Tận mục bộ đôi nhạc cụ cực lạ của cung đình nhà Nguyễn
Sau thành công bước đầu của việc phục chế, biên chung và biên khánh tiếp tục được hoàn thiện và biểu diễn trong dàn nhạc ở các dịp lễ hội lớn tái hiện lại các hoạt động cuar thời nhà Nguyễn như lễ tế đàn Xã Tắc, đàn Nam Giao…
Được trưng bày tại Bảo tàng Cổ vật Cung đình Huế, biên chung và biên khánh là hai nhạc cụ hết sức độc đáo từng được sử dung trong cung đình nhà Nguyễn xưa.
Trong hai nhạc cụ này, bộ biên khánh gồm 12 chiếc khánh hình chữ L ngược làm bằng đá núi Nhồi ở Thanh Hóa.
Mỗi chiếc khánh có độ dày mỏng khác nhau để tạo ra âm vực khác nhau khi gõ.
Bộ biên chung gồm 12 quả chuông đồng được đúc rỗng, độ dày mỏng giữa các chuông khác nhau.
Trên thân chuông đúc 5 đường gờ nổi song song tượng trưng cho ngũ hành, và đúc nổi 9 nút nhỏ ở mỗi đường gờ để làm điểm gõ chuông.
Các nút nhỏ này chính là điểm ký hiệu về “cường độ” và “trường độ” của quả chuông lúc trình tấu.
Móc treo của các quả chuông được chạm trổ tinh xảo.
Tất cả 12 chiếc chuông và chiếc khánh được treo trên một giá đỡ bằng gỗ quý sơn son thếp vàng, chia thành hai hàng trên và dưới, mỗi hàng có 6 ôlắp móc treo.
Chiếc giá đỡ này có thể di chuyển đến nơi trình diễn rất dễ dàng, do phần có đòn gánh chạm nổi hình đầu rồng, hai người gánh đi bằng vai.
Chân giá đỡ chạm hình con nghê khá sinh động.
Vào thời nhà Nguyễn, biên chung và biên khánh cùng thuộc dàn Nhã nhạc cung đình, chỉ được đưa ra sử dụng trong những buổi tế lễ trọng đại như: lễ Đại triều ở điện Thái Hòa, lễ Tế Nam Giao, lễ Tế Xã Tắc...
Theo các nhà nghiên cứu, biên chung, biên khánh có nguồn gốc từ lâu đời trong văn hóa Trung Hoa cổ đại, về sau được du nhập vào Triều Tiên và Việt Nam.
Ở Việt Nam, hai nhạc cụ này được dùng trong dàn Nhã nhạc thời Lê (1427 - 1788) và thời Nguyễn (1802 - 1945).
Cho đến cuối thế kỷ 20, cả biên chung và biên khánh đều đã thất truyền, chỉ còn lưu giữ lại được một số bộ phận riêng lẻ và cũng không còn ai biết cách trình tấu.
Từ những năm 2010, Trung tâm Bảo tồn di tích cố đô Huế đã phối hợp với các chuyên gia Hàn Quốc thuộc Trung tâm Nghiên cứu nghệ thuật biểu diễn truyền thống quốc gia Hàn Quốc tiến hành nghiên cứu và phục chế bộ biên chung và biên khánh.
Vào các năm 2012-2013, hai loại nhạc cụ này lần lượt được trình diễn thử nghiệm trong các sự kiện của Festival Huế.
Sau thành công bước đầu, biên chung và biên khánh tiếp tục được hoàn thiện và biểu diễn trong dàn nhạc ở các dịp lễ hội lớn tái hiện lại các hoạt động cuar thời nhà Nguyễn như lễ tế đàn Xã Tắc, đàn Nam Giao…
Mời quý độc giả xem clip: Các địa điểm du lịch được ưa thích ở Cố đô Huế.
