Suy ngẫm về Ngày thống nhất đất nước 30/4/1975: Non sông một dải, nhân tâm một lòng

Suy ngẫm về Ngày thống nhất đất nước 30/4/1975.

Một sự kiện tầm vóc nhất đã hoàn tất một hành trình xương máu chiến đấu và hy sinh suốt 30 năm, kéo dài từ Mùa thu năm Ất Dậu tới Mùa xuân Ất Mão, để khẳng định độc lập, tự do, chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ của nước Việt Nam trong thời đại mới. Nếu kể từ nguồn cội sự kiện, thì phải trở lại đến 45 năm, khi thành lập Đảng cộng sản Đông Dương (3/2/1930), từ năm 1925 thành lập Việt Nam Thanh niên cách mạng đồng chí hội, hay từ khi Nguyễn Tất Thành lên tàu thủy tìm đường cứu nước, ngày 5/6/1911, ở bến cảng Nhà Rồng…

Trong lịch sử nước ta, đã có nhiều chiến thắng lớn lao. Chiến thắng này là lớn lao nhất, tích hợp được đầy đủ các ý nghĩa trọng đại nhất: Chấm dứt hơn 100 năm xâm lược và đô hộ của thực dân Pháp, phát xít Nhật, đế quốc Mỹ; Khẳng định độc lập, tự do của dân tộc dưới sự lãnh đạo của chính quyền nhân dân; Khẳng định sự thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ, non sông liền một dải.

Lần đầu tiên trong lịch sử nước ta, một chiến thắng quân sự lớn lao lại mở ra một ngày hội mới: Ngày Hội Non Sông!

Nhìn lại hành trình phát triển và mở mang đất nước, bờ cõi xứ sở của chúng ta đã mở rộng theo bước chân hành phương Nam, theo những cánh buồm của người Việt lênh lênh trên biển lớn. Đất nước đã thành một dải đất thon thả kéo dài từ Mục Nam Quan tới rừng đước Năm Căn ra nơi Đất Mũi trên đất liền, rồi mở mang ra cả vùng biển, những Côn Đảo, Phú Quốc, Trường Sa, Hoàng Sa… Quá trình này đã định hình hình thể đất nước từ đầu thế kỷ 17 đến khoảng giữa thế kỷ 18 thì hoàn tất như ngày hôm nay…

Đất nước cũng đã có nhiều thời đoạn phân tranh, cát cứ, chia cắt, núi sông thành trăm mối tơ vò.

Loạn sứ quân chia đất nước thành 12 vùng ảnh hưởng khác nhau. Chiến tranh Nam và Bắc triều giữa nhà Mạc và nhà Trịnh, nhà Lê, rồi tiếp đến là thời Trịnh, Nguyễn phân tranh, đất nước thành Đàng trong, Đàng ngoài. Chia cắt thời Tây Sơn, ở phía Nam gọi là Nam Hà, có thực lực và độc lập do nhà Tây Sơn nắm, còn ở phía Bắc, gọi là Bắc Hà. Đến chia cắt thời Pháp thuộc là chia cắt đô hộ, một nước bị chia ra làm ba miền, ba xứ, với ba hệ thống cai trị khác nhau, là Bắc Kỳ, Trung kỳ và Nam Kỳ.

Sau Hiệp định Genève về Đông Dương, non sông lại bị cắt chia với một bên là một nước Việt Nam mới giải phóng được nửa giang sơn, đã có độc lập nhưng chưa thống nhất trên thực tế, một bên là dưới quyền thực dân Pháp chưa chịu rút hết, vẫn đang cố gắng níu kéo, bám víu cho kỳ được, rồi sau đó Mỹ nhảy vào và từng bước lấn dần quyền lực, hất cẳng hoàn toàn để thay vai trò của Pháp…

Bằng sự kiện lừng lẫy ngày 30/4/1975, dân tộc ta đã hoàn thành sự nghiệp thống nhất non sông, đưa đất nước thoát khỏi nỗi đau chia cắt mấy trăm năm, chuẩn bị mở đầu cho một thời kỳ phát triển mới.

Chủ tịch Hồ Chí Minh hiệu triệu sự nghiệp thống nhất trong bài thơ Mừng Xuân cuối cùng của Người (1969): "Tiến lên! Chiến sỹ, đồng bào/Bắc - Nam xum họp xuân nào vui hơn!". Anh hùng LLVT, Thi tướng Huỳnh Văn Nghệ, những ngày mở đầu cuộc chiến đấu chống Pháp ở rừng Chiến khu Đ đã gói trọn khát vọng thống nhất trong hai câu thơ vào hàng tuyệt bút: "Từ độ mang gươm đi mở cõi/Trời Nam thương nhớ đất Thăng Long". Cảm xúc thống nhất vỡ òa hiện thực trong "Bài ca thống nhất" của nhạc sỹ Võ Văn Di: "Biển trời quê ta/Nay chung một nhà/Thỏa lòng bao năm/Ước mơ... /Trời Việt Nam gió reo nắng cười/Đàn bồ câu tắm trong vàng tươi/Người Việt Nam đón Xuân xây đời/Tương lai...".

Có ý kiến rằng, nên gọi Ngày Chiến thắng 30/4/1975 là Ngày Thống nhất đất nước. Đây là một đề xuất rất hay. Gọi như vậy không hạ thấp ý nghĩa chiến thắng, mà còn đề cao khát vọng ngàn đời nay của dân tộc ta về một quốc gia non sông liền một dải, nhân tâm tụ một lòng, để hướng về phát triển và thịnh vượng…

Vậy là đã trải qua thời gian gần gấp rưỡi thời gian làm nên Ngày Thống nhất đất nước. Ba mươi năm với hai cuộc chiến tranh kéo dài liên tiếp để chống lại "hai đế quốc to" đã chấn động địa cầu, hiệp định đình chiến, phân định thắng thua được đàm phán và ký kết tại thủ đô Genève và Paris dưới ánh mắt dõi theo của toàn thế giới. Hòa bình lập lại trên một dải non sông đầy thương tích trên cơ thể người và trên đất đai. Những tưởng sẽ yên bình mà tập trung dựng xây và kiến thiết…

Vậy mà trong hơn bốn mươi năm đã qua, nước Việt lại đối đầu với biết bao nhiêu biến cố và thử thách mới:

Hai cuộc chiến tranh ở biên giới Tây Nam và biên giới phía Bắc. Những xung đột giằng co lúc quyết liệt, khi âm thầm ngoài biển Đông, nơi Trường Sa chưa trọn vẹn, nơi Hoàng Sa còn đau đáu… Một cuộc cấm vận kéo dài hai mươi năm. Hai cuộc khủng hoảng tài chính khu vực và thế giới tác động tới nền kinh tế vừa gượng dậy sau kiệt quệ.

Và cùng với đấy là những khó khăn nội tại: Những duy ý chí, ấu trĩ và chủ quan của một thời, rồi buông lỏng quản lý dẫn tới sự tàn phá của lợi ích nhóm, của tham ô tham nhũng, rồi diễn biến hòa bình, tự chuyển hóa, tha hóa từ chính trong những con người đã lập nên những chiến công lừng lẫy năm xưa…

Kể ra như thế, để thấy những gì chúng ta đã đạt được hôm nay, xứng đáng được coi là thần kỳ, là "điều kỳ diệu" như nhiều đánh giá của những nhân vật có ảnh hưởng lớn trên thế giới.

Không cần phải dẫn ra những con số, những so sánh, chỉ bằng những cảm nhận đầy cảm tính của những người bình thường, thì đã không ai phủ định được những thành tựu ấy. Một dải đất ven biển Đông đầy vết đạn bom xưa, nay đã chuyển mình thành tráng lệ. Các thành phố lớn của nước ta, ta đang ở đấy, đã rất lâu rồi, mà nhiều khi ta phải thốt lên, nào có kém gì những đô thị lâu đời và hiện đại trên thế giới.

Nước Việt Nam, từ một xứ thuộc địa, mờ mờ nhân ảnh, giờ đã là một chủ thể có vai trò quan trọng, tham gia chủ động điều tiết nhiều vấn đề trong khu vực và trên thế giới. Người Việt Nam đã bắt tay và đối thoại bình đẳng trong sự tin cậy với mọi dân tộc trên thế giới…

Hơn bốn mươi năm. Lớp người sinh ra trong thập kỷ 70 của thế kỷ trước, thập kỷ của thống nhất đất nước, giờ đã có nhiều tên tuổi thành những nhà lãnh đạo, quản lý, thành những nhà khoa học, văn nghệ sỹ nổi danh, không chỉ trong phạm vi nước Việt Nam, mà còn vang danh trên thế giới. Một đội ngũ doanh nhân thế hệ 7x giờ đang chiếm tỉ trọng cao nhất trong top 500 doanh nghiệp lớn nhất. Họ có bóng dáng của công dân toàn cầu, nghĩ lớn, làm lớn, và thực sự đã là đầu tầu cùng với lớp trước, lớp kế sau, làm nên rường cột của kinh tế và phát triển của đất nước hiện nay và trong chặng đường sắp đến…

"Non sông một dải, nhân tâm một lòng" - Khát vọng lớn lao ngàn đời này của dân tộc càng cần được hun đúc và bồi đắp trong thời điểm hiện nay.

Nếu hỏi, thật sự, nhân tâm của mọi người dân Việt, cả ở trong nước và các nơi trên thế giới, đã tụ về thành một lòng chưa, thì cũng phải trả lời thành thật rằng, chưa đâu! Đây chính là lúc mà chúng ta cần nỗ lực nhất cho cuộc tụ hội này!

Khi nào nhân tâm của mọi người Việt tụ lại thành một lòng thì chúng ta mới tin rằng giấc mơ thịnh vượng và bền vững ngàn đời nay của quốc gia bên bờ sóng Thái Bình Dương này mới hội đủ cơ sở để hiện thực hóa.

Cuộc chiến chống tham nhũng, chống lợi ích nhóm hiện nay với những bước đi quyết liệt và hiệu quả cho thấy nhân tâm đang tụ lại… Khi người dân tin tưởng vào phẩm cách, trí tuệ, sức mạnh và quyết tâm của những người lãnh đạo đất nước trong công cuộc chiến đấu chống tha hóa, thì cũng là lúc nhân tâm được thắp lên.

Những chủ trương, chính sách lấy lợi ích khoan thư sức dân, động viên mọi người dân phát triển và làm giàu, đóng góp vào sự phát triển và giàu mạnh như những hiệu triệu của thời kỳ mới. Việc công khai, minh bạch, dân chủ thực sự trong những quyết sách quan trọng sẽ nhân lên lòng tin yêu của người dân đối với Nhà nước của mình, sẽ bồi đắp bền vững vào nhân tâm.

Những người Việt tứ tán khắp nơi trong những biến cố của lịch sử đất nước vẫn đau đáu dõi nhìn về đất nước và họ đang trở về… Chúng ta đón họ trong tâm thế "có triệu người vui nhưng cũng có triệu người buồn" như tâm thế của Cố Thủ tướng Võ Văn Kiệt. Còn có gì cao hơn nghĩa đồng bào, còn có gì thiêng liêng hơn đất nước chôn rau cắt rốn, gốc tích của các đời con cháu tiếp nối sau này. Hãy lấy cái gốc ấy từ nhiều phía mà đối đãi, cư xử. Điều ấy sẽ làm nhân tâm tụ về…

Trong lịch sử đất nước thời hiện đại, các cuộc chiến tranh và hành trình cách mạng như "trời long đất lở", có những lựa chọn đớn đau vào những thời điểm lịch sử, và có cả những sai lầm trong nhận định, trong xử thế vì ưu tiên hay coi trọng những mục tiêu chiến lược. Thời gian đã trôi qua, đủ để chúng ta nhìn lại, đưa ra những minh định. Điều này cũng sẽ làm nhân tâm dân tộc tụ về…

Có lẽ, chưa bao giờ, đất nước hội được nhiều những yếu tố để phát triển và cất cánh như hiện nay.

Chưa bao giờ chúng ta có những chín muồi để tập hợp mọi năng lượng tích tụ từ trong lịch sử cũng như năng lực thật sự mạnh mẽ và sáng láng của người Việt cho công cuộc chấn hưng đất nước như giai đoạn hiện nay. Có thể nói, hiện nay, chứ không bao giờ khác nữa, hãy hiện thực hóa giấc mơ cháy bỏng ngàn đời nay của người Việt Nam chúng ta!

Nhà văn Nguyễn Thành Phong