Tầm nhìn bao trùm và bền vững trong nông nghiệp

Nhiều năm qua, với sự tham gia ngày càng sâu rộng, Việt Nam đã trở thành đối tác quan trọng, hợp tác chặt chẽ với WEF trên nhiều lĩnh vực, nổi bật là hợp tác về nông nghiệp.

Bao trùm hơn và bền vững hơn

Nói về mối quan hệ này, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn (NN&PTNT) Lê Quốc Doanh mới đây đã có bài viết cho rằng, “Tầm nhìn mới trong nông nghiệp" có thể giúp cộng đồng phát triển mạnh mẽ hơn, bao trùm hơn và bền vững hơn. Bắt đầu tham gia sáng kiến này từ năm 2010, Việt Nam đã thúc đẩy quan hệ hợp tác chặt chẽ giữa nhà nước và khối tư nhân thông qua các Nhóm công tác Đối tác công tư (PPP) ngành hàng trong Đối tác Phát triển Nông nghiệp Bền vững Việt Nam (PSAV), hướng tới mục tiêu tăng trưởng bền vững ngành nông nghiệp Việt Nam.

Mục tiêu chính của PSAV là nâng cao các tiêu chuẩn phát triển nông nghiệp bền vững; hỗ trợ chính sách và xây dựng các quy trình canh tác và thực hành nông nghiệp tốt (GAP) tại Việt Nam; thúc đẩy quan hệ đối tác giữa Bộ NN& PTNT và các đối tác liên quan, bao gồm các cơ quan nhà nước, các tổ chức quốc tế, tổ chức phi chính phủ, viện nghiên cứu và các doanh nghiệp.

Trong quá trình đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ trong nông nghiệp, cuộc cách mạng 4.0 là cơ hội quý giá cho các nước với các tiềm năng ứng dụng mới. (Nguồn: Emeryreddy)

Nông nghiệp bền vững và an ninh lương thực đang là những thách thức chung trên toàn thế giới. Sáng kiến “Tầm nhìn mới trong nông nghiệp” thuộc WEF đề ra mục tiêu nâng cao sản lượng nông nghiệp lên 20%, giảm lượng phát thải carbon 20% và giảm tỷ lệ đói nghèo xuống 20% sau mỗi thập kỷ cho đến năm 2050. Những mục tiêu này được thực hiện thông qua việc gắn kết sự tham gia của các bên liên quan là Chính phủ, doanh nghiệp và người nông dân, đặc biệt là thông qua mô hình PPP. Sáng kiến tầm nhìn mới về nông nghiệp của WEF đang được triển khai tại châu Á, châu Phi và châu Mỹ Latin, có thể được xem là một sáng kiến toàn cầu. Tới nay, đã có 21 nước thử nghiệm mô hình PPP trong nông nghiệp, với sự tham gia của hơn 650 tổ chức, công ty và tập đoàn toàn cầu trên thế giới trong lĩnh vực nông nghiệp.

Đến nay, PSAV đang triển khai thành công 7 Nhóm công tác PPP ngành hàng: Cà phê; Chè; Rau quả; Thủy sản; Hồ tiêu và gia vị; Lúa gạo và Hóa chất nông nghiệp. Đồng chủ trì các Nhóm công tác PPP ngành hàng là các đơn vị chuyên ngành của Bộ NN&PTNT và các tập đoàn/công ty đa quốc gia, đại diện cho các thành viên khác trong ngành hàng gồm các doanh nghiệp Việt Nam và quốc tế; Hiệp hội ngành hàng; Địa phương vùng triển khai các Nhóm công tác; Viện nghiên cứu; Đại diện các cơ quan chứng nhận quốc tế và người sản xuất.

Các Nhóm công tác PPP ngành hàng đã gắn bó, phối hợp với các đối tác trong chuỗi giá trị để xử lý các vấn đề mà nông nghiệp Việt Nam cần giải quyết như: xây dựng các chuỗi giá trị liên kết bền vững (như chuỗi sản xuất và chế biến khoai tây của PepsiCo, chuỗi gạo của Bayer và Vinafood 2, chuỗi cà phê của Néstle, chuỗi chè của Unilever, …); Kết nối nông dân với các tổ chức chứng nhận quốc tế (như 4C, UTZ, Rainforest Alliance) nâng cao sức cạnh tranh trong quá trình hội nhập, qua đó tăng xuất khẩu ra thị trường thế giới, đặc biệt là các thị trường có yêu cầu cao; Xây dựng các bộ tài liệu hướng dẫn sản xuất bền vững quốc gia (cho cà phê, chè, hồ tiêu) đáp ứng tiêu chuẩn của thị trường thế giới…

Thứ trưởng Lê Quốc Doanh cho biết, song song với đó, các Nhóm công tác PPP ngành hàng còn triển khai nhiều mô hình thực địa thí điểm và nhân rộng giống mới và các biện pháp kỹ thuật bền vững, thân thiện với môi trường (như mô hình sản xuất cà phê của Nestlé, sản xuất chè của Unilever), lập phương án tăng năng suất và thu nhập cho người nông dân. Đến nay, gần 220.000 nông dân đã được hỗ trợ tham gia các mô hình trình diễn kỹ thuật, được tập huấn và áp dụng các phương pháp canh tác tiên tiến, đáp ứng các tiêu chuẩn bền vững.

Thứ trưởng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Lê Quốc Doanh.

Các mô hình này đảm bảo các tiêu chí kinh tế - xã hội, môi trường nằm trong 17 mục tiêu phát triển bền vững của Liên hợp quốc. Các Nhóm công tác PPP ngành hàng của Việt Nam được WEF thừa nhận đã và đang mang lại nhiều kết quả tốt và được đánh giá là một trong những mô hình thành công nhất trong Sáng kiến Tầm nhìn mới trong nông nghiệp của WEF tại châu Á.

Nói về kết quả hợp tác của Việt Nam với WEF trong Sáng kiến “Tầm nhìn mới trong nông nghiệp”, Phó Vụ trưởng Vụ Tổng hợp Kinh tế, Bộ Ngoại giao Nguyễn Hoài Nam cho rằng, Sáng kiến đã tạo nên nền tảng đối thoại giữa công và tư, giữa các chủ thể có liên quan trong lĩnh vực nông nghiệp. Là một đối tác tích cực của WEF trong Sáng kiến này, lợi ích rõ ràng nhất của Việt Nam là có thể tham gia vào các chuỗi nông sản toàn cầu với những tiên chuẩn và yêu cầu rất cao của WEF, bởi các thành viên của WEF chính là các tập đoàn lớn chi phối sự tiếp cận mạng lưới và các đối tác trong chuỗi giá trị toàn cầu về nông sản. Thông qua cơ chế này, Việt Nam đã hợp tác và xây dựng được một số chuỗi giá trị, góp phần không nhỏ trong kết quả phát triển ngành nông nghiệp, đặc biệt là xuất khẩu nông sản trong những năm gần đây.

Củng cố và mở rộng hợp tác

Đánh giá về triển vọng hợp tác giữa Việt Nam và WEF trong thời gian tới, bên lề Diễn đàn Tăng trưởng châu Á_GAF (9/2018) với mục tiêu tăng cường đối thoại và hợp tác giữa các bên liên quan để thực hiện “Tầm nhìn mới cho nông nghiệp” của WEF, Thứ trưởng Lê Quốc Doanh cho biết, Bộ NN&PTNT đang tích cực triển khai Đề án Tái cơ cấu ngành nông nghiệp theo hướng nâng cao giá trị gia tăng và phát triển bền vững. Theo đó, tập trung phát triển các chuỗi giá trị phân theo ba trục sản phẩm: Chủ lực quốc gia với 10 sản phẩm có kim ngạch xuất khẩu hàng năm trên 1 tỷ USD; Chủ lực cấp tỉnh; Đặc sản lợi thế vùng/miền. Việc phát triển các chuỗi giá trị này hướng tới mục tiêu nâng cao chất lượng, khả năng cạnh tranh và đảm bảo xanh, sạch. Vì vậy, nông nghiệp Việt Nam rất cần thiết tăng cường phát triển các mô hình sản xuất và đầu tư theo hình thức PPP.

Bộ NN&PTNT mong muốn WEF, thông qua Sáng kiến Tăng trưởng châu Á – Grow Asia, tiếp tục đồng hành cùng nông nghiệp Việt Nam thúc đẩy việc đạt được các mục tiêu của Đề án tái cơ cấu ngành nông nghiệp, nhất là việc xây dựng các chuỗi giá trị cho các ngành hàng nông sản Việt.

Bộ NN&PTNT sẽ tiếp tục phối hợp với WEF củng cố và mở rộng thêm các Nhóm công tác PPP ngành hàng ra các mặt hàng khác; thu hút thêm sự tham gia của các tổ chức, đặc biệt là các doanh nghiệp trong nước. Việt Nam cũng sẽ nhân rộng mô hình hợp tác PPP ra 10 mặt hàng chủ lực quốc gia, tiến tới nhân rộng ra các nhóm mặt hàng cấp tỉnh và nhóm các mặt hàng địa phương.

Cách mạng 4.0 là cơ hội quý giá của nông nghiệp

Đánh giá về cơ hội và thách thức của nông nghiệp trong Cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0, Thứ trưởng Lê Quốc Doanh cho rằng, khoa học công nghệ được coi là giải pháp đột phá để phát triển nông nghiệp bền vững, có giá trị gia tăng cao. Trong quá trình đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ trong nông nghiệp, cuộc cách mạng 4.0 là cơ hội quý giá cho các nước với các tiềm năng ứng dụng mới.

Việt Nam sẽ có điều kiện tiếp thu và ứng dụng những tiến bộ, thành tựu công nghệ của nhân loại như: công nghệ thông tin, công nghệ số, công nghệ điều khiển và tự động hóa để nâng cao năng suất, hiệu quả từ sản xuất đến phân phối và tiêu thụ nông sản.

Nhằm hỗ trợ đẩy mạnh ứng dụng thành tựu của cuộc cách mạng công nghệ 4.0, Việt Nam sẽ tăng cường trao đổi thông tin, phối hợp chặt chẽ trong xây dựng chiến lược, quy hoạch, chính sách phát triển nông nghiệp giữa các nước thuộc mạng lưới Grow Asia.

Đồng thời tạo cầu nối để các doanh nghiệp trong và ngoài nước cùng tham gia, chia sẻ thông tin, triển khai các mô hình liên kết sản xuất, kinh doanh hiệu quả, phát thải thấp, phát triển nền nông nghiệp xanh và cảnh quan bền vững, ứng dụng và chuyển giao công nghệ cao trong nông nghiệp, nông nghiệp thông minh, quản lý dịch bệnh và quản lý vệ sinh an toàn thực phẩm dựa trên nền tảng của công nghệ số.

Chu Văn