Tăng cường giám sát đảm bảo quyền lợi cho người lao động

Sự tham gia giám sát của Công đoàn góp phần đảm bảo quyền lợi về chính sách BHXH cho người lao động.

Nâng cao chất lượng cán bộ công đoàn cơ sở

Theo quy chế, cơ quan BHXH có trách nhiệm cung cấp cho tổ chức Công đoàn danh sách các đơn vị nợ BHXH cần khởi kiện, hồ sơ xác định nợ và các tài liệu khác có liên quan để phục vụ việc khởi kiện. Thực hiện quy chế phối hợp theo thống kê, việc phối hợp giữa cơ quan BHXH và tổ chức Công đoàn: BHXH các cấp đã cung cấp 2.909 hồ sơ đơn vị sử dụng lao động nợ tiền BHXH cho Công đoàn cùng cấp để thực hiện việc khởi kiện (riêng năm 2018 là 887 hồ sơ), LĐLĐ tỉnh đã nộp 126 hồ sơ khởi kiện cho Tòa án, 4 vụ việc đã có Quyết định công nhận thỏa thuận của Tòa án (hòa giải thành), với tổng số tiền đã trả nợ sau hòa giải là 1,32 tỷ đồng (riêng năm 2018 là 696 triệu đồng).

Cơ quan BHXH và tổ chức Công đoàn cũng đã tích cực phối hợp đôn đốc, thuyết phục các đơn vị sử dụng lao động trả nợ. Kết quả: Nhiều đơn vị đã chủ động khắc phục hết nợ hoặc cam kết trả nợ theo lộ trình. Tính đến cuối tháng 7/2018 đã có 986 đơn vị nợ tiền BHXH nộp hết số tiền nợ, 883 đơn vị đã khắc phục một phần số nợ với tổng số tiền thu được là 878 tỷ đồng (riêng năm 2018 là 176 tỷ đồng).

Đánh giá việc ký kết quy chế phối hợp, Phó Tổng giám đốc BHXH Việt Nam Đào Việt Ánh cho rằng, việc ký kết quy chế phối hợp đã góp phần đảm bảo quyền lợi cho người lao động trong chính sách BHXH. Tuy nhiên, để tổ chức Công đoàn có thể thực hiện tốt quyền khởi kiện, Phó Tổng giám đốc Đào Việt Ánh cho rằng, cần điều chỉnh quy định pháp luật theo hướng cho phép Công đoàn cấp trên trực tiếp cơ sở được quyền khởi kiện đơn vị nợ BHXH (hiện nay đang quy định cho công đoàn cơ sở thực hiện).

Bên cạnh đó tăng cường số lượng và nâng cao chất lượng của hệ thống cán bộ công đoàn đảm nhiệm công tác khởi kiện; phối hợp chặt chẽ với cơ quan BHXH các cấp để nắm bắt thông tin, hỗ trợ thực hiện việc khởi kiện. Nâng cao vai trò của tổ chức Công đoàn trong việc bảo vệ quyền, lợi ích của người lao động, tập thể người lao động. Đồng thời tổ chức Công đoàn phối hợp với cơ quan BHXH các cấp đẩy mạnh tuyên truyền, giáo dục để nâng cao ý thức tuân thủ pháp luật của các đơn vị sử dụng lao động; nâng cao ý thức tự bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của cá nhân người lao động.

Phối hợp giám sát đảm bảo quyền lợi cho NLĐ

Thực tế cho thấy, không chỉ ký kết Quy chế phối hợp trong việc xử lý các doanh nghiệp nợ đọng, trốn đóng BHXH mà trong thời gian qua, BHXH Việt Nam và Tổng LĐLĐ Việt Nam có nhiều hoạt động nhằm đảm bảo quyền lợi cho người lao động. Cụ thể từ năm 2013-2016, BHXH Việt Nam đã phối hợp với Tổng LĐLĐ Việt Nam tiến hành kiểm tra việc thực hiện chính sách BHXH, BHYT tại BHXH 9 tỉnh thành phố, gồm: Bình Phước, Gia Lai, Tây Ninh, Cần Thơ, Điện Biên, Sơn La, Quảng Bình, Bắc Kạn, Lào Cai.

Qua thực hiện phối hợp kiểm tra đã phát hiện 3.494 lao động chưa tham gia đóng BHXH, BH thất nghiệp, BHYT; 2.553 lao động đóng BHXH, BH thất nghiệp, BHYT không đúng mức quy định; yêu cầu truy thu số tiền là 716 triệu đồng do đơn vị sử dụng lao động chưa tham gia BHXH, BHYT cho người lao động. Ngoài ra, đã phát hiện và yêu cầu thu hồi về quỹ BHXH số tiền 577 triệu đồng do thanh toán chế độ ốm đau, thai sản, dưỡng sức phục hồi sức khỏe chưa đúng quy định và yêu cầu thu hồi về quỹ BHYT số tiền 7.361 triệu đồng do chi khám, chữa bệnh BHYT không đúng quy định...

Bên cạnh đó từ năm 2014-2018, Tổng LĐLĐ Việt Nam đã phối hợp với Bộ LĐTB&XH, BHXH Việt Nam, UBTƯ MTTQ Việt Nam, Thanh tra Chính phủ tổ chức các đoàn giám sát liên ngành giám sát việc thực hiện pháp luật về BHXH đối với 69 doanh nghiệp trên địa bàn 24 tỉnh, thành phố. Trong đó, năm 2017, đoàn đã giám sát 14 doanh nghiệp tại 5 tỉnh, thành phố, gồm: Thái Nguyên, Thanh Hóa, Nghệ An, Cần Thơ và Cà Mau. Qua giám sát, cho thấy 7/14 doanh nghiệp thường xuyên chậm đóng, nợ tiền BHXH (từ 1 đến 3 tháng) với tổng số tiền trên 28 tỷ đồng; có trên 1.200 người lao động thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc nhưng chưa được doanh nghiệp thực hiện các thủ tục để tham gia theo quy định của pháp luật…

Thông qua hoạt động giám sát liên ngành, đã giúp các cơ quan chức năng phát hiện những vấn đề bất cập, chưa hợp lý của chính sách BHXH, đánh giá rõ ràng tình hình vi phạm pháp luật BHXH của các doanh nghiệp, trong đó nổi bật là tình trạng trốn đóng, nợ đóng BHXH.

Theo đó, đoàn giám sát liên ngành đã kiến nghị với Chính phủ, các Bộ, ngành chức năng, các cơ quan lập pháp và tư pháp có liên quan xem xét, có các giải pháp hữu hiệu nhằm hạn chế tình trạng trốn đóng và nợ, chậm đóng BHXH của người sử dụng lao động, xử lý theo quy định của pháp luật. Năm 2018, thực hiện Quyết định số 1261/QĐ-TLĐ ngày 12/7/2018 của Tổng LĐLĐ Việt Nam, các đoàn giám sát liên ngành đang tiếp tục tiến hành giám sát việc thực hiện pháp luật về BHXH tại 18 doanh nghiệp trên địa bàn 6 tỉnh, thành phố, gồm: Hải Phòng, Hải Dương, Đà Nẵng, Quảng Nam, Long An, Vĩnh Long...

Đức Toàn