Tại sao cổ phiếu 'cơ bản tốt' vẫn có thể khiến chúng ta thua lỗ?

Giai đoạn thị trường chứng khoán bị giảm sâu này đồng thời cũng kích thích rất nhiều nhà đầu tư tham gia vào thị trường chứng khoán. Số liệu từ Trung tâm lưu ký Chứng khoán Việt Nam (VSD) cho biết Nhà đầu tư trong nước đã mở mới 31.949 tài khoản chứng khoán trong tháng 3/2020, con số cao nhất trong vòng 2 năm qua.

Trong số những nhà đầu tư mới tham gia thị trường chắc chắn cũng có không ít "nhà đầu tư số 0"-những nhà đầu tư chưa hề hay biết về thị trường chứng khoán trước đó. Cùng với đó là việc họ loay hoay tìm hiểu thị trường và cứ nghe "cổ phiếu cơ bản tốt" là rót tiền đầu tư với ý nghĩ chắc nịch là sẽ lãi to. Bài viết "Tại sao cổ phiếu “cơ bản tốt” vẫn có thể khiến chúng ta thua lỗ?" đưa thêm cho quý nhà đầu tư một số lý do để đặt lệnh chậm lại, nghĩ thêm một chút. Hy vọng, tài khoản của nhà đầu tư sẽ "bớt đau" nhờ những quyết định đầu tư cân nhắc hơn!

***

Trong đầu tư, chúng ta gặp phải rất nhiều câu chuyện về việc nắm giữ một cổ phiếu tốt nhưng lại mang lại những cái kết buồn. Có thể kể ra rất nhiều như VCS , CTD, BMP, HBC, CVT, PNJ...Khi gặp các vấn đề đó, tôi nghe rất nhiều những câu nói như: Tôi nghe nói đó là cổ phiếu tốt, tại sao lại nhà đầu tư lại thua lỗ như vậy? Có tin gì xấu không? Doanh nghiệp có lừa đảo, lãnh đạo có chơi xấu cổ đông không? Báo cáo tài chính của họ vẫn cho thấy lợi nhuận khủng mà?...Rồi sau khi xác minh được những câu hỏi đó là chuỗi các hành động sai lầm tiếp theo: Tôi sẽ mua thêm để bình quân giá xuống, tôi sẽ sử dụng margin, cổ phiếu không thể giảm thêm nữa, đáy rồi, tôi sẽ đầu tư dài hạn…. và sau đó là những kết luận về thị trường như : Thị trường lừa đảo, từ nay đừng nhắc tới chứng khoán với tôi nữa!

Các bạn nghe có quen không? Vậy vấn đề ở đâu?

Vấn đề chính là ở từ "Tốt" đó! Mọi người không cắt nghĩa và nắm chắc được khái niệm "tốt" này, và cứ nghe nói nó "tốt" là mua! Khi thị trường thuận lợi, mọi thứ đều lên thì chẳng có gì xảy ra cả, nhưng mọi vấn đề lại xuất hiện khi downtrend.

Từ tốt nếu làm rõ ràng, đầy đủ ra, thì chúng ta hiểu là có 4 thứ TỐT sau:

1. Tốt ở đâu

2. Tốt đến thế nào

3. Tốt cho ai

4. Tốt đến bao giờ

1. Tốt ở đâu? Nhà đầu tư nhìn lại những mã cổ phiếu mình đầu tư và nghĩ là cơ bản tốt, nhưng họ có biết nó tốt ở đâu không? Chúng ta đa phần là người tốt cả, nhưng chúng ta có hoàn hảo không? Người thì rất tốt trong việc này, nhưng lại tệ trong việc khác. Doanh nghiệp tốt thì có nhiều dạng, tăng trưởng được lợi nhuận, tăng trưởng doanh thu, ít hoặc không có nợ vay, ít hoặc không có khoản phải thu, độc quyền trong mảng nào đấy, đứng số 1 trong lĩnh vực nào đấy…Nhưng nó sẽ là một mặt nào đó thôi, phải đứng trong góc độ kinh doanh để hiểu được các yếu tố đó được đầy đủ. Ví dụ: lợi nhuận tăng trưởng có tốt không? Đặt riêng ra nghe có vẻ tốt, nhưng đi kèm với đó là doanh thu không tăng trưởng, lợi nhuận tăng do tiết kiệm, do bán tài sản, thu nhập bất thường thì đâu hẳn là tốt hẳn phải không?

2. Tốt đến thế nào? Cái này thì rất dễ hiểu phải không? Bạn thi được 8 điểm, bạn nghĩ là bạn tốt, nhưng cả lớp được 10 điểm hết thì bạn lại kém phải không? Doanh nghiệp làm được 10 đồng/100 đồng doanh thu, nhưng có những doanh nghiệp khác nó làm được 40 đồng cơ! Vậy, bạn đã thử hỏi, còn Cơ hội nào tốt hơn cơ hội bạn đang cầm không? Nếu có, thì đừng trách thị trường nhé. Thị trường rất thông minh, sẽ luôn chọn được hàng tốt hơn hàng của bạn và làm nó tăng giá. Các cổ phiếu ít tốt hơn, sẽ tăng sau. Nguyên lý hết nạc mới vạc tới xương mà!

3. Tốt cho ai? Rất nhiều người có quan hệ tốt, quen được với các chủ tịch / tổng giám đốc / người quen làm trong nội bộ công ty. Họ rất hay hỏi thế này: Công ty đó làm ăn có tốt không? ổn không? Hôm thị trường giảm giá, thì họ gọi ngay cho người quen đó và hỏi: công ty làm ăn vẫn bình thường chứ, có vấn đề gì không? Câu trả lời luôn là : công ty vẫn hoạt động bình thường, hàng hóa vẫn xuất đi, vẫn ký được các hợp đồng…và chúng ta lại yên tâm giữ tiếp! Và tiếp tục lỗ! Chúng ta đang đứng ở vị thế nhà đầu tư, đầu cơ. Còn họ, đứng trên góc độ quản trị, góc độ sở hữu… Nó khác hoàn toàn. Việc giá cổ phiếu giảm về ngắn hạn chẳng ảnh hưởng gì tới họ cả, còn nó lại ảnh hưởng trực tiếp tới túi tiền của chúng ta. Họ không lừa gì chúng ta cả, công ty vẫn ổn, không phá sản. Nhưng giá trên TT thì họ không thể trả lời chúng ta được. Hãy rạch ròi điều này nhé. Tốt cho chủ sở hữu, nhưng không có nghĩa đó là một cổ phiếu đáng đầu tư. Doanh nghiệp tốt chưa chắc đã có cổ phiếu tốt.

4. Tốt đến bao giờ? Ai đó từng nói: Cổ phiếu cũng như con người, có thời sinh ra, lớn lên, phát triển và lụi tàn. Quan trọng là bạn đến với nó, trong giai đoạn nào vậy? Khi đến với nó ở giai đoạn lụi tàn, thì hãy trách bản thân là đến với nó muộn, biết nó muộn chứ không phải lỗi tại nó nhé.

Ngoài ra, một lý do khiến cho người cầm cổ phiếu cơ bản tốt thì thường thua lỗ nặng bởi vì cổ phiếu cơ bản tốt thì lại hay được Margin. Margin làm cổ phiếu tăng nóng quá mức và dễ vượt quá giá trị vốn có, và có thể làm hỏng cổ phiếu. Cổ phiếu "kém" thì ít khi được margin, và khi chúng ta mua nó cũng xác định "ăn xổi", "té ngay khi có biến" nên đôi khi chúng ta ít khi bị chết quá nặng bởi cổ thường.

Poker cũng vậy, chúng ta thường thua nặng ở những ván bài đẹp, đúng không?

Nếu chúng ta cứ xác định, mọi cổ phiếu đều có yếu tố đầu cơ và rủi ro, và cổ phiếu tốt là cổ phiếu tăng giá, luôn đề cao cảnh giác với mọi cổ phiếu thì mọi chuyện lại đơn giản hơn rất nhiều.

Phạm Duy