'Sửa tim'cứu sống bé sơ sinh bị tổn thương tim bẩm sinh phức tạp

Trung tâm Tim mạch trẻ em, BV Nhi Trung ương mới đây đã tiếp nhận và điều trị phẫu thuật thành công cho bệnh nhi Nguyễn Minh H (sinh ngày 13-5-2020) ở quận Nam Từ Liêm, Hà Nội mắc bệnh tứ chứng Fallot phức tạp. Bệnh nhi này được chẩn đoán trước sinh tại BV Phụ Sản Trung ương và chào đời tại BV Phụ Sản Hà Nội.

Ngay sau khi sinh, bệnh nhi được chuyển cấp cứu sang BV Nhi Trung ương cùng ngày trong tình trạng nguy kịch: trẻ cần thở máy, liên tục xuất hiện các cơn tím; SpO2 giảm nặng: 50-55%, liên tục tụt huyết áp và mạch chậm; các bác sĩ thường xuyên phải cấp cứu tình trạng ngừng tuần hoàn, trẻ phải sử dụng phối hợp nhiều thuốc vận mạch liều cao nhưng tình trạng không cải thiện.

Trẻ được chẩn đoán dị tật tim bẩm sinh là tứ chứng Fallot có kèm theo tình trạng tăng áp lực động mạch phổi và ống động mạch đã đóng.

Với diễn biến của trẻ không giống với những trường hợp được chẩn đoán là tứ chứng Fallot thông thường, các bác sĩ đã tiến hành hội chẩn cấp cứu cho bệnh nhân.

Ngay sau đó quyết định mổ cấp cứu được đưa ra nhằm sửa chữa và đưa giải phẫu trái tim của bệnh nhân trở về bình thường, kèm theo phải điều trị tình trạng tăng áp động mạch phổi vô căn từ thời kỳ bào thai hiếm gặp.

Các bác sĩ dự đoán quá trình phẫu thuật cũng như hồi sức sau phẫu thuật là đặc biệt phức tạp.

Sau phẫu thuật, trẻ đã qua cơn nguy kịch và có tình trạng sức khỏe ổn định. Ảnh: K.Chi

Ca mổ bắt đầu từ 2g sáng ngày 14-5 khi em bé được 15 giờ tuổi. Trải qua 5 giờ phẫu thuật liên tục, với nhiều diễn biến phức tạp trong mổ. Sau mổ diễn biến của trẻ xấu dần đi theo từng giờ, từng phút do tình trạng tăng áp lực động mạch phổi.

Trẻ được các bác sỹ hồi sức tích cực, cho thở máy với khí NO để giảm áp lực động mạch phổi nhưng không hiệu quả. TS-bác sỹ Cao Việt Tùng, Trưởng khoa Điều trị tích cực tim mạch ngoại khoa cùng ê-kíp hội chẩn đã đưa ra quyết định sử dụng biện pháp trao đổi ô-xy qua màng ngoài cơ thể (ECMO) nhằm hỗ trợ cho tuần hoàn và hô hấp cho bệnh nhân.

Đồng thời tiến hành thông tim chẩn đoán đánh giá giải phẫu động mạch phổi và loại trừ các căn nguyên gây tăng áp lực động mạch phổi khác.

Sau 4 ngày liên tục sử dụng ECMO, tình trạng trẻ cải thiện rõ rệt, đã được cai và rút ECMO nhưng vẫn phải để hở ngực do huyết động chưa thực sự ổn định, kèm theo tình trạng phù toàn thân và thoát dịch qua mô kẽ. Sau 8 ngày sau phẫu thuật, trẻ được đóng ngực và được tiếp tục hồi sức tích cực trong 18 ngày sau đó do tình trạng suy thận, suy tim...

Quá trình hồi sức tích cực sau đó trải qua rất nhiều khó khăn vất vả nhưng đến ngày 23-6 (qua 42 ngày nằm viện) trẻ đã được rút máy thở, tự thở tốt với tình trạng ổn định; trẻ chuẩn bị được ra viện trong niềm vui mừng của gia đình và các bác sĩ.

Kết quả siêu âm tim của bệnh nhi trước khi ra viện cho thấy tim của cháu H hoạt động giống tim bình thường và áp lực động mạch phổi đã trở về bình thường.

TS-bác sỹ Nguyễn Lý Thịnh Trường, GĐ Trung tâm Tim mạch trẻ em cho biết: Tứ chứng Fallot là một khuyết tật nghiêm trọng của quả tim, xuất hiện ngay từ thời kỳ bào thai. Phần lớn các trường hợp mắc tổn thương tim bẩm sinh này sẽ cần phẫu thuật khi trẻ được 6-9 tháng tuổi, rất hiếm khi cần phải phẫu thuật từ trong thời kỳ sơ sinh.

Đối với những trường hợp tứ chứng Fallot có tình trạng tăng áp lực động mạch phổi (vô căn hoặc tăng áp động mạch phổi từ trong bào thai) ngay sau sinh là rất hiếm gặp, đe dọa tính mạng ngay sau khi ra đời, cần phải phẫu thuật và can thiệp hồi sức khẩn cấp.

Kể cả khi phẫu thuật thành công thì tỷ lệ tử vong cũng rất cao do quá trình hồi sức rất phức tạp và nặng nề, đòi hỏi các bác sĩ hồi sức cần có kiến thức chuyên sâu về chuyên ngành hồi sức tim mạch cũng như hồi sức sau mổ.

Để có thể tiến hành điều trị thành công cho bệnh tim bẩm sinh đặc biệt phức tạp này, ngoài trang thiết bị hiện đại, thuốc men đầy đủ, cần phải có một ê-kíp đồng bộ bao gồm: nội khoa chẩn đoán, phẫu thuật, gây mê, chạy máy tim phổi nhân tạo và hồi sức đối với trẻ sơ sinh.

Đây là ca bệnh hiếm gặp với tổn thương phức tạp, nặng nề đã được các bác sĩ của Trung tâm Tim mạch trẻ em điều trị kịp thời và thành công, mang lại cho trẻ một tương lai mới phát triển bình thường như bao em bé khác.

Kết quả này đánh dấu cột mốc là bệnh nhân sơ sinh nhỏ tuổi nhất ngay sau khi ra đời có tổn thương nặng nề được điều trị thành công tại BV Nhi Trung ương.

Thịnh An