Sức hút của Trung Quốc đang suy giảm

Hãng sản xuất đồ chơi hàng đầu thế giới Hasbro (Mỹ) đặt mục tiêu đến cuối năm sau sẽ di dời 60% hoạt động sản xuất khỏi Trung Quốc. Ảnh: Global Toy News

Hàng loạt công ty di dời sản xuất khỏi Trung Quốc

Hôm 5-4, phát biểu với các phóng viên tại Nhà Trắng, Tổng thống Donald Trump nói thỏa thuận thương mại Mỹ -Trung có thể đạt được trong vòng bốn tuần tới và ông sẽ sớm gặp Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình để ký thỏa thuận này.

Song do lo ngại cuộc chiến thuế và các căng thẳng thương mại giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới kéo dài, các công ty toàn cầu đang bắt đầu dịch chuyển chuỗi cung ứng của họ khỏi Trung Quốc và đó cũng là một trong những kết quả mong đợi của Mỹ.

Trong bối cảnh Bắc Kinh mở rộng tầm ảnh hưởng địa chính trị và quân sự, các quan chức Mỹ lo ngại rằng sự phụ thuộc của Mỹ vào các nhà máy của Trung Quốc sẽ khiến Mỹ dễ bị các tổn thương mang tính chiến lược. Giờ đây, các công ty trong nhiều lĩnh vực sản xuất đang tìm cách giảm sự phụ thuộc vào Trung Quốc.

Hai công ty Mỹ bao gồm GoPro, nhà sản xuất camera và hãng điện tử Universal Electronics, chuyên sản xuất thiết bị điều khiển từ xa, đang di dời một số dây chuyền sản xuất từ Trung Quốc sang Mexico. Trong khi đó, hãng sản xuất đồ chơi hàng đầu thế giới Hasbro (Mỹ) đặt mục tiêu đến cuối năm sau, sẽ chuyển 60% hoạt động sản xuất từ Trung Quốc về Mỹ và sang Mexico, Việt Nam, Ấn Độ. Công ty linh kiện máy tính Aten International (Đài Loan) cũng đã rút hoạt động sản xuất từ Trung Quốc về Đài Loan.

Tập đoàn Danfoss (Đan Mạch) đang di chuyển hoạt động sản xuất các thiết bị bơm thủy lực và hệ thống sưởi ấm từ Trung Quốc sang Mỹ. Hãng phụ kiện thời trang Steven Madden (Mỹ) đang chuyển hoạt động từ Trung Quốc sang Campuchia. Những công ty trên là những cái tên tiêu biểu trong hàng loạt công ty sản xuất đang di chuyển dây chuyền sản xuất khỏi Trung Quốc đến những bến đỗ mới có chi phí lao động rẻ hơn và ít bị nguy cơ Mỹ đánh thuế hơn hoặc đang suy xét các kế hoạch như vậy.

Các công ty sản xuất smartphone và linh kiện smartphone, không bị tác động bởi các đòn thuế của Mỹ, không có nhiều sựa lựa chọn khác bên ngoài Trung Quốc vì nước này đang kiểm soát chuỗi cung ứng trong ngành công nghiệp smartphone. Tuy nhiên, một số công ty cũng đang rời bỏ Trung Quốc, chẳng hạn, hồi tháng trước, hãng Sony thông báo đóng cửa một nhà máy sản xuất smartphone ở Bắc Kinh sau khi mở rộng dây chuyền sản xuất ở Thái Lan.

Định dạng lại hệ thống chuỗi cung ứng toàn cầu sẽ mất rất nhiều thời gian và Trung Quốc được dự báo vẫn giữ vai trò trung tâm sản xuất của thế giới trong nhiều thập niên tới. Tuy nhiên, lãnh đạo nhiều doanh nghiệp sản xuất toàn cầu cho rằng cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung đã khiến họ phải suy xét lại Trung Quốc với tư cách là nơi trung tâm sản xuất số một của thế giới. Thậm chí, một số công ty Trung Quốc cũng bắt đầu xây dựng các nhà máy ở nước ngoài dù vẫn duy trì phần lớn hoạt động sản xuất ở trong nước.

Ông Song Zhiping, Chủ tịch Tập đoàn vật liệu xây dựng quốc gia Trung Quốc, nói: “Trung Quốc từng là công xưởng của thế giới nhưng nhiều thứ đang thay đổi. Đó là lý do tại sao các công ty Trung Quốc bắt đầu vươn ra nước ngoài”.

Trong khi Tổng thống Trump mô tả cuộc chiến thương mại mà ông phát động chống lại Trung Quốc là nhằm bảo vệ việc làm trong nước thì những quan chức Nhà Trắng cho rằng xu hướng các công ty dịch chuyển sản xuất khỏi Trung Quốc sẽ giúp Mỹ chống lại một Trung Quốc mạnh mẽ và quyết đoán hơn.

Sức hút của công xưởng thế giới đang suy giảm

Trong hai thập kỷ qua, Trung Quốc nổi lên như là một cường quốc về sản xuất. Nền kinh tế lớn thứ hai thế giới có nhiều lợi thế lý tưởng để thu hút công ty toàn cầu đến đặt các trung tâm sản xuất của họ bao gồm lượng lao động chi phí thấp và có kỹ năng tương đối khá, lực lượng nhà thầu phụ dồi dào, mạng lưới đường sắt vá cao tốc rộng lớn, thị trường tiêu dùng khổng lồ.

Trung Quốc đang chiếm lĩnh thị trường của nhiều sản phẩm chẳng hạn tấm năng lượng mặt trời và nước này đang trở thành nhà sản xuất ô tô và linh kiện ô tô lớn nhất thế giới. Trung Quốc đang đặt ra các tham vọng lớn về sản xuất máy bay, chip máy tính, xe điện và các hàng hóa công nghệ cao khác.

Nhiều công ty sản xuất toàn cầu đang muốn giảm sự phụ thuộc vào các nhà máy ở Trung Quốc. Ảnh: New York Times

Năm ngoái, Trung Quốc đóng góp 25% tổng giá trị sản xuất toàn cầu, so với mức 8% vào năm 2000, theo Tổ chức Phát triển Công nghiệp Liên Hợp Quốc. Tuy nhiên, lương nhân công và các chi phí khác ở Trung Quốc đang tăng nhanh trong những năm qua. Đó cũng là một trong những lý do khiến nhiều công ty quyết định rút khỏi Trung Quốc.

Kim Fausing, Giám đốc điều hành tập đoàn Danfoss, cho biết chi phí sản xuất ở Trung Quốc đang tăng cao, đặc biệt là chi phí lương bổng trả cho lực lượng lao động có kỹ năng. Ông nói rằng mức chênh lệch chi phí hoạt động ở Trung Quốc và Mỹ giờ đây không quá cao.

Nhiều doanh nghiệp nước ngoài phàn nàn rằng các quan chức Trung Quốc thường quá ưu ái cho các đối thủ cạnh tranh trong nước hoặc không mạnh tay ngăn chặn tình trạng ăn cắp bản quyền sở hữu trí tuệ của họ.

Phát biểu tại Diễn đàn Phát triển Trung Quốc ở Bắc Kinh hồi tháng trước, Miao Wei, Bộ trưởng Bộ Công nghiệp và công nghệ thông tin Trung Quốc, nói: “Tổng lực lượng lao động đang giảm và chi phí lao động đang gia tăng, khiến chúng ta đang đánh mất lợi thế cạnh tranh ở các ngành sản xuất có chi phí thấp”. Ông cho rằng Trung Quốc cần tập trung vào các ngành sản xuất sáng tạo, có hàm lượng chất xám cao.

Dù vậy, giới phân tích cảnh báo các nhà hoạch định chính sách Trung Quốc cần phải thận trọng. Khi tăng trưởng nền kinh tế Trung Quốc đang chững lại, nếu xu hướng di dời dây chuyền sản xuất khỏi Trung Quốc bất ngờ mạnh lên, điều này có thể dẫn đến tỷ lệ thất nghiệp tăng cao và các bất ổn xã hội ở Trung Quốc.

Một cuộc khảo sát ý kiến các giám đốc tài chính của các công ty sản xuất hàng hóa xuất khẩu ở Trung Quốc do ngân hàng UBS (Thụy Sĩ) thực hiện vào cuối năm ngoái cho thấy có đến 1/3 cho biết công ty họ đã di dời một số hoạt động sản xuất ra khỏi Trung Quốc vào năm 2018 và 1/3 ý kiến khác cho biết có kế hoạch làm như vậy trong năm nay.

Phát biểu tại Diễn đàn Kinh tế thế giới ở Davos (Thụy Sĩ) hồi đầu năm nay, Bill Winters, Giám đốc điều hành ngân hàng Standard Chartered (Anh), cho biết các công ty toàn cầu giờ đây muốn ít phụ thuộc vào một nơi.

Ông nói: “Nhiều công ty, bao gồm các công ty Trung Quốc đang tìm cách di chuyển hoạt động xuất khẩu từ Trung Quốc sang các nước khác vì họ lo ngại nguy cơ Mỹ áp thuế cao hơn đối với hàng hóa xuất khẩu của Trung Quốc”.

Theo New York Times

Lê Linh