Tân Chủ tịch EC đang phải đối mặt với những thách thức nào?

Bà Ursula von der Leyen sẽ trở thành Chủ tịch Ủy ban châu Âu (EC) sau khi giành chiến thắng sít sao.

Theo tờ The Straits Times ngày 18/7, các nhà lãnh đạo ở châu Âu đã có thể thở phào nhẹ nhõm sau khi lựa chọn bà Ursula von der Leyen, cựu Bộ trưởng Quốc phòng Đức cho vị trí lãnh đạo cơ quan hành pháp của Liên minh châu Âu (EU). Bà Ursula von der Leyen sẽ trở thành Chủ tịch Ủy ban châu Âu (EC) sau khi giành chiến thắng sít sao sau cuộc bỏ phiếu kín của các nghị sĩ trong Nghị viện châu Âu (EP) hôm 16/7.

Thắng lợi sít sao

Là một nhân vật ủng hộ trung thành Thủ tướng Angela Merkel, bà Leyen (60 tuổi) vốn đầy tham vọng về chính trị, trên thực tế đã bị gạt sang bên lề cuộc chơi quyền lực của Đức.

Bà làm Bộ trưởng Quốc phòng Đức kể từ năm 2013 - một giai đoạn dài khác thường theo tiêu chuẩn của người Đức - nhưng đã không bảo vệ được các lực lượng vũ trang nước này khỏi một loạt vụ bê bối về công việc và hoạt động mua sắm và bà cũng không được lòng các cử tri bình thường.Tất cả các cuộc thăm dò dư luận đều cho thấy, đại đa số cử tri Đức không coi việc bà trúng cử chức Chủ tịch EC là sự lựa chọn đúng đắn.

Tuy nhiên, bà Leyen đã nổi lên như một ứng cử viên thỏa hiệp của châu Âu, mà nhìn chung là kết quả của một thỏa thuận do Tổng thống Pháp Emmanuel Macron làm trung gian, theo đó Đức sẽ đảm nhận chức Chủ tịch EC, trong khi Pháp đảm nhận vai trò lãnh đạo Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB), một sự kết hợp truyền thống giữa hai nước thành viên hàng đầu châu Âu này.

Trở ngại chính là thỏa thuận không chỉ gây khó chịu cho các quốc gia EU nhỏ hơn, mà còn “phớt lờ” mong muốn của Nghị viện châu Âu muốn có một tiếng nói lớn hơn trong việc bầu chọn bằng việc đảm bảo chỉ có người đứng đầu nhóm lớn nhất trong Nghị viện châu Âu mới trở thành Chủ tịch EC.

Kết quả là bà Leyen đã phải đối mặt với phiên điều trần phê chuẩn đầy khó khăn tại Nghị viện châu Âu, không hẳn vì bà là ai mà chủ yếu là do cách thức mà theo đó bà được lựa chọn. Bà đã phải đương đầu với sự phản đối từ các nghị sĩ châu Âu từ chính nước Đức và xử lý tốt thách thức này.

Bà Leyen đã dành 2 tuần cuối cùng để tranh thủ mọi phe phái trong Nghị viện ở Brussels, một phần để gia tăng sự ủng hộ trong các đảng chính trị trung hữu và một phần để thu hút đảng Xanh, nhóm chính trị đang phát triển nhanh nhất của châu Âu, kiểm soát khoảng 10% số ghế trong Nghị viện châu Âu. Chiến thuật của bà đã có hiệu quả và đây cũng là một thắng lợi mang tính cá nhân của bà Leyen.

Tuy nhiên, thắng lợi của bà là một trong những thắng lợi sít sao nhất trong lịch sử chính trị EU. Bà đã được xác nhận giành được 383 phiếu ủng hộ so với 327 phiếu chống và 22 phiếu trắng, chỉ vượt qua sát đa số yêu cầu trong Nghị viện 9 phiếu. Vì cuộc bỏ phiếu là bí mật, nên không có cách nào biết được ai đã ủng hộ bà.

Con đường không trải hoa hồng

Tờ The Straits Times bình luận, bất chấp việc đưa ra những hứa hẹn tăng chi trả phúc lợi xã hội thông qua đề xuất “kế hoạch tái bảo hiểm” trên toàn châu Âu với ưu tiên hàng đầu là kế hoạch bảo hiểm quốc gia cho người thất nghiệp, bà Leyen đã không nhận được lá phiếu của phần lớn những người theo đảng Xã hội Chủ nghĩa trong Nghị viện châu Âu. Và mặc dù bà đã hứa hẹn giảm một nửa lượng khí thải carbon của EU đến năm 2030, một số nghị sĩ EU thuộc đảng Xanh vẫn không bỏ phiếu cho bà.

Trên thực tế, những lá phiếu quyết định ủng hộ tân Chủ tịch EC dường như đến từ các đảng cực hữu theo chủ nghĩa dân túy, và từ một số nghị sĩ EU của Anh mà thiếu sự hậu thuẫn của một lực lượng tập trung và tiếng nói ủng hộ mạnh mẽ tại EP. Vì thế, dù đã chiến thắng trong cuộc bỏ phiếu bầu Chủ tịch, nhưng quá trình điều hành EC của bà Ursula von der Leyen dự báo sẽ không hề dễ dàng.

Thời điểm tân Chủ tịch EC nhậm chức diễn ra chỉ một ngày sau thời hạn cuối cùng (31/10) để nước Anh rời khỏi EU (còn gọi là Brexit). Đây sẽ là thách thức đầu tiên đối với bà Von der Leyen. Là một người hướng về châu Âu, tân Chủ tịch EC không hề muốn có Brexit, song đó là một quá trình không thể đảo ngược.

Tuyên bố của bà Leyen cho rằng tiến trình Brexit có thể kéo dài với lý do hợp lý, cũng đã tạo ra những xung đột đầu tiên trong nội bộ EU, đặc biệt là những nhân vật chủ chốt vốn không ủng hộ việc đàm phán lại thỏa thuận, hay kéo dài tiến trình Brexit.

Dù đã chiến thắng trong cuộc bỏ phiếu bầu Chủ tịch, nhưng quá trình điều hành EC của bà Ursula von der Leyen dự báo sẽ không hề dễ dàng. (Nguồn: DW)

Là một người Đức và được Tổng thống Pháp Emmanuel Macron đề cử, nhưng trên cương vị mới là Chủ tịch EC, bà Leyen sẽ phải dành sự quan tâm nhiều hơn đến các nước nhỏ. Vấn đề chênh lệch tốc độ phát triển giữa các nước đang trở nên nghiêm trọng, khi các “đầu tàu” như Đức hay Pháp tỏ ra vượt trội với phần còn lại, đặc biệt là những quốc gia thuộc khu vực Đông Âu mới gia nhập EU chưa lâu, hay thậm chí cả những nước từng là “đầu tàu” nhưng nay bị tụt lại phía sau...

Giữ vững tốc độ tăng trưởng kinh tế cho cả liên minh, bất chấp sự phát triển không đồng đều từ bên trong và thách thức từ bên ngoài, nhiệm vụ này xem ra cũng không kém phần nặng nề, khi mà thực tế đã cho thấy những chỉ dấu không mấy lạc quan về nguy cơ bất ổn hay suy thoái.

Một vấn đề nữa là dòng người di cư tràn vào châu Âu vẫn tiếp tục tạo ra những hệ lụy về mặt xã hội và an ninh, ảnh hưởng tới sự phát triển kinh tế và an sinh xã hội, thúc đẩy các đảng theo đường lối dân túy trỗi dậy mạnh mẽ hơn ở khắp nơi. Hiểu biết về cuộc khủng hoảng người di cư từ bài học trong điều hành và ra quyết định của Chính phủ Đức có thể giúp ích cho bà Leyen xử lý tốt hơn vấn đề này trên bình diện châu lục.

Môi trường cũng là vấn đề được bà Leyen đặc biệt quan tâm. Giảm phát thải khí gây hiệu ứng nhà kính, tăng cường "nền kinh tế phi carbon," giải quyết các vấn đề xã hội... là những chương trình trọng tâm trong nhiệm kỳ năm năm tới của tân Chủ tịch EC, như tuyên bố của bà trước khi diễn ra cuộc bỏ phiếu.

(theo The Straits Times)

P.M