Tại sao Mỹ coi Huawei là 'kẻ thù'?

Giám đốc tài chính Huawei, Mạnh Vãn Chu.

Vụ Canada bắt giữ Giám đốc tài chính của Huawei, bà Mạnh Vãn Chu, theo yêu cầu của Mỹ, cho thấy một sự leo thang trong cuộc chiến công nghệ Mỹ-Trung. Bà Mạnh Vãn Chu không chỉ đơn thuần là giám đốc tài chính của Huawei mà bà còn là con gái của Nhậm Chính Phi, nhà sáng lập và là tổng giám đốc đầy quyền lực của hãng điện tử lớn nhất Trung Quốc này.

Chuyên gia kinh tế người Pháp Jean-François Dufour - Giám đốc văn phòng Hội đồng DCA chuyên phân tích về Trung Quốc - cho rằng mấu chốt vấn đề nằm ở Nhậm Chính Phi. Mỹ nghi ngờ bà Mạnh Vãn Chu vi phạm các lệnh trừng phạt của Mỹ nhắm vào Iran. Tuy nhiên, vụ bắt giữ này không đơn giản chỉ liên quan đến Iran. Đó còn là một bước mới trong cuộc chiến mà Mỹ và một số đồng minh đang tiến hành từ gần 1 thập niên qua để chống lại tập đoàn có quan hệ chặt chẽ với đảng Cộng sản Trung Quốc này.

Chuyên gia Dufour nhắc lại rằng “năm 2008 đã xảy ra việc Mỹ ngăn chặn một tập đoàn Trung Quốc mua lại một doanh nghiệp Mỹ, và vụ việc này có liên quan đến Huawei”. Huawei, nhà cung cấp trang thiết bị điện tử hàng đầu cho thế giới, đã bị Ủy ban Tình báo Quốc hội Mỹ "điểm mặt chỉ tên" vào năm 2011. Mỗi lần như vậy, chính quyền Mỹ đều nhấn mạnh đến việc tập đoàn này tuân theo chỉ thị của lãnh đạo Trung Quốc, có thể cài đặt các chương trình do thám trong các linh kiện điện tử.

"Tội lỗi" chính của Huawei là được thành lập bởi một người từng là sĩ quan của Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc (PLA). Năm 2013, ông Nhậm Chính Phi cũng từng tuyên bố “Nếu chúng tôi không có được sự bảo trợ của Chính phủ, có lẽ chúng tôi đã bị đánh sập từ lâu rồi”. Không chỉ được chính phủ "bảo vệ" mà tập đoàn này còn được Bắc Kinh chăm lo về mặt tài chính. Huawei chính là tập đoàn được giới lãnh đạo ở Bắc Kinh chọn để đưa quân đội Trung Quốc bước vào kỷ nguyên điện tử. Trong giai đoạn 2005-2010, Ngân hàng Phát triển Trung Quốc đã cấp cho tập đoàn này một khoản tín dụng lớn đến 35 tỷ USD để tài trợ cho việc chinh phục thị trường quốc tế.

Trên thực tế, tất cả các tập đoàn quan trọng của Trung Quốc hiện diện trên trường quốc tế đều có quan hệ chặt chẽ với giới lãnh đạo Bắc Kinh. Mặc dù, Jack Ma, ông chủ có uy tín của trang bán hàng qua mạng Alibaba, là đảng viên Đảng Cộng sản Trung Quốc, song điều này không ngăn cản ông trở thành một trong những chủ doanh nghiệp được tôn trọng nhất tại Mỹ. Nguyên nhân khiến Huawei bị Washington gán cho cái mác "kẻ thù số 1" của Mỹ là do cuộc chiến công nghệ mà cả Bắc Kinh lẫn Washington đều lao vào. Thách thức lúc này nằm ở 5G - một mạng lưới Internet di động đường truyền tốc độ cao.

Song song với việc Canada bắt giữ nữ giám đốc tài chính Huawei theo yêu cầu của Mỹ, Anh và New Zealand cũng thông báo Huawei sẽ không được tham gia phát triển công nghệ 5G tại các quốc gia này. Chuyên gia Dufour giải thích: “Mỹ và các đồng minh không muốn doanh nghiệp Trung Quốc phát triển vượt bậc về công nghệ 5G, bởi họ coi công nghệ đó là trọng tâm của ngành công nghiệp tương lai”. Mạng 5G được cho là có một vai trò quan trọng trong nhiều lĩnh vực khác như xe ô tô có kết nối, điện thoại, hàng không hay các chuỗi dây chuyền sản xuất tự động hóa.

Huawei, với những hiểu biết trong lĩnh vực điện tử và nguồn quỹ vô giới hạn, hiện nắm trong tay các lá át chủ bài để trở thành tác nhân chủ đạo của cuộc cách mạng này. Nếu Huawei có được công nghệ 5G, một lượng lớn các doanh nghiệp Mỹ bắt buộc sẽ phải nhờ Huawei cung cấp trang thiết bị. Chuyên gia Dufour cho rằng việc bắt giữ bà Mạnh Vãn Chu là bằng chứng rõ nét nhất cho thấy Washington sẽ làm mọi cách để ngăn cản xu thế này. Bà Mạnh Vãn Chu chỉ là nạn nhân của cuộc chiến Trung-Mỹ giành quyền thống trị công nghệ.

Đặng Ánh