Tân Tổng thống Zelenskiy và niềm hy vọng của Ukraine

Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc ngày 20-5 đã bác bỏ yêu cầu của Nga tổ chức cuộc họp về luật ngôn ngữ mới được Kiev thông qua nhằm bắt buộc người dân phải sử dụng tiếng Ukraine. Theo tờ Politico, tiếng Nga vẫn được sử dụng bởi hầu hết dân số ở bốn trong năm TP đông dân nhất của Ukraine là Kiev, Kharkov, Odessa và Dnipro. Có 43%-46% người dân Ukraine vẫn sử dụng tiếng Nga, theo Viện Xã hội học quốc tế tại Kiev.

Đại sứ Ukraine Volodymyr Yelchenko cho rằng không phải ngẫu nhiên mà Nga yêu cầu Hội đồng Bảo an bỏ phiếu vào đúng ngày ông Volodymyr Zelenskiy tuyên thệ nhậm chức tổng thống Ukraine.

Với việc 73% cử tri ủng hộ nghệ sĩ hài, ông Zelenskiy đã giành chiến thắng áp đảo trong cuộc bầu cử trước đối thủ là tổng thống vừa mãn nhiệm Petro Poroshenko. Nhiều nhà phân tích băn khoăn liệu ông Zelenskiy sẽ thực sự là một nhà lãnh đạo chống tham nhũng và giữ cân bằng trong các chính sách đối ngoại hay trở thành triệu phú bị thao túng bởi giới tài phiệt và thế lực bên ngoài. Hiện tại vẫn chưa có câu trả lời rõ ràng để khẳng định những nhận định trên nhưng bài phát biểu và một số bước tiến đầu tiên trong ngày nhậm chức của ông Zelenskiy đã cho thấy nhiều dấu hiệu đáng khích lệ.

Tân Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskiy cầm cây trượng Bulava, biểu tượng quyền lực của Ukraine, trong lễ tuyên thệ nhậm chức ngày 20-5. Ảnh: UNIAN

Những cải cách bất ngờ của tân tổng thống

Theo tờ The Washington Post, ông Zelenskiy kêu gọi quốc hội nhanh chóng loại bỏ quyền miễn trừ truy tố của các thành viên và thông qua bộ luật mới cho phép điều tra các quan chức về việc làm giàu bất hợp pháp. Bên cạnh đó, tân tổng thống Ukraine còn tuyên bố sẽ giải tán quốc hội và tổ chức bầu cử sớm. Động thái này được cho là nhằm tạo ra một bộ máy lập pháp ủng hộ cải cách của ông Zelenskiy.

Trong khi ưu tiên hàng đầu của nhà lãnh đạo mới là chấm dứt chiến tranh ở Donbas, ông cũng cam kết không từ bỏ lãnh thổ Ukraine kể cả Crimea, nơi Tổng thống Nga Vladimir Putin tuyên bố là một phần của Nga. Theo hãng tin Unian, tân Tổng thống Zelenskiy khẳng định Ukraine sẵn sàng đối thoại với điện Kremlin nhưng với một điều kiện là Nga phải trao trả tự do cho các tù binh trước tiên.

Cùng ngày, ông Zelenskiy cũng kêu gọi quốc hội phê chuẩn bãi nhiệm công tố viên trưởng Yuriy Lutsenko vì những động thái được cho là can thiệp vào bầu cử Mỹ năm 2020. Luật sư riêng của Tổng thống Mỹ Donald Trump, ông Rudolph W. Giuliani, đã ép ông Lutsenko điều tra các cáo buộc về hành vi sai trái của ứng cử viên tổng thống thuộc đảng Dân chủ, cựu phó tổng thống Joe Biden và con trai ông là Hunter Biden, dù không có bằng chứng nào về việc làm sai trái của hai người này.

Mặc dù không có nhiều kinh nghiệm chính trị nhưng ông Zelenskiy dường như có đủ nhận định để chống lại việc chính quyền mới của ông bị lôi kéo vào chính trị Mỹ, theo tờ The Washington Post. “Cả cuộc đời tôi đã cố gắng làm tất cả những gì có thể để người dân Ukraine được cười. Đó là sứ mệnh của tôi. Bây giờ tôi sẽ làm tất cả có thể để người dân Ukraine ít nhất không còn khóc nữa” - Tổng thống Zelenskiy cam kết khi kết thúc bài phát biểu của mình.

Thách thức và hy vọng

Thủ tướng Ukraine Volodymyr Groysman tuyên bố sẽ từ chức nhằm thể hiện sự bất đồng đối với quyết định giải tán quốc hội và tổ chức bầu cử sớm của ông Zelenskiy. Trong khi đó, đảng Mặt trận nhân dân liên tục chỉ trích và cáo buộc động thái của tân Tổng thống Zelenskiy là bất hợp pháp, theo hãng tin AP.

Mới đây, đảng này đã rút khỏi liên minh tại quốc hội nhằm ngăn chặn khả năng giải tán quốc hội nhưng khẳng định họ sẵn sàng tham gia cuộc bầu cử mới. Khi ông Zelenskiy ký sắc lệnh bãi bỏ quốc hội, Ukraine sẽ tổ chức bầu cử trong vòng hai tháng sau đó.

Từ thủ đô Moscow, phát ngôn viên của điện Kremlin Dmitry Peskov cho biết Tổng thống Putin không gửi lời chúc mừng đến người đồng cấp Ukraine trong lễ tuyên thệ nhậm chức ngày 20-5. Theo hãng tin TASS, ông Putin sẽ chúc mừng nhà lãnh đạo Zelenskiy khi chính quyền mới ở Kiev thành công trong việc giải quyết xung đột tại miền Đông Ukraine và bình thường hóa quan hệ với Nga. Điều này chứng minh rằng Moscow cũng hy vọng nhà cải cách Zelenskiy sẽ thực hiện những bước đột phá nhằm thắt chặt mối quan hệ giữa hai nước, hãng tin AP cho hay.

Trong khi đó, Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov kêu gọi Tổng thống Zelenskiy thực hiện thỏa thuận hòa bình Minsk năm 2015 và cũng đề nghị trao đổi tù binh giữa hai bên.

Trước đây, Tổng thống Putin đã ban sắc lệnh nhằm đơn giản hóa thủ tục xin quốc tịch Nga dành cho cư dân ở miền Đông Ukraine. Động thái này được coi là một phản ứng của Nga đối với chiến thắng trong cuộc bầu cử của ông Zelenskiy ở nước láng giềng.

TRƯỜNG VŨ