờ phướn cũng đều được người dân chuẩn bị hết sức chu đáo. Hầu hết các người dân vùng cao đều hồ hởi để đón nhận ngày Tết này.

Nhưng có lẽ “đậm đặc” nhất, ấn tượng nhất của ngày Tết Độc lập trong những vùng miền tôi đi qua, đã chứng kiến, được tham dự thì có lẽ phải dành cho khu vực Sơn La và đặc biệt nhất là Cao nguyên Mộc Châu. Những ngày Tết Độc lập này, nếu có đến đây, bạn sẽ có những kỷ niệm vui vẻ và bình dị trong đời. Mới thấy cái nghĩa của từ tự do nó lớn lao và quý giá đến nhường nào với người dân.

Những ngày này, trên con đường Quốc lộ số 6 vắt qua dốc Cun, đèo Thung Khe, qua Cao nguyên Mộc Châu, đèo Pha Đin… khắp các nẻo đường là trang phục thổ cẩm đẹp đến mê hoặc lòng người đổ về Mộc Châu dự Tết độc lập. Niềm vui hoạt náo những bước chân trẻ, những bước chân khỏe tìm về. Niềm vui của ngày Tết độc lập còn “kích hoạt” cả những bước chân già tìm đến gặp nhau.

Niềm vui, tự do đã bắt ông Giàng A Chớ cũng phải “vắng nhà”. Hỏi bà vợ già, người duy nhất phải ở lại nhà để tiếp khách trong ngày Tết Độc lập thì bà bỏm bẻm cho biết ông đã lên Mộc Châu tìm bạn và vui Tết từ mấy hôm trước.

Lại xe, lại người, lại nườm nượp sắc váy đổ về Mộc Châu tôi đi tìm ông. Lăng xăng giữa người và người, giữa đường hoa thổ cẩm của họa tiết váy áo thiếu nữ vùng cao tôi mới gặp ông Chớ giữa một bàn ăn đơn sơ nơi vỉa chợ.

Không cao sang, chỉ một tô thức ăn cùng rượu nhưng tôi thấy ông và cánh bạn già mình đang phớ lớ nơi góc chợ. Bạn ông, không chỉ là người Mông mà còn là cánh bạn già người Thái, người La Ha, người Xinh Mun…

Trong hưng phấn của men rượu, chưa đến độ say, ông Chớ bảo, tôi năm nay 76, thế là được tự do đến 65 năm năm rồi đấy. Ngày tôi 3 tuổi, Pháp nhẩy dù xuống bản, mẹ tôi đặt tôi vào quẩy tấu, cõng chạy khắp rừng. Đói ăn, khổ sở lắm.

Rồi Bác Hồ lãnh đạo dân tộc, đứng lên giành chính quyền, độc lập được mang lại. Ơn nghĩa, đồng bào Mông chúng tôi cũng như đồng bào các dân tộc trên này đã lấy ngày mồng 2/9 hàng năm làm ngày Tết cho mình. Đây không phải là Tết chuyển năm, chuyển mùa mà là Tết của những con người được tự do.

Vốn là người hay đi, hay có giao lưu, lược sử ngày Tết Độc lập được ông Chớ khái quát. Ông bảo, ngày Tết Độc lập này là do người vùng cao tự chọn lấy, như một kỷ niệm đáng nhớ của đời mình. Mới đầu là tổ chức ở thôn bản thôi. Sau, do Mộc Châu là cao nguyên, có mặt bằng lớn, lại gần nơi có giao lưu, có chợ nên nhiều người đã tự tìm về đây.

Từ nhỏ lẻ, sau tăng dần về quy mô và lượng người tìm đến. Và tới nay, mỗi khi vào ngày Tết Độc lập đã có cả nghìn người đổ về đây. Từ chỗ “không hẹn mà tới”, ngày nay Mộc Châu đã trở thành nơi tụ hội của các dân tộc vùng tây Bắc tìm về để vui ngày Tết Độc lập của mình.

Lên Cao nguyên Mộc Châu mùa này, tham dự Tết Độc lập có lẽ là những kỷ niệm không thể quên trong đời. Có lẽ không ở đâu có sự tụ hội để mừng ngày Tết Độc lập như ở Cao nguyên Mộc Châu.

Mộc Châu giờ không chỉ là điểm để đồng bào các dân tộc trong tỉnh Sơn La cũng như các tỉnh kề cận mà thậm chí còn là nơi để đồng bào dân tộc bên nước bạn Lào tìm đến. Uống rượu, vui vẻ hát ca, tìm bạn cũ, làm quen bạn mới, những tình bạn vượt tỉnh, vượt biên giới là những cái không mấy nơi có được trong những ngày Tết Độc lập ở nơi này.

Thi giã bánh dầy, một trong những cuộc thi thu hút sự quan tâm của các đồng bào dân tộc thiểu số (Ảnh TL)

Chớm Thu, có lẽ ít có nơi nào có “lằn vạch” về chuyển Hạ sang Thu rõ rệt như ở xứ Cao nguyên có tên Mộc Châu này. Sáng, sương đã bảng lảng, trưa hơi găn gắt, nhưng qua giờ Ngọ thì mùa Thu đã “chín” vàng rực thung lũng. Tết Độc lập ở Cao nguyên Mộc Châu có lẽ đỉnh điểm nhất phải là vào đêm, khi khí lạnh, gờn gợn sương từ các khe núi bò ra quây hãm con người và cảnh vật.

Người già sau một ngày gặp bạn, chống chếnh men say đi tìm chỗ ngủ, dành lại không gian cho trai gái thanh niên mới bẽn lẽn gặp nhau buổi ban ngày. Bên quán ăn tối dựng vội cạnh hẻm núi, sát con đường dẫn vào thị trấn Mộc Châu là một bàn ăn đang rôm rả. Ghé vào làm quen, hóa ra họ là những người bạn đã quen nhau từ Tết Độc lập năm ngoái.

Mỗi người một nơi, người ở Lóng Luông tìm lên, người ở Ta Niết tìm xuống và đặc biệt nhất trong đám bạn ấy là đôi vợ chồng trẻ có tên Lường Văn Panh và Lường Thị Lả từ Tạ Khoa tìm sang.

Đứa con nhỏ thiu thiu ngủ trong lòng giữa câu chuyện ồn ã, Lường Văn Panh phấn chấn chỉ vợ kể: Em có vợ và con từ đợt đi chơi Tết Độc lập ở Mộc Châu năm ngoái đấy. Sang chơi, tìm bạn, em gặp vợ ở chợ. Hẹn hò, rồi lên vợ lên chồng. Năm nay, Tết Độc lập về, dành thời gian em lại đưa vợ con sang Mộc Châu. Trước là đi chơi chợ, chơi Tết, sau nữa là đưa vợ con về thăm ông bà ngoại.

Đêm càng khuya, khí sương lành lạnh đầu Thu dường như đã thắng thế trong sự “vây hãm” Mộc Châu và con người. Những chiếc bóng đèn cao áp nơi thị trấn xanh cỏ, xanh cây này dường như bị mây và sương Thu bủa vây, hẹp cả những quầng sáng. Bên những bậc thang dẫn lên khu chợ, công sở, các nhà dân, từng cặp nam nữ thanh niên đã “ý hợp tâm đầu”, sẽ sàng tách chúng bạn để tìm nơi yên ắng tình tự.

Tết Độc lập nơi đây, lâu lắm rồi không chỉ là nơi tìm đến để vui vẻ mà còn là nơi để nam nữ thanh niên các bản làng lấy cớ tìm về gặp nhau. Biết đâu, sau phiên chợ này, nhiều đôi nhiều lứa lại có cơ may để tìm đến với nhau, cùng nhau xây lên những gia đình hạnh phúc như vợ chồng Panh - Lả mà tôi đã gặp.

Năm nay, Tết Độc lập ở Cao nguyên Mộc Châu lại có hàng vạn khách tìm về. Chắc rằng sau Tết này sẽ có vài vạn tình bạn được thiết lập và vài nghìn thanh niên nam nữ các dân tộc thiểu số sẽ “nẩy mầm” tình duyên từ miền đất có tên Mộc Châu này.

Đơn Thương